Viết một bài văn nghị luận (khoảng 500 chữ) phân tích chủ đề và đặc sắc nghệ thuật trong đoạn thơ sau: "Ba mươi năm tiếng súng đã lặng yên ... Như ban đầu miền đất mới khai sinh" lớp 9

Dàn ý

1. Mở bài

- Giới thiệu tác giả Xuân Quỳnh: một gương mặt thơ nữ tiêu biểu thời kỳ kháng chiến và hậu chiến, thơ bà giàu cảm xúc, mềm mại nhưng sâu lắng và có chiều sâu tư tưởng.

- Giới thiệu đoạn thơ: Trích trong bài Màu hoa còn lại, đoạn thơ là nỗi hoài niệm, tri ân về chiến thắng Điện Biên và những người anh hùng đã ngã xuống cho độc lập, tự do.

- Khẳng định vấn đề nghị luận: Phân tích chủ đề và đặc sắc nghệ thuật trong đoạn thơ.

2. Thân bài

a. Phân tích chủ đề của đoạn thơ: Tri ân và hoài niệm về quá khứ hào hùng của dân tộc

- “Ba mươi năm tiếng súng đã lặng yên…”: thời gian đã trôi xa nhưng chiến thắng và hy sinh vẫn còn vang vọng trong ký ức.

- Nhắc đến những địa danh: Mường Thanh, Hồng Cúm, Him Lam... cùng tên tuổi anh hùng: Tô Vĩnh Diện, Bế Văn Đàn, Phan Đình Giót... → gợi lại không khí bi tráng, oanh liệt của chiến thắng Điện Biên Phủ.

b. Biểu hiện của lòng biết ơn, niềm xúc động thiêng liêng với những người đã ngã xuống

- Câu hỏi tu từ: “Con đường nào các anh đã đi qua…” gợi xúc cảm sâu sắc về những mất mát không thể đong đếm.

- Dân công, bộ đội, nhân dân – tất cả đều góp công làm nên chiến thắng.

c. Sự tiếp nối, bền vững của ký ức lịch sử

- “Chỉ còn lại một màu hoa rất trắng…” → màu trắng của hoa ban vừa tượng trưng cho sự tinh khiết, vừa gợi sự bất tử của ký ức và người đã khuất.

- Miền đất Điện Biên giờ đây yên bình nhưng ký ức về chiến tranh, về người lính vẫn còn “như ban đầu miền đất mới khai sinh”.

d. Đặc sắc nghệ thuật trong đoạn thơ

- Giọng điệu thơ:

+ Trầm lắng, tha thiết và đầy xúc động.

+ Vừa mang chất sử thi hào hùng, vừa gần gũi đời thường.

- Hình ảnh thơ giàu tính biểu tượng:

+ “Hoa ban trắng”, “cỏ xanh rờn”, “thác lũ”, “chiến hào” – các hình ảnh gợi sự chuyển tiếp giữa quá khứ – hiện tại, giữa chiến tranh – hòa bình.

+ Hình ảnh thiên nhiên như hóa thân thành chứng nhân lịch sử.

- Biện pháp tu từ phong phú:

+ Liệt kê: địa danh, tên anh hùng → tạo ấn tượng đậm nét về không gian và con người lịch sử.

+ Ẩn dụ, nhân hóa: “cỏ xanh rờn như tiếng hát”, “màu hoa rất trắng” → tăng chất trữ tình và biểu cảm.

+ Câu hỏi tu từ: khơi gợi suy tư, khắc sâu nỗi nhớ và lòng biết ơn.

3. Kết bài

- Khẳng định lại: Đoạn thơ mang chủ đề tri ân quá khứ, tôn vinh người lính và chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ.

- Với giọng thơ sâu lắng, hình ảnh gợi cảm và nghệ thuật đặc sắc, Xuân Quỳnh đã viết nên một khúc tưởng niệm nhẹ nhàng mà đầy sức nặng cảm xúc.

- Qua đó, người đọc thêm trân trọng quá khứ và ý thức hơn về trách nhiệm gìn giữ hòa bình hôm nay.

