Soạn bài Vội vàng SGK Ngữ văn 12 tập 2 Kết nối tri thức

Nội dung chính

Trước khi đọc 1

Trả lời Câu hỏi 1 Trước khi đọc trang 93 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Cảm nhận của mỗi cá nhân về thời gian là giống nhau hay khác nhau? Vì sao?

Phương pháp giải:

Vận dụng tri thức cá nhân để trả lời câu hỏi

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Cảm nhận của mỗi cá nhân về thời gian là khác nhau vì cần phụ thuộc vào nhiều yếu tố: tuổi tác, tâm trạng, kinh nghiệm sống,... ví dụ như khi vui vẻ người ta sẽ thường cảm thấy thời gian trôi nhanh hơn

Trước khi đọc 2

Trả lời Câu hỏi 2 Trước khi đọc trang 93 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Theo bạn, ý niệm về thời gian có ảnh hưởng như thế nào đến thái độ sống, lí tưởng sống của con người. 

Phương pháp giải:

Vận dụng tri thức cá nhân để trả lời câu hỏi

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Ảnh hưởng của thời gian đến thái độ sống và lý tưởng sống của con người:

- Thái độ sống: Theo thời gian, con người trải qua nhiều cung bậc cảm xúc, thử thách và bài học cuộc sống. Những trải nghiệm này giúp họ trưởng thành hơn, nhìn nhận cuộc sống một cách chín chắn và thấu đáo hơn.

- Lý tưởng sống: Theo thời gian, con người có thể điều chỉnh lý tưởng sống của mình trở nên thực tế hơn.

Hiểu được giá trị của thời gian sẽ thúc đẩy con người nỗ lực hơn trong học tập, công việc và theo đuổi đam mê. 

Trong khi đọc 1

Trả lời Câu hỏi 1 Trong khi đọc trang 93 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Chú ý các động từ, các biện pháp tu từ

Phương pháp giải:

Đọc kĩ bài thơ, tìm ra các động từ, chú ý các biện pháp tu từ được tác giả sử dụng

Lời giải chi tiết:

Các động từ: tắt, buộc, bay 

Biện pháp được sử dụng: Điệp từ: “Tôi muốn”

Trong khi đọc 2

Trả lời Câu hỏi 2 Trong khi đọc trang 93 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Hình dung về bức tranh cuộc sống được miêu tả

Phương pháp giải:

Đọc kĩ bài thơ, chú ý các hình ảnh thiên nhiên được tác giả miêu tả.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Thiên nhiên tươi đẹp, rực rỡ:

+ Hình ảnh thiên nhiên được miêu tả bằng những gam màu tươi sáng, rực rỡ, tràn đầy sức sống.

+ Các cặp đôi được sử dụng liên tiếp: "ong bướm", "nắng gió", "cành tơ - lá rậm", "chim yến - chim oanh", "khúc tình si", "lời than thở", "cặp môi gần".

+ Sử dụng những động từ mạnh, giàu sức gợi: "tấp nập", "tan", "say", "chết", "nàng", "đã", "đi", "còn", "vội vàng".

+ Tất cả tạo nên một bức tranh thiên nhiên tươi đẹp, rạo rực sức sống, như đang hối hả, vội vã trong vòng tuần hoàn của tạo hóa.

Trong khi đọc 3

Trả lời Câu hỏi 3 Trong khi đọc trang 94 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Chú ý sự cảm nhận về thời gian của nhân vật trữ tình

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, chú ý các hình ảnh và cách cảm nhận của tác giả về những hình ảnh đó. 

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Nhân vật trữ tình trong bài thơ "Vội Vàng" có một cảm nhận vô cùng mãnh liệt về thời gian.

+ Thời gian trôi qua một cách nhanh chóng: "Xuân đương tới, nghĩa là xuân đương qua / Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già".

+ Thời gian là hữu hạn và không thể nào níu giữ: "Còn trời đất, nhưng chẳng còn tôi mãi"

- Chính vì vậy, nhân vật trữ tình trong bài thơ "Vội Vàng" có một thái độ sống vội vã, hối hả.

- Muốn tận hưởng hết thảy những gì đẹp đẽ của cuộc đời

- Muốn yêu, muốn sống, muốn dâng hiến hết mình cho cuộc đời

Trong khi đọc 4

Trả lời Câu hỏi 4 Trong khi đọc trang 94 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Lắng nghe giọng điệu của nhân vật trữ tình.

