Soạn bài Sự ô nhiễm nguồn nước trên bề mặt Trái Đất và hậu quả SGK Ngữ văn 12 tập 2 Chân trời sáng tạo

Ô nhiễm nguồn nước là một vấn đề cấp bách toàn cầu, ảnh hưởng đến môi trường và sức khỏe con người. Dưới đây là một số nguyên nhân và hậu quả của ô nhiễm nguồn nước:

- Nguyên nhân gây ô nhiễm:

+ Khai thác quá mức nguồn nước: Dẫn đến cạn kiệt và ô nhiễm nguồn nước ngầm.

+ Biến đổi khí hậu: Gây tăng cường ô nhiễm khi làm gia tăng lượng mưa axit và nước biển dâng cao.

+ Lạm dụng nguồn nước trong sản xuất và tiêu dùng: Gây ô nhiễm nguồn nước.

+ Rác thải sinh hoạt và y tế: Gây ô nhiễm nước mặt.

+ Sản xuất nông nghiệp và công nghiệp: Đổ thải chất độc hại vào nguồn nước.

- Hậu quả của ô nhiễm nguồn nước:

+ Sức khỏe con người: Nhiễm chất độc hại từ nước uống và thực phẩm.

+ Hệ sinh thái: Gây tắc nghẽn hệ thống thoát nước và suy thoái nguồn nước.

+ Sự gia tăng của tảo và vi sinh vật khác: Gây hại cho môi trường nước.

Hiện nay, tình trạng ô nhiễm nguồn nước xảy ra ở rất nhiều nơi. 

- Nguyên nhân:

+ Do quá trình gia tăng dân số

+ Do rác thải sinh hoạt hằng ngày

+ Rác thải y tế

+ Điều kiện tự nhiên: lũ lụt, gió bão, hạn hán, tuyết tan,…

+ Do quá trình sản xuất nông nghiệp không đảm bảo

+ Quá trình sản xuất công nghiệp 

+ Do quá trình đô thị hóa

+ ….

- Hậu quả:

+ Ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của con người

+ Ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường sống của các sinh vật dưới nước.

+ Ảnh hưởng đến chất lượng nước

+ …

Các hóa chất: Thuốc trừ sâu, tô-xơ-phen (toxaphene), DDD và DDE.

Những hóa chất được tìm thấy trong thơ thể các loài chim, cá là: Thuốc trừ sâu, to-xơ-phen (toxaphene), DDD và DDE.

Hóa chất DDD được chọn để diệt loài muỗi mắt ở Hồ Cli-a

Nồng độ thuốc DDD lại tăng ở mức độ kinh hoàng trong cơ thể chim lặn vì: Chim lặn là loài ăn cá. Cá lớn nuốt cá bé, cá bé nuốt động động vật ăn cỏ cây, động vật ăn cỏ cây nuốt sinh vật phù du, sinh vật phù du hút chất độc trong nước.

- Nồng độ thuốc DDD tăng ở mức độ kinh hoàng trong cơ thể chim lặn vì: Chim lặn là loài ăn cá. Trong khi đó,  người ta xác định cơ thể sinh vật phù du có chứa khoảng 5 phần triệu thuốc trừ sâu, loài cá ăn thực vật sẽ tích lũy từ 40 đến 300 phần triệu hóa chất này trong cơ thể, và những loài ăn thịt sẽ lưu trữ gần như toàn bộ. 

→ Cá lớn nuốt cá bé, cá bé nuốt động động vật ăn cỏ cây, động vật ăn cỏ cây nuốt sinh vật phù du, sinh vật phù du hút chất độc trong nước.

- Thuốc DDD tồn tại trong tự nhiên bằng các cách:

+ Ăn sâu vào lớp cấu trúc của các sinh vật đang được nuôi dưỡng trong hồ

+ Tồn tại nhờ sự sống của các sinh vật trong hồ

+ Truyền từ thế hệ sinh vật này sang thế hệ sinh vật khác

Thuốc diệt sinh vật gây hại và các loại hóa chất có trong đất, nước đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của con người: Sản sinh ra cả chất độc và chất gây ung thư được đưa vào nguồn nước công cộng gây ra nguy cơ mắc bệnh ung thư dẫn đến tỉ lệ tử vong vì căn bệnh này tăng cao.

- Đề tài: Vấn đề ô nhiễm môi trường

- Bố cục: 3 phần, tương ứng với 3 đề mục

- Thông tin chính của từng phần:

+ Phần 1: Trình bày bằng chứng về sự ô nhiễm nguồn nước được thể hiện rõ ở các vùng di trú hoang dã quốc gia tại Tu-li Lây-kơ, Lâu-ơ Cla-mát, bang Ca-li-phooc-ni-a và Ấp-pơ Cla-mát Lây-kơ, nằm trên đường biên giới của bang Ô-rê-gân.