Bài siêu ngắn Mẫu 1

Đoạn thơ trong bài Màu hoa còn lại của Xuân Quỳnh là lời tri ân sâu sắc với những người lính đã ngã xuống trong chiến dịch Điện Biên Phủ hào hùng. Chủ đề nổi bật của đoạn thơ là sự tưởng nhớ quá khứ chiến tranh gian khổ nhưng đầy vinh quang, và lòng biết ơn những người đã hi sinh cho hòa bình hôm nay. Những địa danh và tên người anh hùng như Mường Thanh, Him Lam, Tô Vĩnh Diện, Phan Đình Giót... hiện lên không chỉ như dấu ấn của lịch sử, mà còn là biểu tượng của tinh thần bất khuất. Nghệ thuật liệt kê, hình ảnh ẩn dụ như “màu ban trắng”, “cỏ xanh rờn như tiếng hát lan xa” làm nên không khí vừa trang nghiêm, vừa trữ tình. Câu hỏi tu từ đầy day dứt: “Con đường nào các anh đã đi qua…” khơi gợi xúc động về máu, mồ hôi đã đổ xuống. Với giọng thơ nhẹ nhàng, sâu lắng, Xuân Quỳnh đã thổi vào lịch sử một hơi thở mới – nơi ký ức không chỉ để nhớ mà còn để sống, để nhắc nhở thế hệ sau về trách nhiệm giữ gìn những giá trị thiêng liêng.

Bài siêu ngắn Mẫu 2

Đoạn thơ Màu hoa còn lại của Xuân Quỳnh là khúc tưởng niệm xúc động về chiến thắng Điện Biên và những người anh hùng đã hi sinh cho đất nước. Với giọng thơ tha thiết, sâu lắng, tác giả gợi lại không khí hào hùng của một thời bom đạn, nơi từng “con đường các anh đã đi qua” thấm đẫm máu và mồ hôi. Chủ đề nổi bật của đoạn thơ là sự tri ân quá khứ và những con người đã làm nên chiến thắng – những người lính, dân công, những tên tuổi anh hùng như Bế Văn Đàn, Tô Vĩnh Diện... Xuân Quỳnh sử dụng nghệ thuật liệt kê, câu hỏi tu từ cùng những hình ảnh giàu sức gợi như “hoa ban trắng”, “cỏ xanh rờn” để kết nối giữa hiện tại thanh bình với ký ức bi hùng. Màu trắng của hoa ban trở thành biểu tượng cho sự hi sinh thầm lặng và vẻ đẹp tinh khôi của lý tưởng. Đoạn thơ không chỉ khắc ghi một thời oanh liệt mà còn nhắn gửi thế hệ sau phải biết trân trọng hòa bình, sống xứng đáng với quá khứ đã đổ biết bao xương máu để giữ gìn.v

Bài siêu ngắn Mẫu 3

Đoạn thơ Màu hoa còn lại của Xuân Quỳnh là bản hòa ca vừa hào hùng vừa xúc động về một miền đất lịch sử – Điện Biên Phủ. Chủ đề chính của đoạn thơ là sự tri ân với những người đã ngã xuống và khẳng định giá trị bất diệt của ký ức chiến tranh trong tâm hồn dân tộc. Những địa danh như Mường Thanh, Him Lam và tên tuổi các anh hùng như Tô Vĩnh Diện, Phan Đình Giót hiện lên đầy trang trọng trong dòng hồi tưởng da diết. Xuân Quỳnh sử dụng biện pháp liệt kê, hình ảnh ẩn dụ (“màu ban trắng”, “cỏ xanh rờn như tiếng hát”) và câu hỏi tu từ để tái hiện không gian lịch sử, kết nối giữa quá khứ và hiện tại. Đặc biệt, hình ảnh “màu hoa rất trắng” trở thành biểu tượng cho sự hy sinh trong sáng, cho những mất mát không tên nhưng thiêng liêng. Qua đó, nhà thơ khơi gợi niềm biết ơn, tự hào và ý thức trách nhiệm ở mỗi người hôm nay trong việc giữ gìn những giá trị hòa bình, tự do mà cha ông đã đánh đổi bằng máu và nước mắt.

Bài tham khảo Mẫu 1

Mỗi vùng đất trên Tổ quốc đều lưu giữ một phần ký ức thiêng liêng của dân tộc, nhưng Điện Biên Phủ – với chiến thắng “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu” – lại mang một vị trí đặc biệt trong lòng người Việt Nam. Trong bài thơ Màu hoa còn lại, Xuân Quỳnh đã tái hiện hình ảnh vùng đất lịch sử này bằng giọng thơ sâu lắng, kết hợp hài hòa giữa cảm xúc trữ tình và không khí sử thi. Đoạn thơ được trích dưới đây là lời tri ân xúc động của nhà thơ với quá khứ hào hùng, đồng thời khơi gợi những bài học sâu sắc về sự hy sinh và lòng biết ơn trong tâm thức mỗi con người hôm nay.

