Soạn bài Hồn Trương Ba, da Hàng Thịt SGK Ngữ văn 12 tập 2 Kết nối tri thức

Trước khi đọc

Trả lời Câu hỏi Trước khi đọc trang 102 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Hãy nhớ lại một tình huống mà bạn tự mâu thuẫn với chính mình. Khi ấy bản cảm thấy ra sao? Chia sẻ về những trải nghiệm cụ thể đó.

Phương pháp giải:

Vận dụng tri thức cá nhân để thực hiện yêu cầu.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

-Tình huống:

Bạn đang đứng trước tủ quần áo, chuẩn bị đi dự tiệc. Bạn muốn mặc một cái gì đó đẹp và ấn tượng, nhưng bạn cũng muốn cảm thấy thoải mái. Bạn mâu thuẫn giữa việc mặc một chiếc váy bó sát khiến bạn cảm thấy tự tin nhưng lại không thoải mái khi di chuyển, hoặc mặc một chiếc quần jean và áo thun khiến bạn cảm thấy thoải mái nhưng lại không cảm thấy tự tin.

-Cảm xúc

Tình huống này có thể khiến bạn cảm thấy lo lắng, bực bội và không chắc chắn. Bạn có thể cảm thấy áp lực phải chọn trang phục hoàn hảo, và bạn có thể lo lắng rằng bạn sẽ đưa ra lựa chọn sai lầm. Bạn cũng có thể cảm thấy thất vọng với bản thân vì không thể đưa ra quyết định.

-Giải quyết:

+ Có một vài điều bạn có thể làm để giải quyết tình huống này:

+ Nghĩ về mục tiêu của bạn. Bạn muốn đạt được gì khi đi dự tiệc? Bạn muốn gây ấn tượng với ai đó? Bạn muốn vui chơi và nhảy múa? Khi bạn biết mục tiêu của mình là gì, bạn có thể thu hẹp các lựa chọn trang phục của mình.

+ Cân nhắc các lựa chọn của bạn. Hãy dành một chút thời gian để thực sự nhìn vào từng món đồ trong tủ quần áo của bạn và nghĩ xem nó có phù hợp với mục tiêu của bạn hay không. Hãy thử kết hợp các món đồ khác nhau để tạo ra các diện mạo khác nhau.

+ Hãy thử nghiệm. Nếu bạn không chắc chắn về một bộ trang phục, hãy thử mặc nó và xem nó có khiến bạn cảm thấy thế nào. Đi bộ xung quanh, nhảy múa và ngồi xuống để xem nó có thoải mái hay không.

+ Nhờ bạn bè hoặc thành viên gia đình giúp đỡ. Nếu bạn vẫn không thể đưa ra quyết định, hãy nhờ bạn bè hoặc thành viên gia đình đưa ra ý kiến của họ. Họ có thể giúp bạn nhìn nhận các lựa chọn của mình một cách khách quan và đưa ra quyết định phù hợp với bạn.

-Kết luận: Mọi người đều trải qua sự mâu thuẫn nội tâm theo thời gian. Đó là một phần bình thường của cuộc sống. Điều quan trọng là phải tìm ra những cách lành mạnh để đối phó với những mâu thuẫn này để chúng không khiến bạn quá căng thẳng hay lo lắng. 

Trong khi đọc 1

Trả lời Câu hỏi 1 Trong khi đọc trang 102 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Hình dung về cảnh tượng được tái hiện trên sân khấu ( ánh sáng, âm thanh, hình ảnh)

Phương pháp giải:

Vận dụng khả năng năng liên tưởng tưởng tượng để tái hiện các hình ảnh.

Lời giải chi tiết:

* Hồn Trương Ba:

- Tính cách:

+ Trong những khoảnh khắc bi thương, đau đớn khi nhận ra sự thật của cái chết và sự chuyển nhập vào một xác thể mới.

+ Trong niềm vui, hạnh phúc khi được trở lại sống và được gặp lại gia đình, bạn bè.

+ Khi tức giận, phẫn nộ trước những xung đột, mâu thuẫn nội tâm.

+ Trong cảm giác chua xót, hối hận khi nhận ra những sai lầm đã từng mắc phải trong quá khứ.

- Cách lập luận:

+ Sử dụng lý lẽ nhẹ nhàng, thuyết phục để giải thích với vợ con về tình hình hiện tại.

+ Dùng lý lẽ sắc bén, đầy quyết đoán để chỉ ra những thiên hướng xấu của bản thân và của những người xung quanh.

+ Sử dụng lý lẽ sâu sắc, triết lý để suy ngẫm về ý nghĩa của cuộc sống, về giá trị của tình thương và lòng nhân ái.

* Xác hàng thịt:

- Tính cách:

+ Ban đầu thô lỗ, cục cằn khi tiếp xúc với hồn Trương Ba.

+ Dần trở nên vui vẻ, hồn nhiên khi thích nghi và học được cách sống tích cực từ hồn Trương Ba.

+ Khi hối hận, ăn năn khi nhận ra những sai lầm đã mắc phải trong quá khứ.

- Cách lập luận:

+ Dùng lý lẽ giản dị, mộc mạc để thể hiện quan điểm sống của mình.

+ Sử dụng lý lẽ thực tế, gần gũi với cuộc sống để bác bỏ những quan điểm sai lầm của hồn Trương Ba.

+ Sử dụng lý lẽ chân thành, đầy cảm xúc để thể hiện lòng hối hận và mong muốn sửa chữa sai lầm.