Phương pháp giải:

Chú ý cảm xúc của tác giả, đọc kĩ bài thơ để thực hiện yêu cầu đề bài.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Bài thơ "Vội Vàng" của Xuân Diệu được viết theo thể thơ tám chữ, với nhịp thơ nhanh, gấp, dồn dập. Giọng điệu của nhân vật trữ tình trong bài thơ cũng mang những đặc điểm sau:

- Nồng nàn, say đắm:

+ Sử dụng nhiều từ ngữ thể hiện cảm xúc mãnh liệt như: "tấp nập", "tan", "say", "chết", "nàng", "đã", "đi", "còn", "vội vàng".

+ Hình ảnh thơ rực rỡ, tươi đẹp: "cành tơ - lá rậm", "chim yến - chim oanh", "khúc tình si", "cặp môi gần".

+ Nhịp thơ nhanh, gấp, thể hiện sự vội vã, hối hả.

- Lo lắng, trăn trở:

+ Nhận thức được sự trôi chảy nhanh chóng của thời gian

+ Nỗi tiếc nuối về những gì đang qua đi

+ Nỗi khao khát được tận hưởng, níu giữ cuộc sống

Sau khi đọc 1

Trả lời Câu hỏi 1 Sau khi đọc trang 95 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Nêu cảm nhận chung của bạn về nhịp điệu bài thơ.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, chú ý cách gieo vần, nhịp trong thơ của tác giả.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Nhịp điệu bao trùm trong bài thơ Vội vàng là nhịp điệu nhanh, mạnh, gấp gáp, thể hiện cảm xúc sôi nổi, rạo rực của nhân vật trữ tình và bức tranh cuộc sống vui tươi, náo nhiệt, tràn đầy thanh sắc.

+ Nhịp điệu này được tạo nên bởi cách sử dụng các điệp từ, điệp ngữ, điệp cấu trúc (“Của ong bướm này đây tuần tháng mật;/ Này đây hoa của đồng nội xanh rì;”,...), bởi cách ngắt nhịp đột ngột (“Tôi sung sướng. Nhưng vội vàng một nửa:"), bởi các câu khiến đầy giục giã (“Mau đi thôi! Mùa chưa ngả chiều hôm, “– Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi!”,...).

+ Tuy nhiên, nhịp điệu dường như chùng lại, chậm hơn ở giữa bài thơ (“Chẳng bao giờ, ôi! Chẳng bao giờ nữa..."), thể hiện nỗi tiếc nuối, tuyệt vọng của nhân vật trữ tình trước sự chảy trôi không thể dừng lại của thời gian.

Sau khi đọc 2

Trả lời Câu hỏi 2 Sau khi đọc trang 95 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Xuân Diệu được coi là người có nhiều cách tân trong việc sử dụng ngôn từ. Bạn có đồng ý với nhận định này không? Vì sao?

Phương pháp giải:

Vận dụng tri thức Ngữ văn và kiến thức của bản thân để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Em hoàn toàn đồng ý với nhận định Xuân Diệu là nhà thơ có nhiều cách tân trong việc sử dụng ngôn từ.

+ Thủ pháp ẩn dụ chuyển đổi cảm giác được thể hiện qua các cách diễn đạt “mùi tháng năm”, “vị chia phôi”, “Tháng Giêng ngon như một cặp môi gần;” “– Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi!” làm hiện lên một chủ thể trữ tình vô cùng nhạy bén, tinh tế, muốn căng mọi giác quan ra để cảm nhận cuộc sống và đồng thời mỗi giác quan của chủ thể đều có sự tương ứng, tương thông.

+ Thủ pháp tương phản được sử dụng gần như xuyên suốt bài thơ “Tôi sung sướng. Nhưng vội vàng một nửa:" "Xuân đương tới, nghĩa là xuân đương qua”, “Lòng tôi rộng, nhưng lượng trời cứ chật,,... thể hiện sự đối lập sâu sắc giữa cá nhân và toàn bộ tồn tại, giữa những cảm xúc trái ngược bên trong chủ thể, tạo nên giọng điệu băn khoăn, chất vấn, hoài nghi trong bài thơ.

