Soạn bài Thực hành tiếng Việt: Tôn trọng và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ SGK Ngữ văn 12 tập 2 Kết nối tri thức

Câu 1

Trả lời Câu hỏi 1 trang 78 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Tìm trong văn học Việt Nam thời trung đại một số trường hợp mượn ý tưởng hoặc mượn nguyên câu chữ từ một tác phẩm

Phương pháp giải:

Vận dụng tri thức Ngữ văn để thực hiện yêu cầu đề bài.

Lời giải chi tiết:

-Mượn ý tưởng:

+ "Truyền kỳ mạn lục" của Nguyễn Dữ mượn ý tưởng từ nhiều tác phẩm khác nhau, bao gồm cả truyện dân gian và tác phẩm văn học Trung Quốc. Ví dụ, truyện "Người con gái không chồng" được cho là dựa trên truyện dân gian "Tấm Cám", trong khi truyện "Chuyện người con gái Nam Xương" lại chịu ảnh hưởng từ tác phẩm "Đoạn trường tân thanh" của Nguyễn Du 

+ "Chinh phụ ngâm" của Đặng Trần Côn được cho là mượn ý tưởng từ tác phẩm "Hậu hán thư" của Trung Quốc, kể về người vợ tiễn chồng ra trận và nỗi nhớ nhung, mong ngóng của người vợ khi chồng đi xa.

+ "Bình Ngô đại cáo" của Nguyễn Trãi được cho là chịu ảnh hưởng từ nhiều tác phẩm văn học Trung Quốc, bao gồm cả "Sử ký" của Tư Mã Thiên và "Tam quốc chí" của La Quán Trung.

-Mượn nguyên câu chữ:

+  "Hịch tướng sĩ" của Trần Quốc Tuấn mượn nguyên câu chữ từ "Binh thư yếu lược" của Tôn Tử.

+ "Cáo thịnh thế" của Nguyễn Trãi mượn nguyên câu chữ từ "Minh tâm bồ tát đại giáo kinh" của Trung Quốc.

+ "Truyền kỳ mạn lục" của Nguyễn Dữ mượn nguyên câu chữ từ nhiều tác phẩm khác nhau, bao gồm cả truyện dân gian và tác phẩm văn học Trung Quốc. Ví dụ, truyện "Chuyện người con gái Nam Xương" mượn nguyên câu chữ từ "Đoạn trường tân thanh" của Nguyễn Du 

Câu 2

Trả lời Câu hỏi 2 trang 78 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Đọc đoạn văn dưới đây và xác định các dấu hiệu cho thấy người viết có ý thức tuân thủ quy định về trích dẫn. 

“Đánh giá về nhà văn Nguyễn Tuân, nhà nghiên cứu Nguyễn Đăng Mạnh viết “ ông không hoàn toàn thoát li thực tại, nhưng nhìn thực tại ông chỉ thấy vẻ đẹp, chất thơ thuộc về những cái của ngày xưa còn vương sót lại […] Hồi ấy, đối với những cái hiện tại ông thường chỉ dành cho những lời khinh bạc. Nhưng đối với những cái của ngày xưa, giọng văn của ông bao giờ cũng đôn hậu”. 

Phương pháp giải:

Đọc kĩ một số quy định liên quan đến vấn đề tôn trọng và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ.

Lời giải chi tiết:

Dấu hiệu cho thấy người viết có ý thức tuân thủ quy định về trích dẫn trong đoạn văn:

-Đoạn văn trích dẫn ý kiến của nhà nghiên cứu Nguyễn Đăng Mạnh về nhà văn Nguyễn Tuân, thể hiện rõ ý thức tuân thủ quy định về trích dẫn của người viết:

+ Sử dụng dấu ngoặc kép: Người viết sử dụng dấu ngoặc kép để bao bọc phần trích dẫn trực tiếp từ tác phẩm của Nguyễn Đăng Mạnh. Đây là quy tắc cơ bản trong viết học thuật nhằm phân biệt giữa lời văn của tác giả và lời văn trích dẫn từ nguồn khác.