Trong khi đọc 2

Trả lời Câu hỏi 2 Trong khi đọc trang 103 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Xác định giọng điệu và lập luận của các nhân vật Hồn Trương Ba, da Hàng Thịt

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, chú ý các chi tiết đối thoại của các nhân vật

Lời giải chi tiết:

Cách 1

*Hồn Trương Ba:

-Giọng điệu: 

+Lúc bi thương, đau khổ khi nhận ra mình đã chết và phải nhập vào xác người khác.

+Lúc vui sướng, hạnh phúc khi được sống lại và gặp gỡ vợ con, bạn bè.

+Lúc tức giận, phẫn nộ khi đối diện với những mâu thuẫn, xung đột nội tâm.

+Lúc chua xót, hối hận khi nhận ra những sai lầm của bản thân trong quá khứ.

- Lập luận: 

+Sử dụng những lý lẽ nhẹ nhàng, thuyết phục để giải thích cho vợ con hiểu về hoàn cảnh của mình.

+Sử dụng những lý lẽ sắc bén, đanh thép để phê phán những thói hư tật xấu của bản thân và của những người xung quanh.

+Sử dụng những lý lẽ sâu sắc, giàu triết lý để suy ngẫm về ý nghĩa cuộc sống, về giá trị của tình yêu thương, lòng nhân ái.

*Xác hàng thịt:

-Giọng điệu: 

+Lúc thô lỗ, cục cằn khi mới gặp gỡ hồn Trương Ba.

+Lúc vui vẻ, hồn nhiên khi dần dần quen với hồn Trương Ba và học được cách sống tốt đẹp hơn.

+Lúc hối hận, ăn năn khi nhận ra những sai lầm của bản thân trong quá khứ.

-Lập luận: 

+Sử dụng những lý lẽ dung dị, mộc mạc để thể hiện quan điểm sống của bản thân.

+Sử dụng những lý lẽ thực tế, gần gũi với đời sống để phản bác những quan điểm sai lầm của hồn Trương Ba.

+Sử dụng những lý lẽ chân thành, cảm động để bày tỏ lòng hối hận và mong muốn được sửa chữa sai lầm.

Trong khi đọc 3

Trả lời Câu hỏi 3 Trong khi đọc trang 105 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Chú ý thái độ, tâm trạng của các nhân vật vợ Trương Ba, cái Gái, người con dâu.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, tìm ra các chi tiết miêu tả các nhân vật.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

* Vợ Trương Ba:

- Thái độ: 

+ Ban đầu: Bàng hoàng, đau khổ khi biết chồng đã chết.

+ Sau đó: Lo lắng, nghi ngờ khi hồn Trương Ba nhập vào xác anh hàng thịt.

+ Dần dần: Thấu hiểu, thương cảm cho hoàn cảnh của chồng.

+ Cuối cùng: Quyết định tha thứ cho chồng và cùng nhau vun vén hạnh phúc gia đình.

- Tâm trạng: 

+ Buồn bã, đau đớn: Khi biết chồng đã chết và phải chịu cảnh sinh ly tử biệt.

+ Lo lắng, hoang mang: Khi hồn Trương Ba nhập vào xác anh hàng thịt và có những hành động kỳ lạ.

+ Thương cảm, xót xa: Khi nhận ra những mâu thuẫn, xung đột nội tâm của chồng.

+ Hạnh phúc, hy vọng: Khi vợ chồng được đoàn tụ và cùng nhau hướng đến tương lai tốt đẹp hơn.

* Cái Gái:

- Thái độ: 

+ Ban đầu: Tò mò, thích thú khi gặp gỡ hồn Trương Ba trong xác anh hàng thịt.

+ Sau đó: Dần dần nảy sinh tình cảm với hồn Trương Ba.

+ Cuối cùng: Quyết định hy sinh tình cảm của mình để vun vén hạnh phúc gia đình cho Trương Ba.

- Tâm trạng: 

+ Vui vẻ, hồn nhiên: Khi gặp gỡ hồn Trương Ba và trò chuyện cùng anh.

+ Bối rối, lo lắng: Khi nhận ra mình đã nảy sinh tình cảm với hồn Trương Ba.

+ Buồn bã, đau khổ: Khi quyết định hy sinh tình cảm của mình để vun vén hạnh phúc gia đình cho Trương Ba.

+ Hy vọng, tin tưởng: Vào tương lai tươi sáng của Trương Ba và vợ con.

* Con dâu:

- Thái độ: 

+ Hiếu thảo, kính trọng: Với cha chồng và mẹ chồng.

+ Thấu hiểu, thông cảm: Cho hoàn cảnh của cha chồng.

+ Chủ động, quyết đoán: Khi giải quyết những mâu thuẫn trong gia đình.

- Tâm trạng: 

+ Lo lắng, buồn bã: Khi biết cha chồng đã chết và gia đình gặp nhiều khó khăn.

+ Thương cảm, xót xa: Khi nhận ra những mâu thuẫn, xung đột nội tâm của cha chồng.

+ Quyết tâm: Giữ gìn hạnh phúc gia đình và giúp đỡ cha mẹ vượt qua khó khăn.

- Kết luận: Mỗi nhân vật trong vở kịch "Hồn Trương Ba, da hàng thịt" đều có thái độ và tâm trạng riêng, góp phần tạo nên sự phong phú, đa dạng cho tác phẩm. Qua những diễn biến tâm lý của các nhân vật, vở kịch đã đề cập đến nhiều vấn đề sâu sắc về cuộc sống, về con người, giúp người đọc có thêm nhiều suy ngẫm về giá trị của tình yêu thương, lòng nhân ái và về ý nghĩa của hạnh phúc gia đình.

Trong khi đọc 4

Trả lời Câu hỏi 4 Trong khi đọc trang 107 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Hình dung giọng điệu, hành động của nhân vật trên sân khấu.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, vận dụng khả năng liên tưởng tưởng tượng để thực hiện yêu cầu của đề bài.