+ Cách so sánh độc đáo “Tháng Giêng ngon như một cặp môi gần;” thể hiện cảm nhận riêng của Xuân Diệu về thế giới, trong đó thế giới hiện lên trong con mắt của một chủ thể say đắm, muốn nếm trải, chiếm lĩnh cả thế giới một cách trọn vẹn, tham lam. Hình thức câu thơ vắt dòng:“Tôi muốn tắt nắng đi/ Cho màu đừng nhạt mất;”... phá vỡ khuôn khổ gò bó, trang nghiêm của câu thơ truyền thống

+ Cách sử dụng các động từ mạnh, thể hiện ham muốn mãnh liệt muốn tận hưởng tất cả thanh sắc của cuộc đời.

Sau khi đọc 3

Trả lời Câu hỏi 3 Sau khi đọc trang 95 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Bức tranh thiên nhiên hiện lên như thế nào trong đoạn thơ thứ 2 ( từ “Của ong bướm này đây tuần tháng mật” đến “Phải chăng sợ độ phai tàn sắp sửa?” Qua bức tranh đó, bạn nhận ra điều gì về cái nhìn thế giới của tác giả?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, chú ý cách cảm nhận của tác giả về cuộc sống

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Đoạn thơ thứ hai cho người đọc thấy bức tranh thế giới tươi đẹp, căng tràn sức sống, đầy màu sắc, âm thanh, rực rỡ ánh sáng, như một thiên đường nơi hạ giới.

+ Các hình ảnh đều được miêu tả ở trạng thái hoà hợp, trong thời điểm trẻ trung, viên mãn nhất (“hoa của đồng nội xanh rì”, “lá của cành tơ phơ phất” “ong bướm [...] tuần tháng mật” “Tháng Giêng ngon như một cặp môi gần;”...

+ Bức tranh cuộc sống này được nhìn qua lăng kính của tình yêu, tuổi trẻ, gợi cảm giác vui tươi, rộn ràng, náo nức, thể hiện trạng thái say mê, tràn đầy niềm yêu cuộc sống của người quan sát – chủ thể trữ tình.

Sau khi đọc 4

Trả lời Câu hỏi 4 Sau khi đọc trang 95 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Nêu nhận xét khái quát về nhân vật trữ tình. Qua sự tự bộc lộ của nhân vật trữ tình hãy phân tích mạch vận động cảm xúc trong bài thơ.

Phương pháp giải:

Phân tích 

Vận dụng tri thức Ngữ văn để thực hiện yêu cầu đề bài.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Ở đoạn thơ thứ nhất, nhân vật trữ tình hiện lên với ý muốn mãnh liệt: “tắt nắng” “buộc gió” để chống lại sự phôi pha của thời gian, để lưu giữ lại vẻ đẹp của cuộc sống.

Ở đoạn thơ thứ hai, mặc dù chủ thể trữ tình chỉ bộc lộ một cách gián tiếp qua cách quan sát thế giới, nhưng người đọc vẫn có thể nhận thấy ẩn sau bức tranh cảnh vật là tình yêu say đắm, tha thiết với những cảnh sắc của trần gian.

Từ câu thơ “Tôi sung sướng. Nhưng vội vàng một nửa:" đến câu thơ “Chẳng bao giờ, ôi! Chẳng bao giờ nữa..., nhân vật trữ tình bộc lộ trực tiếp cảm xúc đầy mâu thuẫn, vừa yêu đời, ham sống, vừa khắc khoải âu lo trước sự chảy trôi của thời gian và sự hữu hạn của sinh mệnh. Trong những câu thơ còn lại, nhân vật trữ tình lại hiện lên một cách trực tiếp qua trạng thái sống cuống quýt, qua giọng điệu đầy giục giã.

Nhân vật trữ tình trong bài thơ là một con người yêu đời, ham sống, muốn tận hưởng từng phút giây cuộc sống, muốn nếm trải trọn vẹn toàn bộ vẻ đẹp của cuộc sống bằng tất cả các giác quan của mình, nhưng đồng thời cũng đầy tuyệt vọng khi nhận ra sự sống của cá nhân là nhỏ bé, hữu hạn.

Sau khi đọc 5

Trả lời Câu hỏi 5 Sau khi đọc trang 95 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Quan niệm về thời gian của Xuân Diệu trong bài thơ có gì mới mẻ, độc đáo so với quan niệm về thời gian trong một số bài thơ trữ tình trung đại 

Phương pháp giải:

Dựa vào những chi tiết thể hiện quan niệm về thời gian của Xuân Diệu

Vận dụng tri thức Ngữ văn và khả năng so sánh để thực hiện yêu cầu của đề bài.

Lời giải chi tiết:

- Nhận thức rõ nét về sự trôi chảy nhanh chóng của thời gian:

+ Xuân Diệu nhận thức rõ nét rằng thời gian là hữu hạn và không thể nào níu giữ.