+ Phần 2: Cách thức hóa chất thông qua nước len lỏi vào vòng tuần hoàn của tự nhiên để gây ra sự ô nhiễm và cái chết của loài chim lặn.

+ Phần 3: Ảnh hưởng của hóa chất độc hại có trong nước đến sức khỏe con người.

- Đề tài: Vấn đề ô nhiễm nguồn nước cùng những nguyên nhân, hậu quả.

- Bố cục gồm 3 phần:

+ Phần 1: Đưa ra bằng chứng về ô nhiễm nguồn nước trên bề mặt Trái Đất

+ Phần 2: Phân tích, chứng minh nguyên nhân gây ra ô nhiễm nguồn nước

+ Phần 3: Ảnh hưởng của ô nhiễm nguồn nước đối với con người

- Nhan đề rất phù hợp và khái quát được nội dung của văn bản. Tất cả các thông tin chính của văn bản đều được trình bày để hướng đến việc làm rõ thực trạng ô nhiễm nguồn nước trên bề mặt trái đất, cách thức hóa chất gây ô nhiễm và hậu quả của vấn đề này.

- Đề xuất nhan đề khác: “Ô nhiễm nước trên bề mặt Trái Đất – thực trạng, nguyên nhân và hậu quả”. Cơ sở đề xuất: Dựa trên các thông tin chính được trình bày trong văn bản.

- Giữa nhan đề và nội dung của văn bản có mối quan hệ gắn bó, liên kết chặt chẽ. Nhan đề thể hiện, khái quát nội dung. Nội dung chứng minh, phân tích chi tiết đến vấn đề được thể hiện ở nhan đề.

- Đề xuất nhan đề: Vấn đề ô nhiễm nguồn nước và những ảnh hưởng nghiêm trọng.

- Cơ sở lựa chọn nhan đề: Xem xét trên phương diện nội dung → Phù hợp, liên kết với nội dung toàn văn bản.

Văn bản trình bày thông tin theo trật tự logic; cụ thể như sau:

- Liệt kê: Được sử dụng để trình bày những bằng chứng cho thấy không những nước ngầm mà ngay cả nước chảy trên bề mặt đất như ở các khe suối, sông hay nước tưới tiêu đều đang dần bị ô nhiễm.

- Quan hệ nhân quả: Trình bày cách thức mà các loại hóa chất như DDT., DDD và DDE thông qua nước len lỏi vào vòng tuần hoàn của tự nhiên để gây ô nhiễm, làm chết các loài sinh vật và ảnh hưởng đến sức khỏe con người.

- Văn bản trình bày thông tin theo kiểu bố cục 3 phần

- Tác dụng: Đi từ việc dẫn ra bằng chứng đến phân tích, chứng minh và chỉ ra hậu quả giúp cho văn bản sáng rõ, dễ hiểu, tạo tính logic cho văn bản.

- Thông tin cơ bản: Khi đất và mặt nước bị nhiễm thuốc diệt sinh vật gây hại cũng như các loại hóa chất khác, có nguy cơ là không chỉ là chất độc mà cả chất gây ung thư đã được đưa vào nguồn nước công cộng.

- Các chi tiết:

+ Tiến sĩ W.C. Hiếu-pơ, Viện Ung thư Quốc gia, cảnh báo “nguy cơ mắc bệnh ung thư do việc sử dụng nước uống bị nhiễm hóa chất sẽ tăng đáng kể trong tương lai gần”.

+ Một nghiên cứu được thực hiện tại Hà Lan vào đầu những năm 1950 cũng đồng tình với quan điểm của tiến sĩ W.C. Hiếu-pơ, khi cho rằng nguồn nước bị ô nhiễm có nguy cơ gây ra bệnh ung thư. Những thành phố nhận được nguồn nước từ các con sông sẽ có tỉ lệ chết vì ung thư cao hơn nơi mà người dân nhận được nước uống từ nguồn ít bị ô nhiễm hơn như nước giếng.

+ A-xê-nít, một chất có trong môi trường và là nguyên nhân gây ra ung thư ở người, đã có mặt trong hai sự việc từng xảy ra, trong đó, những nguồn nước bị ô nhiễm là tác nhân gây ra bệnh ung thư.

- Thông tin cơ bản: Đất và mặt nước bị nhiễm thuốc diệt sinh vật gây hại cũng như các loại hóa chất khác, có nguy cơ không chỉ chất độc mà cả chất gây ung thư cũng được đưa vào nguồn nước công cộng.