Lời giải chi tiết:

* Hồn Trương Ba:

- Giọng điệu: 

+ Lúc bi thương, đau khổ khi nhận ra mình đã chết và phải nhập vào xác người khác.

+ Lúc vui sướng, hạnh phúc khi được sống lại và gặp gỡ vợ con, bạn bè.

+ Lúc tức giận, phẫn nộ khi đối diện với những mâu thuẫn, xung đột nội tâm.

+ Lúc chua xót, hối hận khi nhận ra những sai lầm của bản thân trong quá khứ.

- Hành động: 

+ Lúc run rẩy, lúng túng khi mới nhập vào xác anh hàng thịt.

+ Lúc vui vẻ, hớn hở khi được trò chuyện với vợ con, bạn bè.

+ Lúc tức giận, đập bàn đập ghế khi đối diện với những mâu thuẫn, xung đột nội tâm.

+ Lúc suy tư, trầm ngâm khi suy ngẫm về cuộc sống, về con người.

* Xác hàng thịt:

- Giọng điệu: 

+ Lúc thô lỗ, cục cằn khi mới gặp gỡ hồn Trương Ba.

+ Lúc vui vẻ, hồn nhiên khi dần dần quen với hồn Trương Ba và học được cách sống tốt đẹp hơn.

+ Lúc hối hận, ăn năn khi nhận ra những sai lầm của bản thân trong quá khứ.

- Hành động: 

+ Lúc thô lỗ, hung hăng khi đối xử với mọi người xung quanh.

+ Lúc vui vẻ, hồn nhiên khi được trò chuyện với hồn Trương Ba và học được những điều mới mẻ.

+ Lúc hối hận, ăn năn khi nhận ra những sai lầm của bản thân và cố gắng sửa chữa.

* Nhân vật khác:

- Giọng điệu: 

+ Tùy thuộc vào từng nhân vật và tình huống cụ thể.

- Hành động: 

+ Tùy thuộc vào từng nhân vật và tình huống cụ thể.

- Ví dụ:

+ Khi hồn Trương Ba nhập vào xác anh hàng thịt, anh ta sẽ có những hành động khác thường so với bình thường, khiến cho mọi người xung quanh ngạc nhiên, bối rối.

+ Khi hồn Trương Ba gặp gỡ vợ con, anh ta sẽ có những hành động thể hiện tình cảm, sự quan tâm đối với vợ con, khiến cho họ cảm động và hạnh phúc.

+ Khi hồn Trương Ba đối diện với những mâu thuẫn, xung đột nội tâm, anh ta sẽ có những hành động thể hiện sự giằng xé, đau khổ, khiến cho khán giả cảm thấy đồng cảm và xót xa.

+ Kết luận: Giọng điệu và hành động của các nhân vật trên sân khấu đóng vai trò quan trọng trong việc thể hiện nội dung, ý nghĩa của vở kịch. Qua những biểu hiện bên ngoài của các nhân vật, khán giả có thể hiểu được tâm lý, suy nghĩ, cảm xúc của họ, từ đó có thêm nhiều suy ngẫm về cuộc sống, về con người.

Trong khi đọc 5

Trả lời Câu hỏi 5 Trong khi đọc trang 108 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Chú ý sự khác biệt trong các lí lẽ, lập luận của Hồn Trương Ba và Đế Thích.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản chú ý lời nói và hành động của các nhân vật.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

*Hồn Trương Ba:

- Quan điểm: Sống là được sống, được hòa hợp cả về thể xác và tâm hồn. Con người cần được sống đúng với bản thân mình, được trải nghiệm những cảm xúc, tình cảm của cuộc sống.

- Lập luận: 

+Sử dụng những lý lẽ nhẹ nhàng, thuyết phục để giải thích cho Đế Thích hiểu về mong muốn được sống lại của mình.

Phê phán quan điểm "sống là sống" của Đế Thích, cho rằng đó là quan điểm phi nhân văn, thiếu đi sự trân trọng giá trị của cuộc sống.

+Nhấn mạnh tầm quan trọng của việc được sống đúng với bản thân, được hòa hợp cả về thể xác và tâm hồn.

*Đế Thích:

- Quan điểm: Sống là được tồn tại, được tiếp tục trải nghiệm cuộc sống, dù là dưới bất kỳ hình thức nào. Con người cần biết trân trọng sự sống, dù là ngắn ngủi hay dài lâu.

- Lập luận: 

+Sử dụng những lý lẽ logic, thuyết phục để giải thích cho Hồn Trương +Ba hiểu về quy luật sinh tử của con người.

+Nhấn mạnh tầm quan trọng của việc trân trọng sự sống, dù là ngắn ngủi hay dài lâu.

+Cho rằng việc hồn Trương Ba nhập vào xác anh hàng thịt là một cơ hội để anh ta có thể tiếp tục trải nghiệm cuộc sống và sửa chữa những sai lầm trong quá khứ.

-Sự khác biệt:

+ Quan điểm về ý nghĩa cuộc sống: Hồn Trương Ba quan niệm sống là được sống đúng với bản thân, được hòa hợp cả về thể xác và tâm hồn, trong khi Đế Thích quan niệm sống là được tồn tại, được tiếp tục trải nghiệm cuộc sống.

+ Cách nhìn nhận giá trị của cuộc sống: Hồn Trương Ba trân trọng giá trị của cuộc sống hiện tại, muốn được sống trọn vẹn từng khoảnh khắc, trong khi Đế Thích nhìn nhận giá trị của cuộc sống một cách bao quát, trân trọng cả quá khứ, hiện tại và tương lai.

