Soạn bài Bước vào đời SGK Ngữ văn 12 tập 2 Kết nối tri thức

Nội dung chính

Trước khi đọc

Trả lời Câu hỏi Trước khi đọc trang 45 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Theo bạn, trong giai đoạn “bước vào đời”, việc định hướng tương lai của mỗi cá nhân thường chịu tác động của những yếu tố nào?

Phương pháp giải:

Vận dụng những hiểu biết xã hội để thực hiện yêu cầu của đề bài.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Những yếu tố tác động đến việc định hướng tương lai của mỗi cá nhân trong giai đoạn "bước vào đời":

- Năng lực và sở thích bản thân: Đây là yếu tố quan trọng nhất quyết định hướng đi tương lai của mỗi cá nhân. Mỗi người cần xác định được năng lực và sở thích của bản thân để lựa chọn con đường phù hợp.

- Gia đình: Gia đình là môi trường đầu tiên tác động đến việc hình thành nhân cách và định hướng tương lai của mỗi cá nhân. Mức độ giáo dục, điều kiện kinh tế và quan điểm sống của gia đình có ảnh hưởng lớn đến lựa chọn của mỗi người.

- Nhà trường: Nhà trường cung cấp cho mỗi cá nhân kiến thức, kỹ năng và định hướng nghề nghiệp cần thiết để bước vào đời.

- Xã hội: Môi trường xã hội cũng có ảnh hưởng đến việc định hướng tương lai của mỗi cá nhân. Các giá trị văn hóa, chuẩn mực đạo đức và cơ hội việc làm trong xã hội tác động đến lựa chọn của mỗi người.

- Một số yếu tố khác:

+ Bạn bè: Bạn bè có thể ảnh hưởng đến lựa chọn và định hướng tương lai của mỗi cá nhân thông qua những lời khuyên, chia sẻ kinh nghiệm và tạo dựng môi trường học tập, rèn luyện phù hợp.

Trong khi đọc 1

Trả lời Câu hỏi 1 Trong khi đọc trang 45 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Chú ý cách giới thiệu sự kiện của tác giả

Phương pháp giải:

Đọc kĩ phần mở đầu và đưa ra lời nhận xét về cách giới thiệu của tác giả.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Tác giả kết hợp cả cách giới thiệu trực tiếp, gián tiếp và qua những chi tiết cụ thể để tạo nên một bức tranh sinh động và chân thực về sự kiện "cuộc đón tiếp cụ Phan Bội Châu ở Đồng Hới".

- Đặc điểm của cách giới thiệu sự kiện trong bài "Bước vào đời":

+ Rõ ràng, súc tích: Tác giả nêu rõ ràng tên sự kiện, thời gian, địa điểm và những nhân vật chính liên quan.

+ Hấp dẫn, thu hút: Tác giả sử dụng những câu văn dẫn dắt, miêu tả sinh động và lời văn giàu cảm xúc để thu hút người đọc.

+ Sinh động, cụ thể: Tác giả sử dụng những chi tiết cụ thể, chân thực để giúp người đọc hình dung rõ ràng hơn về sự kiện.

+ Có ý nghĩa: Sự kiện được giới thiệu không chỉ đơn thuần là một sự kiện lịch sử mà còn có ý nghĩa quan trọng đối với cuộc đời tác giả.

Trong khi đọc 2

Trả lời Câu hỏi 2 Trong khi đọc trang 46 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Tác giả đã gợi lại bối cảnh chính trị - xã hội Việt Nam giữa thập niên hai mươi của thế kỉ XX như thế nào?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, chú ý các chi tiết được tác giả gợi lại trong văn bản

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Về chính trị: Nền thống trị của thực dân Pháp ngày càng bóc lột và áp bức nặng nề

Về xã hội: Nền xã hội phong kiến Việt Nam đang dần tan rã

Về văn hóa: Nền văn hóa Việt Nam đang trong giai đoạn giao thoa giữa truyền thống và hiện đại

Trong khi đọc 3

Trả lời Câu hỏi 3 Trong khi đọc trang 47 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Hình dung về nhân vật được tái hiện trong kí ức của tác giả

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, chú ý các ngôn ngữ và hình ảnh được tác giả sử dụng để tái hiện hình ảnh. Sử dụng tư duy liên tưởng, tưởng tượng để hình dung về nhân vật.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Nhân vật được tái hiện trong kí ức của tác giả là cụ Phan Bội Châu - một nhà yêu nước lỗi lạc của Việt Nam đầu thế kỷ XX.