Ngay từ những câu thơ đầu, Xuân Quỳnh đã mở ra không gian của hiện tại – khi “ba mươi năm tiếng súng đã lặng yên”, đất nước đã hòa bình, thanh bình trở lại với “khoai với lúa”, nhưng ký ức chiến tranh thì chưa từng phai mờ. Đoạn thơ nhấn mạnh chủ đề tri ân những con người đã hy sinh cho độc lập dân tộc, đồng thời gợi lại hào khí một thời thông qua những địa danh và tên người cụ thể: Mường Thanh, Hồng Cúm, Him Lam – những địa danh gắn với chiến thắng Điện Biên; Tô Vĩnh Diện, Bế Văn Đàn, Phan Đình Giót – những anh hùng gắn liền với sự kiện. Không chỉ là hồi tưởng, đó còn là sự nhắc nhớ thiêng liêng về lòng biết ơn, về một quá khứ đã đánh đổi máu và nước mắt để có được hòa bình hôm nay.

Đoạn thơ cũng mở rộng chủ đề sang những hi sinh thầm lặng của người lính và nhân dân trong kháng chiến. Những hình ảnh “máu thấm đất, mồ hôi đầm trấn thủ”, “dân công đi ào ào như thác lũ”, “câu hò vượt núi vút lên cao” không chỉ tái hiện gian khổ mà còn thể hiện tinh thần đoàn kết, ý chí kiên cường của toàn dân tộc. Xuân Quỳnh không nói đến những chiến thắng cụ thể, mà để quá khứ sống dậy qua cảm xúc, qua hình ảnh của đất trời, thiên nhiên – nơi “hoa ban trắng khắp đèo cao vực thẳm”, nơi “cỏ xanh rờn như tiếng hát lan xa”… Chính điều đó làm cho bài thơ vừa trang nghiêm, vừa thấm đẫm chất thơ trữ tình.

Một trong những hình ảnh giàu sức gợi nhất trong đoạn thơ là “màu hoa rất trắng” – biểu tượng của sự trong sáng, hy sinh âm thầm mà cao cả. Màu trắng của hoa ban giữa núi rừng Tây Bắc trở thành “màu hoa còn lại” – màu của ký ức, của lòng biết ơn, của sự sống vươn lên từ mất mát. Kết thúc bằng hình ảnh ấy, Xuân Quỳnh không chỉ nói về những gì đã qua, mà còn ngầm nhắn nhủ rằng: quá khứ ấy vẫn đang sống trong từng hơi thở của đất, của người.

Về phương diện nghệ thuật, đoạn thơ mang giọng điệu trầm lắng, tha thiết, thể hiện sự suy tư và xúc động sâu sắc của người viết. Biện pháp liệt kê các địa danh, tên người và hình ảnh thiên nhiên không chỉ tăng nhịp điệu mà còn khắc sâu trong người đọc những dấu ấn không thể phai mờ. Ngoài ra, việc sử dụng ẩn dụ, nhân hóa và câu hỏi tu từ cũng góp phần làm phong phú lớp nghĩa cho bài thơ, từ đó nâng tầm cảm xúc và suy tư của người đọc.

Tóm lại, đoạn thơ Màu hoa còn lại của Xuân Quỳnh không chỉ là một bản tình ca dành cho quá khứ, mà còn là lời nhắn gửi đầy xúc động về sự biết ơn và trân trọng lịch sử. Với hình ảnh giàu chất biểu tượng, giọng điệu trữ tình sâu lắng và cảm xúc chân thành, Xuân Quỳnh đã để lại một bài thơ lắng đọng trong lòng người đọc. Đó không chỉ là lời nhắc nhớ về chiến tranh, mà còn là lời mời gọi chúng ta sống xứng đáng hơn với những gì cha ông đã hy sinh.

Bài tham khảo Mẫu 2

Chế Lan Viên đã từng nói: "Vạt áo của triệu nhà thơ không đủ để bọc hết vàng rơi của cuộc đời / Hãy nhặt lấy từng từ của cuộc sống để tạo nên trang thơ”. Qủa thật, lời nhận xét này của nhà thơ Chế Lan Viên là rất đúng. Những nhà thơ đã gom nhặt từ cuộc sống để tạo nên những trang thơ, áng văn tuyệt vời và nhà thơ Xuân Quỳnh với bài thơ "Mùa hoa còn lại" cũng vậy. Bài thơ là kí ức về chiến tranh và những người lính đã ngã xuống vì hòa bình dân tộc.