+ Cách giải quyết mâu thuẫn: Hồn Trương Ba muốn được trở lại đúng với con người của mình, trong khi Đế Thích muốn anh ta chấp nhận thực tế và tiếp tục sống trong cơ thể mới.

-Kết luận: Sự khác biệt trong các lí lẽ, lập luận của Hồn Trương Ba và Đế Thích đã tạo nên những mâu thuẫn, xung đột trong vở kịch, góp phần làm nổi bật chủ đề về ý nghĩa cuộc sống, về giá trị của tình yêu thương, lòng nhân ái. Qua những đối thoại, tranh luận giữa hai nhân vật, vở kịch đã mang đến cho khán giả nhiều suy ngẫm sâu sắc về cuộc sống, về con người.

Trong khi đọc 6

Trả lời Câu hỏi 6 Trong khi đọc trang 110 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Chú ý sự thay đổi trong giọng điệu, thái độ của Hồn Trương Ba

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, chú ý những chi tiết thể hiện giọng điệu,thái độ của nhân vật.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Giai đoạn 1: Sau khi chết và nhập vào xác anh Hàng Thịt

+ Giọng điệu: Bàng hoàng, lo lắng, sợ hãi, hoang mang.

+ Thái độ: Bị động, chưa quen với hoàn cảnh mới, có những hành động, lời nói kỳ quặc.

- Giai đoạn 2: Gặp gỡ vợ con, bạn bè

+ Giọng điệu: Vui sướng, hạnh phúc, xúc động.

+ Thái độ: Thể hiện tình yêu thương, sự quan tâm đối với vợ con, bạn bè.

+ Bắt đầu có những suy nghĩ về cuộc sống, về bản thân.

- Giai đoạn 3: Đối diện với những mâu thuẫn, xung đột nội tâm

+ Giọng điệu: Buồn bã, đau khổ, giằng xé, mâu thuẫn.

+ Thái độ: Hối hận về những sai lầm trong quá khứ, tự trách bản thân.

+ Có những hành động tiêu cực như say rượu, đánh bạc.

- Giai đoạn 4: Nhận ra ý nghĩa cuộc sống, quyết tâm sửa chữa sai lầm

+ Giọng điệu: Chững chạc, quyết tâm, có trách nhiệm.

+ Thái độ: Thay đổi cách nhìn nhận cuộc sống, hướng đến những điều tốt đẹp.

+ Có những hành động tích cực như giúp đỡ mọi người, làm việc thiện.

- Kết luận: Sự thay đổi trong giọng điệu, thái độ của Hồn Trương Ba thể hiện diễn biến tâm lý, suy nghĩ, cảm xúc của nhân vật trước hoàn cảnh mới. Qua những thay đổi này, vở kịch đã đề cập đến nhiều vấn đề sâu sắc về cuộc sống, về con người, giúp người đọc có thêm nhiều suy ngẫm về giá trị của cuộc sống, về ý nghĩa của tình yêu thương, lòng nhân ái và về tầm quan trọng của việc sống có trách nhiệm.

Trong khi đọc 7

Trả lời Câu hỏi 7 Trong khi đọc trang 112 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Hình dung cảnh tượng được miêu tả trong đoạn kết của vở kịch

Phương pháp giải:

Đọc kĩ đoạn kết vận dụng khả năng liên tưởng tưởng tượng để thực hiện yêu cầu của đề bài.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

* Ánh sáng:

- Mờ dần, bao trùm sân khấu trong một bầu không khí huyền ảo, thơ mộng.

* Âm thanh:

- Tiếng côn trùng rả rích, tiếng chim hót líu lo hòa quyện với tiếng gió xào xạc tạo nên bản nhạc đồng quê nhẹ nhàng, thanh bình.

- Tiếng hát ru con ngọt ngào của vợ Trương Ba vang vọng trong đêm khuya, thể hiện tình yêu thương, sự quan tâm của người phụ nữ dành cho con mình.

*Hình ảnh:

- Trên sân khấu: 

+ Hồn Trương Ba xuất hiện trong hình ảnh một ông lão hiền từ, phúc hậu, mỉm cười hạnh phúc nhìn vợ con đang quây quần bên nhau.

+ Vợ Trương Ba ôm con vào lòng, hát ru con ngủ với ánh mắt dịu dàng, ấm áp.

+ Cái Gái đứng bên cạnh, nhìn vợ con Trương Ba với ánh mắt trìu mến, chan hòa tình thương.

+ Hình ảnh gia đình Trương Ba quây quần bên nhau, tượng trưng cho hạnh phúc bình dị, giản đơn nhưng vô cùng quý giá.

- Bên ngoài sân khấu: 

+ Bầu trời đêm đầy sao lấp lánh, như đang chúc phúc cho hạnh phúc của gia đình Trương Ba.

+ Gió thổi nhẹ nhàng, mang theo hương thơm của hoa cỏ, tạo cảm giác thanh bình, yên ả.

- Cảm xúc:

+ Cảnh tượng trong đoạn kết của vở kịch "Hồn Trương Ba, da hàng thịt" mang đến cho người xem cảm xúc nhẹ nhàng, thanh bình, xen lẫn chút bâng khuâng, hoài niệm.

+ Qua cảnh tượng này, vở kịch đã khẳng định giá trị của tình yêu thương, lòng nhân ái và tầm quan trọng của hạnh phúc gia đình.

- Kết luận: Đoạn kết của vở kịch "Hồn Trương Ba, da hàng thịt" là một bức tranh đẹp đẽ, đầy ý nghĩa, khép lại câu chuyện một cách trọn vẹn, để lại cho người xem nhiều suy ngẫm sâu sắc về cuộc sống, về con người.