+ Ghi chú nguồn trích dẫn: Người viết ghi rõ nguồn gốc của phần trích dẫn, bao gồm tên tác giả, tên tác phẩm và số trang. Điều này giúp người đọc dễ dàng tìm kiếm tài liệu gốc và kiểm tra độ chính xác của thông tin.

+ Ghi chú nguồn gốc ý tưởng: Người viết ghi rõ ý kiến được trích dẫn thuộc về tác giả Nguyễn Đăng Mạnh, thể hiện sự tôn trọng và ghi nhận đóng góp của tác giả gốc. Đây là yếu tố quan trọng để tránh đạo văn và đảm bảo tính chính xác cho thông tin.

+ Kết hợp trích dẫn hiệu quả: Người viết sử dụng trích dẫn một cách mượt mà, kết hợp nhuần nhuyễn với nội dung bài viết, nhằm củng cố luận điểm về phong cách văn chương của Nguyễn Tuân. Điều này cho thấy người viết đã đọc hiểu kỹ lưỡng nguồn tài liệu và sử dụng trích dẫn một cách phù hợp.

-Nhìn chung, việc sử dụng dấu ngoặc kép, ghi chú nguồn trích dẫn, ghi chú nguồn gốc ý tưởng và kết hợp trích dẫn hiệu quả cho thấy người viết có ý thức tuân thủ quy định về trích dẫn. Điều này góp phần nâng cao độ tin cậy cho bài viết và giúp người đọc tin tưởng vào thông tin được trình bày.

Câu 3

Trả lời Câu hỏi 3 trang 79 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Hãy viết lại các đoạn văn dùng cách dẫn trực tiếp dưới đây thành đoạn văn dùng cách dẫn gián tiếp, mang tính chất tóm lược. 

a. Trong “yêu và đồng cảm” của Phong Tử Khải có đoạn viết “ Nói cách khác, con người ta vốn là nghệ thuật, vốn giàu lòng đồng cảm. Chỉ vì lớn lên bị cách nghĩ của người đời dồn ép, nên tấm lòng ấy mới bị cản trở hoặc hao mòn. Chỉ có kẻ thông minh mới không khuất phục, dù bên ngoài chịu đủ thứ áp lực thì bên trong vẫn giữ được lòng đồng cảm đáng quý nọ. Những người ấy chính là nghệ sĩ” (Phong Từ Khải, Yêu và đồng cảm, in trong Ngữ văn 10, tập một, NXB giáo dục Việt Nam, Hà nội, 2022, tr.88) 

b. A.Anh-xtanh quan niệm: “Chỉ cá thể đơn lẻ mới có thể tư duy và qua đó tạo ra những giá trị mới cho xã hội, vâng thậm chí để ra những quy phạm đạo đức mới để đời sống cộng đồng hướng theo. Nếu không có những cá thể sáng tạo, suy nghĩ và phán xét độc lập, thì sự phát triển lên cao của xã hội là khó tưởng tượng : cũng như vậy, một cá thể đơn lễ không thể phát triển nếu thiếu mảnh đất dinh dưỡng của cộng đồng” 

Phương pháp giải:

Đọc kĩ một số quy định liên quan đến vấn đề tôn trọng và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ.

Lời giải chi tiết:

-Tóm tắt đoạn văn dùng cách dẫn gián tiếp:

a."Yêu và đồng cảm" của Phong Tử Khải:

-Phong Tử Khải cho rằng con người bẩm sinh vốn có lòng đồng cảm và khả năng nghệ thuật.

-Tuy nhiên, do ảnh hưởng của xã hội, lòng đồng cảm và khả năng nghệ thuật ấy có thể bị che lấp hoặc suy giảm.

-Chỉ những người thông minh, có bản lĩnh mới có thể giữ gìn được lòng đồng cảm và khả năng nghệ thuật, trở thành những nghệ sĩ đích thực.

b. Quan niệm của A.Anh-xtanh:

- A.Anh-xtanh tin rằng cá thể đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển của xã hội.