- Hình ảnh cụ Phan Bội Châu hiện lên trong tâm trí tác giả là một vị anh hùng dân tộc, một nhà nho uyên thâm, một con người giản dị và gần gũi.

+ Về ngoại hình:  Người cụ cao lớn vượt lên trên cử loạ, cái trán cao, cái đầu hỏi, cái mặt chữ điền với lông mày rậm và chòm râu đen, khiến thấy rõ phong thái của một bậc vừa hiền giả vừa chí sĩ, mà hai mắt sáng quắc ở sau cặp kính trắng gọng đen có vẻ rất dịu hiền.

+ Về trang phục: Cụ mặc áo dài Trung Quốc, bộ áo cụ vẫn mặc trong thời hoạt động ở nước ngoài

+ Về cử chỉ, hành động: Nhìn mọi người một cách rất trìu mến.

+ Về lời nói: Giọng nói của cụ sang sảng

Trong khi đọc 4

Trả lời Câu hỏi 4 Trong khi đọc trang 48 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Tác giả đã cảm nhận thế nào về sức ảnh hưởng của những nhân vật lịch sử đối với cá nhân mình? 

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, tìm ra các chi tiết nêu lên cảm xúc, tình cảm của  tác giả.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Tác giả Đào Duy Anh dành cho những nhân vật lịch sử một sự kính trọng và ngưỡng mộ vô cùng sâu sắc. Ông luôn trân trọng những giá trị mà họ đã cống hiến cho đất nước và dân tộc. 

- Cảm xúc khi gặp Phan Bội Châu là "cái cảm xúc mà từ nhỏ đến bây giờ tôi chưa từng có"

- Sau khi từ buổi đón tiếp thân mật về, tác giả "thao thức không ngủ được"

- Tác giả viết: "Nhờ có những tấm gương sáng của các bậc tiền bối, tôi đã được hun đúc lòng yêu nước và ý chí quyết tâm theo đuổi con đường giải phóng dân tộc."

Sau khi đọc 1

Trả lời Câu hỏi 1 Sau khi đọc trang 50 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Đoạn trích kể về sự kiện gì? Tác giả đã kể câu chuyện từ điểm nhìn nào? Nêu ý nghĩa của việc lựa chọn điểm nhìn đó.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, vận dụng khả năng tổng hợp nội dung để tóm tắt văn bản. Hiểu rõ khái niệm về “điểm nhìn” để thực hiện yêu cầu của đề bài.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Sự kiện được kể trong đoạn trích: kí ức về giai đoạn "bước vào đời" của tác giả

- Điểm nhìn:

+ Tác giả không chỉ xuất phát từ điểm nhìn cá nhân mà còn từ điểm nhìn thời đại

+ Ngoài việc nói về sự lựa chọn của cá nhân, đoạn trích còn đề cập sự lựa chọn của tầng lớp thanh niên trí thức lúc bấy giờ, với sức ảnh hưởng lớn từ những nhà yêu nước, cách mạng

- Ý nghĩa của việc lựa chọn điểm nhìn:

+ Tăng tính chân thực: Giúp người đọc cảm nhận được sự chân thực, sinh động của câu chuyện như thể chính mình đang được chứng kiến sự kiện diễn ra.

+ Gây ấn tượng mạnh mẽ: Khiến người đọc đồng cảm với tác giả, hiểu được những cảm xúc và suy nghĩ của tác giả nói riêng và những thanh niên thời bấy giờ khi gặp gỡ cụ Phan Bội Châu.

