Bài 19: Thanh âm của núi trang 85 SGK Tiếng Việt lớp 4 tập 1 Kết nối tri thức với cuộc sống

Khởi động

Trao đổi với bạn những điều em biết về một nhạc cụ dân tộc như khèn, đàn bầu, đàn t'rưng, đàn đá,...

G: Em có thể nói về hình dáng, cấu tạo, cách chơi,... nhạc cụ đó. 

Phương pháp giải:

Em trao đổi với bạn dựa vào gợi ý. 

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Trong kho tàng nhạc cụ Việt Nam, đàn đá là một trong những nhạc cụ đặc biệt và cổ xưa nhất. Em biết đến đàn đá qua một tiết học âm nhạc, khi cô giáo chiếu cho chúng em xem đoạn phim giới thiệu về nhạc cụ này. Đàn đá được làm hoàn toàn bằng những phiến đá tự nhiên có hình dáng, kích thước và độ dày khác nhau. Mỗi phiến đá sẽ phát ra một âm thanh riêng khi được gõ vào. Người ta thường xếp chúng theo thứ tự từ thấp đến cao như các nốt nhạc. Khi biểu diễn, nghệ sĩ dùng dùi gõ vào từng phiến đá để tạo nên những âm thanh trầm bổng, vang vọng, nghe rất kỳ lạ mà cuốn hút. Âm thanh của đàn đá không trong trẻo như đàn tranh, cũng không dồn dập như trống, mà có một vẻ đẹp riêng – mộc mạc, hoang sơ, gợi nhớ đến núi rừng Tây Nguyên hùng vĩ. Các nhà khảo cổ học cho biết đàn đá có lịch sử hàng nghìn năm, là một trong những nhạc cụ cổ nhất thế giới được tìm thấy ở Việt Nam. Ngày nay, đàn đá thường được trình diễn trong các lễ hội văn hóa dân gian, là biểu tượng của sự sáng tạo của con người xưa. Em rất khâm phục tổ tiên đã biết tận dụng thiên nhiên để tạo ra một nhạc cụ kỳ diệu như vậy. Mỗi lần nghe tiếng đàn đá vang lên, em như cảm nhận được nhịp thở của đất trời, của núi rừng quê hương. Em tự hào vì Việt Nam mình có một nhạc cụ đặc sắc đến thế.

Nội dung bài đọc

Bài đọc

THANH ÂM CỦA NÚI

Ai đã một lần lên Tây Bắc, được nghe tiếng khèn của người Mông, sẽ thấy nhớ, thấy thương, thấy vấn vương trong lòng... Âm thanh cây khèn của người Mông có thể làm đắm say cả những du khách khó tính nhất.

Khèn của người Mông được chế tác bằng gỗ cùng sáu ống trúc lớn, nhỏ, dài, ngắn khác nhau. Sáu ống trúc tượng trưng cho tình anh em tụ hợp. Chúng được xếp khéo léo, song song trên thân khèn. Nhìn và tưởng tượng thêm một chút thấy chúng như dòng nước đang trôi. Dòng nước đó chở thứ âm thanh huyền diệu, chảy mãi từ nguồn lịch sử cho đến tận bến bờ hiện tại.

Tiếng khèn gắn bó với người Mông mỗi khi lên nương, xuống chợ. Tiếng khèn hoà với tiếng cười reo vang náo nức khắp làng bản mỗi độ xuân về. Tiếng khèn trở thành báu vật của người Mông xưa truyền lại cho các thế hệ sau.

Đến Tây Bắc, bạn sẽ gặp những nghệ nhân người Mông thổi khèn nơi đỉnh núi mênh mang lộng gió. Hình bóng họ in trên nền trời xanh hệt như một tuyệt tác của thiên nhiên. Núi vút ngàn cao, rừng bao la rộng cũng chẳng thể làm chìm khuất tiếng khèn đầy khát khao, dạt dào sức sống. 

(Theo Hà Phong)

Từ ngữ

- Tây Bắc: vùng núi phía tây ở miền Bắc nước ta.