           Xuân Quỳnh (1942−1988) quê ở làng lụa Hà Đông. Bà là nhà thơ nữ trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước. Hồn thơ của Xuân Quỳnh là tiếng nói của người phụ nữ giàu yêu thương, nhiều trắc ẩn, luôn khát khao hạnh phúc đời thường nhưng cũng nhiều âu lo, day dứt, trăn trở trong tình yêu. Xuân Quỳnh đã để lại cho làng thơ Việt Nam rất nhiều những tác phẩm có giá trị, trong đó phải kể đến tác phẩm "Mùa hoa còn lại". Tác phẩm được nữ thi sĩ sáng tác sau khi hòa bình của đất nước được lặp lại. Lúc này, đất nước đang bước vào thời kì xây dựng và đổi mới. Sự đặc sắc của bài thơ được tạo nên một phần nhờ chủ đề và những chi tiết nghệ thuật đặc sắc.

          Trước hết là về chủ đề của tác phẩm. Bài thơ là sự biết ơn cũng như tưởng nhớ chân thành của nhà thơ đối với những người chiến sĩ đã anh dũng hy sinh trong chiến dịch Điện Biên Phủ lừng lẫy năm châu, chấn động toàn cầu. Dòng cảm xúc của bài thơ được tác giả gợi nhắc từ hiện tại với: "Ba mươi năm tiếng súng đã lặng yên / Đất đã trở về với khoai với lúa" để gợi nhắc nên quá khứ hào hùng của dân tộc ta −− "Miền đất xưa lẫy lừng một thuở". Miền đất nước với những chiến thắng nơi Mường Thanh, Hồng Cúm, Him Lam,... Tất cả những chiến thắng ấy tạo nên một đất nước hòa bình, tự do, nơi nhân dân trở về với công việc sản xuất. Không chỉ nhắc đến những vùng đất với những chiến thắng lịch sử mà tác giả còn nhắc đến những người anh hùng đã hy sinh đời mình cho chiến thắng dân tộc. Những người anh hùng ấy là Tô Vĩnh Diện, Bế Văn Đàn, Phan Đình GIót,... Họ đã đi qua những con đường gian khổ với "máu thấm đất"; "mồ hôi đầm trấn thủ". Họ đã sống và chiến đấu với nhân dân “dân công đi ào ào như thác lũ”. Bài thơ không mang nặng không khí bi lụy mà thấm đẫm niềm tự hào, niềm xúc động nhẹ nhàng mà sâu sắc. Khi đất nước hòa bình, vết tích của chiến tranh cũng mờ dần, chỉ còn lại màu da rất trắng / như ban đầu miền đất mới khai sinh”. Hình ảnh màu trắng ở đây như một ẩn dụ giàu sức gợi: màu trắng của loài hoa ban vùng Tây Bắc – biểu tượng cho vẻ đẹp tinh khiết, trong trẻo của những con người đã hy sinh tuổi trẻ cho đất nước.

         Thứ hai là về những đặc sắc nghệ thuật được sử dụng trong bài thơ. Bài thơ sử dụng ngôn ngữ mộc mạc, giản dị nhưng giàu cảm xúc cùng những hình ảnh giàu sức gợi. Sự kết hợp giữa quá khứ và hiện tại tạo nên một âm hưởng vừa xúc động, vừa hào hùng. Các địa danh, tên người, hình ảnh dân công, chiến trường... được sắp xếp xen kẽ với cảm xúc riêng của tác giả làm cho bài thơ vừa có chất liệu lịch sử cụ thể, vừa giàu chất thơ. Đặc biệt, nhà thơ đã sử dụng biện pháp ẩn dụ được thể hiện ở hai câu thơ cuối bài cho thấy được rõ nét về cảm xúc biết ơn của tác giả cũng như sự hy sinh cao đẹp và vẻ đẹp bất tử của những người lính −− những người đã ngã xuống để dựng xây Tổ quốc.

          Tóm lại, bài thơ "Mùa hoa còn lại" là bài thơ mang đậm dòng cảm xúc. Đó là những cảm xúc biết ơn nhưng cũng là sự tưởng niệm tới những người lính. Bài thơ còn là lời nhắn nhủ rằng: hãy cố gắng bảo vệ, gìn giữ Tổ quốc mà các anh đã hy sinh thân mình để bảo vệ. Bài thơ là những dòng cảm xúc da diết, lắng đọng và in sâu mãi trong tâm trí của độc giả. "Mùa hoa còn lại" xứng đáng là bài thơ bất hủ về đề tài chiến tranh và những người lính.