- Thông tin chi tiết: 

+ Tiến sĩ W. C. Hiếu-pơ (W. C. Hueper), Viện Ung thư Quốc gia, cảnh báo…

+ Nghiên cứu thực hiện tại Hà Lan vào đầu những năm 1950 cũng cho rằng…

+ Những thành phố nhận nguồn nước uống từ các con sông sẽ có tỉ lệ người chết vì ung thư cao hơn.

+ A-xê-nít (arsenic): một chất thâm nhập vào nước gây ra ung thư ở người.

- Tác giả bày tỏ thái độ quan ngại khi chúng ta giải quyết một vấn đề nhỏ (tiêu diệt loài muỗi mắt) bằng một cách thức nguy hiểm là sử dụng các hóa chất độc hại, thậm chí có thể gây ung thư. Nói cách khác, giải pháp này đã gây ra những vấn đề nghiêm trọng hơn cho môi trường và sức khỏe của con người.

- HS tự do trình bày ý kiến của mình (đồng tình hoặc không đồng tình) với quan điểm của tác giả, miễn là trình bày được lí do thuyết phục.

- Tác giả thể hiện một thái độ lo ngại, đồng thời cho rằng hóa chất có trong nước ảnh hưởng vô cùng nghiêm trọng đến con người. “Khi đất và mặt nước bị nhiễm thuốc diệt sinh vật gây hại cũng như các loại hóa chất khác, có nguy cơ là không chỉ chất độc mà cả chất gây ung thư cũng được đưa vào nguồn nước công cộng”. Và “những thành phố nhận được nguồn nước uống từ các con sông sẽ có tỉ lệ chết vì ung thư cao hơn nơi mà người dân nhận được nước uống từ nguồn ít bị ô nhiễm hơn như nước giếng”. 

- Tôi đồng tình với quan điểm trên của tác giả. Bởi qua việc tác giả đưa ra những nghiên cứu chứng minh về mức độ nguy hiểm của các loại hóa chất gây hại có trong nước đã cho ta thấy được quan điểm đó là đúng đắn, có căn cứ chứng minh và xác thực cao.

Loại dữ liệu được sử dụng trong đoạn văn cho trước là dữ liệu thứ cấp vì đây là dữ liệu do tác giả cung cấp, lấy từ liệu sơ cấp là một nghiên cứu được thực hiện ở Hà Lan vào đầu những năm 1905. Nghiên cứu này cho rằng nguồn nước bị ô nhiễm có khả năng gây ra bệnh ung thư.

Dữ liệu và thông tin trong văn bản có tính mới mẻ, cập nhật ở thời điểm nó ra đời (năm 1962) vì đã lần đầu tiên làm rõ những thiệt hại nghiêm trọng về môi trường sống do thuốc trừ sâu gây ra và bày tỏ sự quan ngại khi chính phủ Mỹ cho phép những hóa chất độc hại được sử dụng tràn lan trước khi chúng được đánh giá chính xác tác động đối với môi trường. Nhờ đó, năm 1972, thuốc trừ sây sử dụng hóa chất DDT đã bị cấm sử dụng ở Mỹ. Dữ liệu được cung cấp trong văn bản cũng có độ tin cậy cao vì nó được mô tả, tổng hợp, diễn giải từ các nguồn dữ liệu sơ cấp có uy tín và giá trị, những bằng chứng về sự ô nhiễm nguồn nước trên bề mặt Trái Đất được trình bày rõ ràng; với những cố liệu cụ thể.

Dữ liệu và thông tin được cung cấp trong văn bản đảm bảo yêu cầu về tính mới mẻ, cập nhật và đáng tin cậy. Vì tác giả có nêu ra nguồn gốc và trích dẫn đầy đủ dẫn chứng chứng minh.

Tác giả trình bày bằng chứng về sự ô nhiễm nguồn nước trên bề mặt Trái Đất để người đọc tin tưởng đây là một hiện tượng có thật, có ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường tự nhiên và sức khỏe con người, từ đó, người đọc sẽ dự đoán được những hậu quả nghiêm trọng mà nó gây ra. Việc trình bày theo kiểu này vừa đáo ứng mục đích chính là cung cấp thông tin cho người đọc về thực trạng ô nhiễm nguồn nước trên bề mặt Trái Đất và hậu quả vừa làm tăng tính thuyết phục, hấp dẫn cho văn bản.

Theo em, tác giả trình bày bằng chứng về sự ô nhiễm nguồn nước trên bề mặt Trái Đất trước khi cung cấp thông tin về hậu quả của nó nhằm tăng tính thuyết phục và giúp người đọc dễ dàng hình dung, nhận biết về tính nghiêm trọng của nó. Tác giả đi theo trình tự bằng chứng - kết quả.