+ Làm nổi bật hình ảnh cụ Phan Bội Châu: Qua con mắt của tác giả, cụ Phan Bội Châu hiện lên như một vị anh hùng dân tộc, một nhà nho uyên thâm, một con người giản dị và gần gũi.

+ Thể hiện sự tôn kính của tác giả

Sau khi đọc 2

Trả lời Câu hỏi 2 Sau khi đọc trang 50 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Tính phi hư cấu của hồi kí đã được thể hiện như thế nào trong văn bản?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, chú ý các chi tiết đặc biệt là chi tiết hư cấu có trong văn bản – chú ý các từ ngữ xây dựng nên chi tiết đó.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

* Tính phi hư cấu của hồi ký "Bước vào đời" được thể hiện qua các yếu tố sau:

- Nội dung chân thực, chính xác:

+ Tác giả kể lại một sự kiện có thật đã xảy ra trong cuộc đời mình, đó là lần đầu tiên gặp gỡ cụ Phan Bội Châu tại Đồng Hới vào một buổi trưa cuối năm.

+ Những chi tiết về thời gian, địa điểm, nhân vật và sự kiện trong câu chuyện đều được miêu tả một cách cụ thể, rõ ràng, có căn cứ xác thực.

+ Tác giả không hư cấu hóa hay thêm thắt những chi tiết hoang đường, viễn tưởng vào câu chuyện.

- Sử dụng ngôn ngữ khoa học, logic:

+ Ông không sử dụng những từ ngữ hoa mỹ, bóng bẩy hay những biện pháp tu từ để tô vẽ cho câu chuyện thêm ly kỳ, hấp dẫn.

+ Lời văn của tác giả giản dị, dễ hiểu, phù hợp với nội dung và mục đích của thể loại hồi ký.

- Thể hiện quan điểm cá nhân một cách rõ ràng:

+ Tác giả bày tỏ sự ngưỡng mộ, kính trọng đối với cụ Phan Bội Châu - một vị anh hùng dân tộc, một nhà nho uyên thâm.

+ Đồng thời, tác giả cũng thể hiện niềm tự hào về bản thân khi được gặp gỡ và trò chuyện với cụ Phan Bội Châu.

Sau khi đọc 3

Trả lời Câu hỏi 3 Sau khi đọc trang 50 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Trong đoạn trích, nhân vật “tôi” đã thể hiện hoài bão “bước vào đời” như thế nào? Điều gì đã thôi thúc tác giả hành động vì hoài bão đó?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ các chi tiết được khắc họa trong văn bản.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

– Theo mạch hồi kí, có thể thấy tác giả đã tái hiện những kí ức về thời điểm “bước vào đời" của mình như sau:

+ Xuất phát điểm của nhân vật “tôi”: dạy ở trường tiểu học tỉnh lị Quảng Bình, trong bầu không khí “êm đềm uể oải”; mong muốn một nơi có sinh hoạt văn hoá rộng rãi hơn.

+ Việc tiếp xúc với báo chí, với những tin tức về các sự kiện lớn liên quan đến các nhân vật lịch sử (Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh) đem đến một luồng suy nghĩ mới cho tác giả.

+ Cuộc gặp gỡ với Phan Bội Châu và những ấn tượng, cảm xúc từ bài phát biểu của cụ Phan dẫn đến quyết định thay đổi cuộc đời của nhân vật “tôi”:“quyết định đi Sài Gòn để viết báo".

+ Ảnh hưởng từ lễ tang Phan Châu Trinh và những lời ca tụng trong bài văn tế càng thúc giục tác giả làm những điều cao cả theo tấm gương của các nhà cách mạng tiền bối.

Như vậy, bản thân tác giả đã mang trong mình hoài bão làm những việc lớn lao, lại được sống trong một thời đại có nhiều sự kiện tác động đến đời sống chính trị lúc bấy giờ, đó là động lực dẫn đến những quyết định trọng đại trong cuộc đời của tác giả.

Sau khi đọc 4

Trả lời Câu hỏi 4 Sau khi đọc trang 50 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Đoạn trích cho thấy những gì đang diễn ra trong đời sống chính trị - xã hội Việt Nam và cách sống của tầng lớp tri thức lúc bấy giờ.