Sau khi đọc 1

Trả lời Câu hỏi 1 Sau khi đọc trang 113 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Tóm tắt các sự kiện chính  trong từng lớp kịch. Nêu nhận xét về diễn biến của các sự kiện đó

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, vận dụng khả năng tổng hợp kiến thức để thực hiện yêu cầu.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

* Lớp 1:

- Sự kiện chính: 

+ Nam Tào nhầm lẫn, bắt hồn Trương Ba về âm phủ.

+ Nam Tào sửa sai bằng cách cho hồn Trương Ba nhập vào xác anh hàng thịt vừa mới chết.

+ Hồn Trương Ba gặp gỡ Đế Thích, được Đế Thích giải thích về quy luật sinh tử.

+ Hồn Trương Ba được Đế Thích cho phép trở về dương gian trong 7 ngày.

- Nhận xét: 

+ Diễn biến nhanh, dồn dập, tạo sự bất ngờ cho khán giả.

+ Giới thiệu các nhân vật chính và mâu thuẫn kịch.

+ Đặt nền tảng cho những diễn biến tiếp theo của vở kịch.

*Lớp 2:

- Sự kiện chính: 

+ Hồn Trương Ba trở về nhà, gặp gỡ vợ con, bạn bè.

+ Hồn Trương Ba vui sướng khi được gặp lại những người thân yêu.

+ Vợ con Trương Ba ngỡ ngàng, hoang mang khi thấy chồng mình có những hành động kỳ quặc.

+ Cái Gái xuất hiện, tỏ ra thích thú với hồn Trương Ba.

- Nhận xét: 

+ Diễn biến chậm rãi, nhẹ nhàng, tập trung vào tâm lý nhân vật.

+ Khắc họa hình ảnh vợ Trương Ba, Cái Gái và những mâu thuẫn nội tâm của Hồn Trương Ba.

+ Tạo ra bầu không khí vui tươi, hài hước xen lẫn chút bi thương.

* Lớp 3:

- Sự kiện chính: 

+ Hồn Trương Ba đối diện với những mâu thuẫn, xung đột nội tâm.

+ Hồn Trương Ba bị cám dỗ bởi những ham muốn bản năng của xác hàng thịt.

+ Hồn Trương Ba dần dần thay đổi, trở nên giống với anh hàng thịt.

+ Vợ con Trương Ba đau khổ, thất vọng khi nhận ra sự thay đổi của chồng.

- Nhận xét: 

+ Diễn biến gay cấn, căng thẳng, thể hiện những mâu thuẫn gay gắt trong nội tâm nhân vật.

+ Đưa vở kịch đến cao trào, đẩy con người vào những tình huống lựa chọn khó khăn.

+ Gợi lên những suy ngẫm về bản chất con người, về giá trị của đạo đức.

*Lớp 4:

- Sự kiện chính: 

+ Hồn Trương Ba thức tỉnh, nhận ra sai lầm của bản thân.

+ Hồn Trương Ba quyết tâm sửa chữa sai lầm, sống tốt hơn.

+ Hồn Trương Ba từ chối lời đề nghị của Đế Thích, trở về cõi hư vô.

+ Vợ con Trương Ba đau buồn nhưng vẫn tin tưởng vào sự thay đổi của chồng.

- Nhận xét: 

+ Diễn biến có phần nhẹ nhàng, giải quyết mâu thuẫn một cách hợp lý.

+ Thể hiện niềm tin vào bản chất tốt đẹp của con người, khả năng hoàn thiện bản thân của mỗi người.

+ Kết thúc vở kịch một cách ý nghĩa, để lại dư âm cho khán giả.

- Nhìn chung: Vở kịch "Hồn Trương Ba, da hàng thịt" có diễn biến hợp lý, logic, dẫn dắt người xem từ bất ngờ này đến bất ngờ khác. Mỗi lớp kịch đều có những sự kiện chính riêng, góp phần tạo nên nội dung phong phú, đa dạng cho tác phẩm. Diễn biến của các sự kiện trong vở kịch vừa gay cấn, căng thẳng, vừa nhẹ nhàng, sâu lắng, khơi gợi nhiều suy ngẫm cho người xem về cuộc sống, về con người.

Sau khi đọc 2

Trả lời Câu hỏi 2 Sau khi đọc trang 113 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Xác định xung đột chính trong đoạn trích. Qua xung đột đó, Lưu Quang Vũ làm nổi bật bi kịch gì của con người

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, chú ý các xung đột có trong văn bản, sử dụng cảm nhận của bản thân để nêu lên tác dụng của các bi kịch đó.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Xung đột chính trong đoạn trích "Hồn Trương Ba, da hàng thịt" là mâu thuẫn nội tâm của nhân vật Trương Ba khi linh hồn thanh cao của ông bị nhốt vào thân xác thô lỗ của anh hàng thịt. Mâu thuẫn này được thể hiện qua nhiều chi tiết:

+ Trương Ba không thể chấp nhận bản thân: Ông liên tục cảm thấy xa lạ với chính mình, "thấy mình như con rắn bò vào hang", "thấy mình như con vẹt mượn lông". Ông đau đớn khi nhận ra những bản năng thấp hèn của anh hàng thịt đang dần lấn át tâm hồn thanh cao của mình.

+ Trương Ba phải đấu tranh để giữ gìn bản sắc: Ông cố gắng cư xử đúng mực, giữ gìn nếp sống đạo đức của một người nông dân chất phác. Tuy nhiên, bản năng của anh hàng thịt liên tục cám dỗ ông, khiến ông suýt ngã vào những ham muốn thấp hèn.