+ Điều này thể hiện qua những câu thơ như: "Xuân đương tới, nghĩa là xuân đương qua / Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già"

+ Nhận thức này là hoàn toàn mới mẻ so với quan niệm về thời gian trong thơ ca trung đại, vốn thường đề cao sự vĩnh hằng, bất biến của thời gian.

- Nỗi lo lắng, trăn trở trước sự trôi chảy nhanh chóng của thời gian

+ Điều này thể hiện qua những câu thơ như: "Còn trời đất, chẳng còn tôi mãi"

+ Nỗi lo lắng, trăn trở này cũng là hoàn toàn mới mẻ so với thơ ca trung đại, vốn thường thể hiện sự an nhiên, tự tại trước thời gian.

- Quan niệm về thời gian gắn liền với quan niệm về cuộc sống:

+ Trong "Vội Vàng", thời gian được liên kết chặt chẽ với cuộc sống.

+ Trong thơ ca trung đại, thời gian thường được tách biệt khỏi cuộc sống.

Sau khi đọc 6

Trả lời Câu hỏi 6 Sau khi đọc trang 95 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Bài thơ Vội vàng thể hiện quan niệm gì của Xuân Diệu về cuộc sống, tình yêu và tuổi trẻ? Bạn có đồng ý với quan niệm đó không? Vì sao?

Phương pháp giải:

Phân tích bài thơ

Nêu quan điểm của bản thân

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Qua bài thơ, ta có thể nhận thấy quan niệm mới mẻ của nhà thơ về tình yêu và tuổi trẻ.

- Tuổi trẻ là khoảng thời gian quý giá nhất của đời người. Tình yêu là kết tinh những gì đẹp đẽ nhất của trần gian.

- Những quan niệm này có thể được phát biểu một cách trực tiếp, ví dụ: “Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn,/ Nếu đến nữa không phải rằng gặp lại!” “Ta muốn say cánh bướm với tình yêu,...; có thể được thể hiện một cách gián tiếp qua cách miêu tả thế giới, cách sử dụng ngôn từ của tác giả trong bài thơ.

Tôi đồng ý với quan điểm trên vì tuổi trẻ là quãng thời gian đẹp nhất của đời người và chúng ta cần phải tận hưởng trọn vẹn.

Kết nối đọc viết

Trả lời Câu hỏi Kết nối đọc viết trang 95 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Bài thơ Vội vàng của Xuân Diệu đã tác động như thế nào tới bạn về nhận thức và tuổi trẻ? Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) để trả lời câu hỏi này.

Phương pháp giải:

Dựa vào phần phân tích ở trên

Dựa vào kĩ năng viết đoạn văn đã học 

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Bài thơ "Vội vàng" của Xuân Diệu đã để lại trong em ấn tượng sâu sắc bởi những cảm xúc mãnh liệt, tha thiết về thời gian và tuổi trẻ. Qua những câu thơ đầy sức sống, Xuân Diệu đã khơi gợi trong em một nhận thức mới mẻ về giá trị của thời gian và tuổi trẻ. Trước hết, bài thơ đã giúp em nhận thức rõ ràng hơn về sự trôi chảy không ngừng của thời gian. Hình ảnh "mùa chưa ngả chiều hôm", "ánh sáng chớp hàng mi",.. như những lời cảnh báo về sự hữu hạn của cuộc đời. Qua đó, Xuân Diệu đã khơi gợi trong em một cảm giác vội vã, hối hả, thôi thúc bản thân phải trân trọng từng khoảnh khắc của hiện tại. Tiếp theo, bài thơ còn giúp em hiểu được giá trị quý giá của tuổi trẻ. Xuân Diệu đã khẳng định tuổi trẻ là giai đoạn đẹp đẽ nhất của đời người, là thời điểm để ta tận hưởng, trải nghiệm và cống hiến hết mình. “Ta muốn riết mây đưa và gió lượn, ta muốn say cánh bướm với tình yêu, ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều,…” Tuổi trẻ sôi đồng và tràn đầy sức sống. Bài thơ "Vội vàng" đã tác động mạnh mẽ đến nhận thức của em về thời gian và tuổi trẻ. Nhờ bài thơ, em càng trân quý hơn từng khoảnh khắc của hiện tại và quyết tâm sống hết mình cho tuổi trẻ của mình. 

Bài đọc

>> Xem chi tiết: Văn bản Vội vàng