Phương pháp giải:

Vận dụng khả năng tổng hợp và đọc hiểu văn bản để thực hiện yêu cầu của đề bài.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Đời sống chính trị: đất nước ta đang chịu áp lực của thực dân Pháp và khi đó phong trào yêu nước của nhân dân ta cũng vô cùng mạnh mẽ.

– Đoạn trích đã thuật lại một giai đoạn lịch sử của dân tộc. Do các phương tiện truyền thông chưa phổ biến như bây giờ, tin tức chỉ được biết đến qua một số tờ báo. Trong bối cảnh đời sống chính trị ở các tỉnh lị thường là “êm đềm uể oải” tin tức được chuyển tải từ các tờ báo ở những nơi trung tâm văn hoá chính trị như Hà Nội, Sài Gòn đã tác động đến đời sống chính trị của những địa phương khác và tác động sâu sắc đến giới thanh niên
trí thức.
– Qua những sự kiện, câu chuyện được tái hiện trong văn bản, có thể thấy sự gắn bó giữa cá nhân và cộng đồng xã hội là một trong những tác nhân dẫn đến sự lựa chọn định hướng tương lai của tầng lớp thanh niên trí thức đương thời.

Sau khi đọc 5

Trả lời Câu hỏi 5 Sau khi đọc trang 50 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Những nhân vật lịch sử nào được nhắc đến trong đoạn trích? Sức ảnh hưởng của các nhân vật ấy đối với những thanh niên giàu tinh thần dân tộc thời đó được thể hiện như thế nào?

Phương pháp giải:

Vận dụng khả năng tổng hợp và đọc hiểu văn bản để thực hiện yêu cầu của đề bài.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

– Đoạn trích đã nhắc đến các nhân vật có tầm ảnh hưởng lớn đối với một giai đoạn lịch sử của dân tộc là Phan Châu Trinh và Phan Bội Châu, đặc biệt là sự xuất hiện của Phan Bội Châu tại trụ sở Hội Quảng tri. Những sự kiện gắn với hai nhân vật lịch sử này đã có tác động sâu rộng đến suy nghĩ, sự lựa chọn và hành động của đông đảo tầng lớp thanh niên giàu tinh thần dân tộc, trong đó có Đào Duy Anh.

– Việc dựng lại bối cảnh chính trị xã hội Việt Nam giữa thập niên hai mươi của thế kỉ XX và những câu chuyện về các nhân vật lịch sử cũng là yếu tố tạo nên giá trị của văn bản.

Sau khi đọc 6

Trả lời Câu hỏi 6 Sau khi đọc trang 50 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Chỉ ra một số yếu tố miêu tả, biểu cảm trong văn bản và phân tích vai trò của chúng trong việc tái hiện kí ức về một giai đoạn đã qua của cuộc đời tác giả.

Phương pháp giải:

Vận dụng khả năng tổng hợp và đọc hiểu văn bản, vận dụng khả năng phân tích để thực hiện yêu cầu của đề bài.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Biểu hiện:
+ Yếu tố miêu tả: nói về cảnh sinh hoạt tại trụ sở Hội Quảng tri ở phần đầu văn bản; thể hiện tập trung ở đoạn văn nói về sự kiện Phan Bội Châu đến dự cuộc tiếp đón tại địa điểm nêu trên.

+ Yếu tố biểu cảm: kết hợp với yếu tố miêu tả về Phan Bội Châu; đoạn văn cuối nói về cảm xúc của tác giả khi nghe những câu văn trong bài văn tế Phan Châu Trinh.

- Tác dụng: tạo ấn tượng về các sự việc, nhân vật; tạo chất văn cho những hồi ức được kể lại; đem đến cảm xúc và sức hấp dẫn cho người đọc khi tiếp xúc với văn bản.

Sau khi đọc 7

Trả lời Câu hỏi 7 Sau khi đọc trang 50 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Qua đoạn trích, bạn rút ra bài học gì về sự lựa chọn hướng đi khi đứng trước ngưỡng cửa cuộc đời.