+ Trương Ba đối diện với sự xa lánh, nghi ngờ: Vợ con, bạn bè không còn nhận ra ông, xa lánh và nghi ngờ ông. Mâu thuẫn này khiến Trương Ba càng thêm đau khổ và cô đơn.

- Bi kịch của con người được làm nổi bật qua xung đột này:

+ Bi kịch đánh mất bản thân: Trương Ba bị giằng xé giữa hai bản ngã: bản ngã thanh cao của linh hồn và bản ngã thô lỗ của thể xác. Ông không thể hòa nhập với chính mình, dẫn đến sự giày vò, dằn vặt nội tâm.

+ Bi kịch bị tha hóa: Trương Ba dần bị tha hóa bởi những bản năng thấp hèn của anh hàng thịt. Ông suýt ngã vào những ham muốn vật chất, đánh mất phẩm giá của một con người.

+ Bi kịch cô đơn: Trương Ba bị cô lập bởi chính những người thân yêu nhất. Ông không thể chia sẻ nỗi đau khổ của mình với ai, càng thêm chìm đắm trong bi kịch.

- Lưu Quang Vũ đã sử dụng nghệ thuật xây dựng tình huống độc đáo, kết hợp với ngôn ngữ giàu sức gợi để khắc họa thành công bi kịch của con người trong vở kịch "Hồn Trương Ba, da hàng thịt". Qua đó, tác giả gửi gắm thông điệp sâu sắc về giá trị của nhân phẩm, về tầm quan trọng của việc giữ gìn bản sắc con người trong cuộc sống.

Sau khi đọc 3

Trả lời Câu hỏi 3 Sau khi đọc trang 113 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Phân tích diễn biến tâm trạng của Trương Ba trong đoạn đối thoại giữa Hồn Trương Ba và Xác Hàng Thịt.

Phương pháp giải:

Vận dụng khả năng phân tích để thực hiện yêu cầu của đề bài.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Đoạn đối thoại giữa Hồn Trương Ba và Xác Hàng Thịt trong vở kịch "Hồn Trương Ba, da hàng thịt" của Lưu Quang Vũ là một đoạn trích tiêu biểu thể hiện diễn biến tâm trạng đầy phức tạp của Trương Ba khi linh hồn thanh cao của ông bị nhốt vào thân xác thô lỗ của anh hàng thịt.

- Diễn biến tâm trạng của Trương Ba:

+ Bắt đầu bằng sự hoang mang, lo lắng: Trương Ba không thể tin nổi sự thật mình đang ở trong thân xác của người khác. Ông liên tục đặt câu hỏi để xác minh ("Đây là đâu?", "Tôi là ai?"), thể hiện sự bối rối và hoảng hốt trước tình cảnh éo le của bản thân.

+ Chuyển sang sự tức giận: Khi nhận ra mình đã trở thành anh hàng thịt, Trương Ba vô cùng tức giận. Ông trách móc số phận, oán hận Đế Thích đã trớ trêu đưa ông vào hoàn cảnh này. Sự tức giận của Trương Ba thể hiện qua những lời nói gay gắt, thậm chí xúc phạm Xác Hàng Thịt.

+ Dần dần chuyển sang sự buồn bã, chán nản: Trương Ba nhận ra rằng mình không thể thoát khỏi thân xác này. Ông cảm thấy buồn bã, chán nản khi phải sống trong một cơ thể không thuộc về mình. Nỗi buồn của Trương Ba được thể hiện qua những lời than thở, giọng điệu ảm đạm.

+ Lên đến đỉnh điểm của sự tuyệt vọng: Khi Xác Hàng Thịt phơi bày những ham muốn thấp hèn, thô tục, Trương Ba hoàn toàn tuyệt vọng. Ông không thể chấp nhận bản thân bị tha hóa bởi những bản năng thấp kém. Nỗi tuyệt vọng của Trương Ba được thể hiện qua những lời nói cay đắng, chua chát.

+ Quyết tâm giữ gìn bản sắc: Tuy nhiên, Trương Ba không cam chịu khuất phục trước số phận. Ông quyết tâm giữ gìn bản sắc thanh cao của mình, không để bản thân bị tha hóa bởi Xác Hàng Thịt. Quyết tâm của Trương Ba được thể hiện qua những lời nói khẳng định mạnh mẽ.

- Phân tích:

+ Diễn biến tâm trạng của Trương Ba được thể hiện một cách sinh động, chân thực qua ngôn ngữ đối thoại.

Lưu Quang Vũ đã sử dụng nghệ thuật tương phản để làm nổi bật sự mâu thuẫn nội tâm của Trương Ba: giữa linh hồn thanh cao và thể xác thô lỗ.

+ Qua đoạn đối thoại này, tác giả đã thể hiện sự thấu hiểu sâu sắc tâm lý con người trong hoàn cảnh éo le, đồng thời gửi gắm thông điệp về giá trị của nhân phẩm, về tầm quan trọng của việc giữ gìn bản sắc con người trong cuộc sống.

Sau khi đọc 4

Trả lời Câu hỏi 4 Sau khi đọc trang 113 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Nhận xét về kết thúc của vở kịch. Theo bạn, đó có phải là một kết thúc bi kịch không? Vì sao?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ phần kết thúc, vận dụng tri thức cá nhân để thực hiện yêu cầu của đề bài.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

* Kết thúc của vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt là một kết thúc mở, đầy ám ảnh và khiến người xem suy ngẫm.

- Phân tích:

+ Hồn Trương Ba lựa chọn cái chết: Sau khi biết được cu Tị đã chết, Trương Ba quyết định trả lại xác cho anh hàng thịt và chấp nhận cái chết. Ông không muốn sống trong một cơ thể không thuộc về mình, cũng không muốn tiếp tục chịu đựng sự giày vò nội tâm.