- Vấn vương (như vương vấn): thường cứ phải nghĩ đến, nhớ đến, không dứt ra được.

- Huyền diệu: rất kì lạ, không thể hiểu hết được.

Câu 1

Đến Tây Bắc, du khách thường có cảm nhận như thế nào về tiếng khèn của người Mông? 

Phương pháp giải:

Em đọc đoạn 1 của bài đọc để tìm câu trả lời. 

Lời giải chi tiết:

Đến Tây Bắc, du khách được nghe tiếng khèn của người Mông, sẽ thấy nhớ, thấy thương, thấy vấn vương trong lòng... Âm thanh cây khèn của người Mông có thể làm đắm say cả những du khách khó tính nhất. 

Câu 2

Đóng vai một người Mông, giới thiệu về chiếc khèn.

- Vật liệu làm khèn

- Những liên tưởng, tưởng tượng gợi ra từ hình dáng cây khèn.

Phương pháp giải:

Em thực hiện đóng vai một người Mông và giới thiệu về chiếc khèn dựa vào gợi ý.

Lời giải chi tiết:

Người Mông chúng tôi rất tự hào về chiếc khèn được người xưa tạo ra. Khèn của người Mông chúng tôi được chế tác bằng gỗ cùng sáu ống trúc lớn, nhỏ, dài, ngắn khác nhau. Với chúng tôi, sáu ống trúc này tượng trưng cho tình anh em tụ hợp. Chúng được xếp khéo léo, song song trên thân khèn. Các bạn hãy nhìn và tưởng tượng thêm một chút, sẽ thấy chúng như dòng nước đang trôi. Đúng hơn, đó là dòng thanh âm chứa đựng tình cảm, cảm xúc của người Mông chúng tôi qua mỗi chặng đường của cuộc sống...

Câu 3

Theo em, vì sao tiếng khèn trở thành báu vật của người Mông?

Phương pháp giải:

Em đọc đoạn 3 của bài đọc, suy nghĩ và trả lời câu hỏi. 

Lời giải chi tiết:

Với người Mông, tiếng khèn như “báu vật” tinh thần của người xưa để lại. Bởi nó không thể thiếu vắng trong cuộc sống tâm hồn, tình cảm của người Mông. Tiếng khèn vang lên trong bản làng mỗi độ xuân về, tiếng khèn cùng người Mông khi lên nương, lúc xuống chợ,... Tiếng khèn là một phần quý báu trong đời sống tinh thần của người Mông.

Câu 4

Đoạn cuối bài đọc muốn nói điều gì về tiếng khèn và người thổi khèn? 

Phương pháp giải:

Em đọc đoạn cuối của bài đọc, suy nghĩ và trả lời câu hỏi. 

Lời giải chi tiết:

Đoạn cuối bài đọc muốn nói những nghệ nhân thổi khèn vẫn đang miệt mài lưu giữ bản sắc văn hóa. Họ thuộc về tuyệt tác của thiên nhiên và tiếng khèn của họ sẽ sống mãi với mảnh đất nơi đây để lan tỏa vẻ đẹp này không chỉ ngày hôm nay mà còn mãi về sau.

Câu 5

Xác định chủ đề của bài đọc Thanh âm của núi. Tìm câu trả lời đúng.

A. Nét đặc sắc của văn hoá các vùng miền trường tồn cùng thời gian. 

B. Các nhạc cụ dân tộc thể hiện sự sáng tạo đáng tự hào của người Việt Nam.

C. Tiếng khèn của người Mông là nét văn hoá quý báu, cần được lưu giữ, bảo tồn.

D. Du khách rất thích đến Tây Bắc – mảnh đất có những nét văn hoá đặc sắc.

Phương pháp giải:

Em đọc kĩ bài đọc, suy nghĩ và trả lời câu hỏi. 

Lời giải chi tiết:

Chủ đề của bài đọc là: Tiếng khèn của người Mông là nét văn hoá quý báu, cần được lưu giữ, bảo tồn.

Chọn C