Phương pháp giải:

Vận dụng khả năng tự nhìn nhận, tự liên hệ bản thân để thực hiện yêu cầu đề bài.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Đoạn trích "Bước vào đời" trích trong tác phẩm "Nhớ nghĩ chiều hôm" của Đào Duy Anh đã để lại cho người đọc nhiều bài học quý giá, đặc biệt là bài học về sự lựa chọn hướng đi khi đứng trước ngưỡng cửa cuộc đời.

- Bài học về lòng yêu nước và ý chí kiên cường:

+ Đoạn trích đã thể hiện rõ ràng lòng yêu nước nồng nàn của tác giả. Khi chứng kiến cảnh nước mất nhà tan, đồng bào phải chịu nhiều khổ cực, tác giả đã "rất đau lòng" và "phẫn uất" trước sự hèn nhát, bạc nhược của tầng lớp thống trị.

+ Chính lòng yêu nước nồng nàn đã thôi thúc tác giả "tìm kiếm con đường cứu nước". Sau khi gặp gỡ cụ Phan Bội Châu, tác giả "nhận thức được trách nhiệm của mình đối với thế hệ trẻ" và quyết tâm "thực hiện hoài bão 'bước vào đời'".

+ Câu chuyện của tác giả là một lời nhắc nhở đối với thế hệ trẻ về tầm quan trọng của lòng yêu nước. Chúng ta cần học tập và rèn luyện để trở thành những người có ích cho xã hội, góp phần xây dựng đất nước ngày càng giàu đẹp.

Kết nối đọc - viết

Trả lời Câu hỏi Kết nối đọc - viết trang 50 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Từ nội dung văn bản Bước vào đời và những trải nghiệm cá nhân, bạn hãy viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) về chủ đề: khát vọng của tuổi trẻ hôm nay. 

Phương pháp giải:

Dựa vào phần phân tích ở trên

Dựa và trải nghiệm cá nhân

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Đọc "Bước vào đời", lòng tôi bồi hồi xúc động trước khát vọng mãnh liệt của tác giả khi bước vào ngưỡng cửa cuộc đời. Khát vọng ấy cũng là khát vọng chung của tuổi trẻ hôm nay. Tuổi trẻ hôm nay sống trong thời đại mới, đầy ắp cơ hội và thách thức. Chúng ta được thừa hưởng những thành tựu khoa học kỹ thuật tiên tiến, được học tập và giáo dục trong môi trường hiện đại. Tuy nhiên, chúng ta cũng phải đối mặt với nhiều khó khăn, thử thách như gánh nặng học tập, vấn đề việc làm, và cả những cám dỗ của xã hội. Chính vì vậy, khát vọng của tuổi trẻ hôm nay là khát vọng được học tập, được rèn luyện, được cống hiến sức mình cho xã hội. Chúng ta mong muốn được trau dồi kiến thức, kỹ năng để trở thành những người có ích cho đất nước. Chúng ta mong muốn được tham gia vào công cuộc xây dựng và phát triển đất nước, góp phần xây dựng một Việt Nam giàu mạnh, văn minh. Khát vọng của tuổi trẻ hôm nay là khát vọng được sống một cuộc đời ý nghĩa, được tự do, độc lập và hạnh phúc. Chúng ta mong muốn được sống trong một xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Chúng ta mong muốn được cống hiến sức mình để xây dựng một tương lai tươi sáng cho đất nước và cho thế hệ mai sau. Khát vọng của tuổi trẻ hôm nay là ngọn lửa cháy bỏng trong trái tim mỗi người. Nó là động lực thúc đẩy chúng ta học tập, rèn luyện và phấn đấu. Nó là niềm tin giúp chúng ta vượt qua mọi khó khăn, thử thách. Hãy để khát vọng của tuổi trẻ hôm nay dẫn lối chúng ta đến với những thành công và góp phần xây dựng một Việt Nam ngày càng giàu mạnh, văn minh.

Bài đọc

>> Xem chi tiết: Văn bản Bước vào đời (Đào Duy Anh)