+ Đế Thích thương xót và hứa sẽ giúp đỡ: Đế Thích thương xót cho số phận của Trương Ba và hứa sẽ giúp đỡ ông trong kiếp sau. Tuy nhiên, Đế Thích không thể thay đổi quyết định của Trương Ba.

+ Vợ con, bạn bè tiễn đưa Trương Ba: Vợ con, bạn bè của Trương Ba vô cùng đau buồn khi ông ra đi. Họ tiếc thương một người chồng, người cha, người bạn tốt bụng và nhân hậu.

+ Vở kịch kết thúc với dấu chấm lửng: Dấu chấm lửng khiến người xem cảm thấy hụt hẫng, ám ảnh và buộc phải suy ngẫm về số phận của con người, về giá trị của nhân phẩm, về ý nghĩa của cuộc sống.

* Kết thúc bi kịch hay không?

- Có thể khẳng định kết thúc của vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt là một kết thúc bi kịch.

+ Trương Ba phải chịu đựng một bi kịch: Ông mất đi mạng sống, mất đi bản thân, và không thể đoàn tụ với vợ con, bạn bè.

+ Bi kịch của Trương Ba thể hiện bi kịch chung của kiếp người: Con người bất lực trước số phận, luôn phải đối mặt với những thử thách, cám dỗ và không thể tránh khỏi cái chết.

- Kết thúc bi kịch khiến người xem thương cảm cho số phận của Trương Ba: Đồng thời, nó cũng khơi gợi những suy ngẫm sâu sắc về cuộc sống, về giá trị của nhân phẩm, về ý nghĩa của việc sống đúng bản chất con người.

- Tuy nhiên, kết thúc bi kịch này cũng chứa đựng một tia hy vọng:

+ Đế Thích hứa sẽ giúp đỡ Trương Ba trong kiếp sau: Điều này cho thấy rằng con người có thể được ban cho một cuộc sống tốt đẹp hơn nếu họ biết sống thiện, sống đúng bản chất con người.

+ Vợ con, bạn bè của Trương Ba vẫn luôn nhớ thương ông: Điều này cho thấy rằng tình yêu thương, sự trân trọng giữa con người với nhau là một giá trị thiêng liêng, có thể giúp con người vượt qua những khó khăn, thử thách trong cuộc sống.

- Kết luận: Kết thúc của vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt là một kết thúc bi kịch, nhưng nó cũng chứa đựng nhiều ý nghĩa sâu sắc, khiến người xem phải suy ngẫm và trân trọng cuộc sống hơn.

Sau khi đọc 5

Trả lời Câu hỏi 5 Sau khi đọc trang 113 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Trong đoạn trích, Hồn Trương Ba cho rằng thể xác không có tiếng nói, không có ý nghĩa gì hết, nhưng Xác Hàng Thịt lại cho rằng thể xác có sức mạnh ghê gớm, lắm khi lấn át cả linh hồn. Trình bày ý kiến của bạn về quan điểm trên.

Phương pháp giải:

Vận dụng khả năng phân tích và tri thức Ngữ văn để thực hiện yêu cầu của đề bài.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Đoạn trích Hồn Trương Ba, da hàng thịt của Lưu Quang Vũ là một cuộc tranh luận gay gắt giữa Hồn Trương Ba và Xác Hàng Thịt về vai trò của thể xác. Hai nhân vật có quan điểm hoàn toàn trái ngược nhau về vấn đề này:

+ Hồn Trương Ba cho rằng thể xác không có tiếng nói, không có ý nghĩa gì hết: Ông chỉ coi trọng linh hồn, là phần cốt lõi của con người, là nơi chứa đựng những giá trị đạo đức, tư tưởng. Theo ông, thể xác chỉ là cái vỏ bên ngoài, không có khả năng suy nghĩ, cảm nhận và quyết định.

+ Xác Hàng Thịt lại cho rằng thể xác có sức mạnh ghê gớm, lắm khi lấn át cả linh hồn: Ông cho rằng thể xác là nơi xuất phát của những ham muốn, bản năng con người. Nó có ảnh hưởng mạnh mẽ đến suy nghĩ, hành động và cảm xúc của con người.

- Ý kiến của tôi:

+ Cả hai quan điểm trên đều có phần đúng đắn.

+ Thể xác đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống của con người: Nó là nơi che chở cho linh hồn, giúp con người thực hiện các hoạt động trong cuộc sống. Thể xác cũng là nơi biểu hiện những cảm xúc, trạng thái của con người.

+ Tuy nhiên, linh hồn mới là yếu tố quyết định bản chất con người: Linh hồn là nơi chứa đựng những giá trị đạo đức, tư tưởng, nhân cách của con người. Nó là yếu tố chi phối suy nghĩ, hành động và cảm xúc của con người. Hai yếu tố này không thể tách rời nhau: Con người là một chỉnh thể hoàn chỉnh bao gồm cả linh hồn và thể xác. Khi thiếu một trong hai yếu tố này, con người sẽ không thể tồn tại và phát triển một cách toàn diện.

Trong đoạn trích, Hồn Trương Ba đang ở trong một tình huống đặc biệt: Linh hồn ông bị nhốt vào thân xác của người khác. Điều này khiến ông cảm thấy xa lạ với chính mình, nghi ngờ bản thân và lo sợ bị tha hóa bởi những bản năng thấp hèn. Do đó, ông có xu hướng hạ thấp vai trò của thể xác.

- Xác Hàng Thịt cũng có những lý do riêng để đề cao vai trò của thể xác: Ông là một người lao động bình thường, sống bằng sức lao động của mình. Do đó, ông trân trọng giá trị của sức khỏe và sức mạnh thể chất.