- Cá thể có khả năng tư duy độc lập, sáng tạo ra những giá trị mới và đặt ra những quy tắc đạo đức cho cộng đồng.

- Ngược lại, sự phát triển của cá thể cũng phụ thuộc vào cộng đồng, nơi cung cấp môi trường nuôi dưỡng và phát huy tiềm năng của họ.

Câu 4

Trả lời Câu hỏi 4 trang 79 SGK Văn 12 Kết nối tri thức

Nêu quan điểm của bạn về vấn đề đạo văn. Từ nhận xét về việc bản thân sử dụng ý của người khác khi thực hiện các bài viết trong quá trình học tập. 

Phương pháp giải:

Vận dụng tri thức cá nhân để thực hiện yêu cầu đề bài.

Lời giải chi tiết:

-Đạo văn là hành vi sử dụng ý tưởng, lời văn, tư liệu của người khác mà không ghi chú nguồn gốc một cách đầy đủ và chính xác. Đây là một hành vi vi phạm đạo đức học thuật nghiêm trọng, có thể dẫn đến nhiều hậu quả tiêu cực cho bản thân người thực hiện, cũng như cho cộng đồng học thuật.

-Tác hại của đạo văn:

+ Gây mất uy tín cho bản thân: Người đạo văn sẽ đánh mất uy tín trong mắt thầy cô, bạn bè và đồng nghiệp.

+ Gây ảnh hưởng đến kết quả học tập: Đạo văn có thể dẫn đến việc bị kỷ luật, thậm chí bị đuổi học.

+ Gây ảnh hưởng đến sự phát triển của bản thân: Đạo văn khiến người ta lười suy nghĩ, sáng tạo, và không thể phát triển tư duy độc lập.

+ Gây ảnh hưởng đến cộng đồng học thuật: Đạo văn làm giảm giá trị của bằng cấp và chất lượng giáo dục.

-Vì vậy, mỗi cá nhân cần có ý thức chống đạo văn, thể hiện qua các hành động sau:

+ Tự mình suy nghĩ, sáng tạo: Tự mình tìm tòi, nghiên cứu tài liệu, trau dồi kiến thức và kỹ năng tư duy phản biện để có thể tự sáng tạo ra ý tưởng và lời văn của riêng mình.

+ Trích dẫn nguồn gốc một cách đầy đủ và chính xác: Khi sử dụng ý tưởng, lời văn, tư liệu của người khác, cần ghi chú nguồn gốc một cách rõ ràng, bao gồm tên tác giả, tên tác phẩm, nhà xuất bản, năm xuất bản, trang,...

+ Sử dụng phần mềm kiểm tra đạo văn: Sử dụng các phần mềm kiểm tra đạo văn để giúp bản thân phát hiện và sửa chữa những đoạn văn có nguy cơ đạo văn.

+ Nâng cao nhận thức về đạo đức học thuật: Tìm hiểu và học hỏi về đạo đức học thuật để hiểu rõ tầm quan trọng của việc tôn trọng sở hữu trí tuệ và sáng tạo của người khác.

-Nhận xét về việc sử dụng ý tưởng của người khác khi thực hiện các bài viết trong quá trình học tập:

+ Trong quá trình học tập, việc tham khảo ý tưởng của người khác là điều cần thiết để giúp bản thân học tập tốt hơn. Tuy nhiên, việc sử dụng ý tưởng của người khác cần được thực hiện một cách hợp lý và có đạo đức.

-Có thể tham khảo ý tưởng của người khác theo các cách sau:

+ Đọc sách, tài liệu để tìm kiếm ý tưởng: Đọc sách, tài liệu là cách tốt nhất để tìm kiếm ý tưởng cho bài viết.

+ Tham khảo các bài viết khác: Tham khảo các bài viết khác có liên quan đến chủ đề bài viết của bản thân để có thêm ý tưởng.

+ Trao đổi, thảo luận với bạn bè, thầy cô: Trao đổi, thảo luận với bạn bè, thầy cô để có thêm ý tưởng và hoàn thiện bài viết của bản thân.