Bài tham khảo Mẫu 3

Chiến tranh đã đi qua, nhưng những ký ức và dấu tích của một thời bom đạn oanh liệt vẫn in sâu trong lòng đất, trong tim người dân Việt Nam. Nhà thơ Xuân Quỳnh – một người từng sống và viết trong thời kỳ chiến tranh – đã dùng tiếng thơ dịu dàng, thấm đẫm tình cảm để gợi lại hào khí Điện Biên năm nào qua đoạn trích trong bài thơ Màu hoa còn lại. Đoạn thơ là lời tri ân thầm lặng mà thiết tha đối với những người anh hùng đã ngã xuống, đồng thời thể hiện chiều sâu cảm xúc và nghệ thuật thơ đặc sắc của nhà thơ nữ tài hoa này.

Chủ đề nổi bật trong đoạn thơ là lòng biết ơn và sự tri ân sâu sắc với những người đã hi sinh vì độc lập dân tộc. Ngay từ câu đầu tiên “Ba mươi năm tiếng súng đã lặng yên”, tác giả mở ra một không gian yên bình – biểu tượng cho thành quả của chiến thắng. Nhưng ngay sau đó, những địa danh từng là “tâm bão” của chiến tranh như Mường Thanh, Him Lam, Hồng Cúm được gợi lại, đi kèm với tên những người anh hùng như Tô Vĩnh Diện, Bế Văn Đàn, Phan Đình Giót. Những cái tên ấy không chỉ là kí ức mà còn là biểu tượng thiêng liêng cho lòng quả cảm, cho sự hi sinh âm thầm nhưng vĩ đại của thế hệ cha anh.

Song song với chủ đề tri ân, đoạn thơ còn gợi nhắc về sự gắn bó máu thịt giữa nhân dân và chiến thắng. Những câu thơ như “Dân công đi ào ào như thác lũ / Những câu hò vượt núi vút lên cao” tái hiện một cách sinh động sự đồng lòng, góp sức của nhân dân trong cuộc kháng chiến. Từ người lính nơi tiền tuyến đến dân công nơi hậu phương, tất cả đều chung một khát vọng giải phóng quê hương. Qua đó, tác giả khẳng định rằng chiến thắng không chỉ là thành quả của một đội quân, mà là chiến thắng của cả dân tộc.

Đặc biệt, hình ảnh “màu hoa rất trắng” xuất hiện cuối đoạn thơ là một ẩn dụ nghệ thuật đầy xúc động. Hoa trắng – có thể là hoa ban của núi rừng Tây Bắc – gợi vẻ đẹp thuần khiết, trong trẻo. Nhưng đó không chỉ là vẻ đẹp của thiên nhiên, mà còn là vẻ đẹp của sự hi sinh, của những linh hồn đã hóa thành màu trắng bất tử. Hình ảnh này khép lại đoạn thơ bằng một cảm xúc lắng đọng, sâu xa, như một lời thầm thì từ quá khứ vọng về hiện tại.

Về nghệ thuật, đoạn thơ nổi bật với giọng điệu trữ tình – sử thi đan xen, vừa trang trọng, vừa sâu lắng. Nghệ thuật liệt kê tên người, địa danh khiến không khí lịch sử trở nên cụ thể và gần gũi. Câu hỏi tu từ “Con đường nào các anh đã đi qua?” không chỉ khơi gợi cảm xúc mà còn thể hiện niềm xúc động thành kính. Hình ảnh thơ giàu tính tượng trưng và ẩn dụ như “màu hoa rất trắng”, “cỏ xanh rờn như tiếng hát lan xa” tạo nên chất thơ mềm mại, sâu lắng mà vẫn mang tầm vóc lịch sử.

Tóm lại, đoạn thơ trong Màu hoa còn lại của Xuân Quỳnh là một khúc tưởng niệm thiêng liêng dành cho những người đã ngã xuống, là bản hòa ca giữa quá khứ và hiện tại, giữa máu lửa và yên bình. Bằng nghệ thuật giàu cảm xúc, hình ảnh thơ gợi hình gợi cảm và giọng thơ tha thiết, Xuân Quỳnh đã gợi lại một thời hào hùng và để lại trong lòng người đọc một nỗi niềm xúc động, trân trọng hơn với những giá trị của hòa bình hôm nay.