- Kết luận: Vai trò của thể xác và linh hồn trong con người là một vấn đề phức tạp, cần được nhìn nhận một cách toàn diện và khách quan. Cả hai yếu tố này đều đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống của con người và không thể tách rời nhau.

Sau khi đọc 6

Trả lời Câu hỏi 6 Sau khi đọc trang 113 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Văn bản “Hồn Trương Ba, da Hàng Thịt” của Lưu Quang Vũ gợi cho bạn những suy nghĩ gì về ý nghĩa cuộc sống?Theo bạn, thế nào là một cuộc sống thực sự có ý nghĩa?

Phương pháp giải:

Vận dụng khả năng phân tích và tri thức Ngữ văn để thực hiện yêu cầu của đề bài.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Văn bản "Hồn Trương Ba, da Hàng Thịt" của Lưu Quang Vũ không chỉ là một vở kịch châm biếm sâu sắc về xã hội đương thời, mà còn là tác phẩm giàu ý nghĩa về cuộc sống. Qua bi kịch của nhân vật Trương Ba, tác giả đã gợi cho người đọc nhiều suy nghĩ sâu sắc về giá trị và ý nghĩa của cuộc sống.

- Về ý nghĩa cuộc sống:

+ Cuộc sống là một món quà quý giá: Trương Ba dù đã chết nhưng vẫn được Đế Thích cho sống lại, dù chỉ trong một thời gian ngắn. Điều này cho thấy cuộc sống là một món quà quý giá mà con người cần phải trân trọng.

+ Cuộc sống cần có mục đích: Trương Ba sau khi được sống lại đã nhận ra rằng mình cần phải sống một cuộc sống có ý nghĩa. Ông quyết tâm sửa chữa những lỗi lầm trong quá khứ và sống một cuộc đời tốt đẹp hơn.

+ Cuộc sống cần có tình yêu thương: Trương Ba dù chỉ sống trong một thời gian ngắn nhưng ông đã nhận được sự yêu thương của vợ con, bạn bè. Tình yêu thương là một giá trị tinh thần vô giá giúp con người vượt qua mọi khó khăn, thử thách trong cuộc sống.

+ Cuộc sống cần có đạo đức: Trương Ba là một người nông dân chất phác, hiền lành. Ông luôn sống đúng mực, giữ gìn phẩm giá con người. Đạo đức là phẩm chất quan trọng giúp con người sống tốt đẹp và được mọi người yêu quý.

- Về một cuộc sống thực sự có ý nghĩa: Theo tôi, một cuộc sống thực sự có ý nghĩa là:

+ Sống có mục đích: Mỗi người cần phải xác định cho mình một mục đích sống cụ thể để có động lực phấn đấu và cống hiến.

+ Sống có trách nhiệm: Mỗi người cần phải sống có trách nhiệm với bản thân, gia đình và xã hội.

+ Sống vị tha: Mỗi người cần phải biết yêu thương, giúp đỡ người khác.

+ Sống cống hiến: Mỗi người cần phải sống cống hiến cho xã hội, góp phần xây dựng một cuộc sống tốt đẹp hơn.

- Kết luận: Văn bản "Hồn Trương Ba, da Hàng Thịt" là một tác phẩm giàu ý nghĩa về cuộc sống. Qua bi kịch của nhân vật Trương Ba, tác giả đã khẳng định giá trị của cuộc sống và gợi cho người đọc nhiều suy nghĩ sâu sắc về cách sống để có một cuộc đời thực sự có ý nghĩa.

Kết nối đọc viết

Trả lời Câu hỏi Kết nối đọc viết trang 113 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Nếu bạn là Hồn Trương Ba trong đoạn kịch, bạn có lựa chọn giống như nhân vật hay không? Vì sao? Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày suy nghĩ của bạn về vấn đề này.

Phương pháp giải:

Dựa vào phần phân tích ở trên

Dựa vào kĩ năng viết đoạn văn đã học

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Nếu tôi là Hồn Trương Ba, tôi sẽ không lựa chọn giống như nhân vật trong đoạn kịch. Lý do cho lựa chọn này là khao khát được sống: Mặc dù linh hồn tôi bị nhốt vào thân xác thô lỗ của anh hàng thịt, nhưng tôi vẫn khao khát được sống, được trải nghiệm những cảm xúc và niềm vui của cuộc sống. Tôi muốn được nhìn thấy vợ con, bạn bè, được tiếp tục cống hiến cho xã hội. Niềm tin vào bản thân: Tôi tin tưởng rằng mình có thể chiến thắng những cám dỗ, bản năng thấp hèn của anh hàng thịt. Tôi sẽ rèn luyện bản thân, giữ gìn phẩm chất cao đẹp của một người nông dân chất phác, hiền lành. Trách nhiệm với gia đình: Tôi là trụ cột của gia đình, là người chồng, người cha mà vợ con đang trông mong. Nếu tôi ra đi, họ sẽ phải chịu đựng nhiều đau khổ. Mong muốn sửa chữa sai lầm: Trong quá khứ, tôi đã mắc một số sai lầm. Nếu được sống lại, tôi sẽ sửa chữa những sai lầm đó và sống một cuộc đời tốt đẹp hơn. Chắc chắn, sống trong thân xác của anh hàng thịt sẽ là một thử thách vô cùng lớn đối với tôi. Tuy nhiên, tôi tin rằng với bản lĩnh và ý chí của mình, tôi có thể vượt qua mọi khó khăn và sống một cuộc đời ý nghĩa.

Bài đọc

>> Xem chi tiết: Văn bản Hồn Trương Ba, da hàng thịt