Soạn bài Lá diêu bông SGK Ngữ văn 12 tập 1 Chân trời sáng tạo

- Nhân vật Chị được xuất hiện với dáng vẻ Chị Hai Quan họ- người gái quê Kinh Bắc qua trang phục váy Đình Bảng. Hình ảnh người Chị đi tìm “Lá” hay đi tìm hạnh phúc tình yêu? Qua những tình tiết thách đố, ta càng thấy người Chị có những diễn biến tâm trạng đầy uẩn khúc, khó hiểu và có cả sự xao động, không bình thường.

- Nhân vật trữ tình ngây thơ, non nớt, cố gắng tìm kiếm lá diêu bông để lấy chị làm vợ.

Nhân vật "Em" trong tác phẩm là người trực tiếp bộc bạch những suy nghĩ, cảm xúc và tâm trạng của mình. "Em" được đặt trong mối tương quan với "Chị", là nguồn cơn cho mọi cảm xúc, suy nghĩ và hành động của "Em". Mối quan hệ "Chị-Em" xuyên suốt tác phẩm như một sợi dây liên kết, dẫn dắt mạch cảm xúc của bài thơ.

Phần đầu tác phẩm là lời thách đố của "Chị", đồng thời cũng là khởi nguồn cho hành trình tìm kiếm của "Em". "Em" tìm cho "Chị" chiếc lá diêu bông, và đồng thời cũng tìm kiếm hạnh phúc cho chính mình. Những ngày tháng vụng dại của tuổi học trò trôi qua, cùng với đó là một tình yêu trong sáng và những cuộc kiếm tìm dai dẳng.

- Biện pháp tu từ điệp ngữ nhân mạnh hành trình nỗ lực kiếm tìm không mệt mỏi của nhân vật trữ tình, miêu tả tâm trạng của chị qua bốn lần nhận lá được diễn tả ở những cung bậc tình cảm khác nhau

+ Để diễn tả lần thứ nhất Em đưa Lá, câu thơ đã chỉ ra thời gian rất ngắn – “Hai ngày sau Em tìm thấy Lá”. Vẫn là thơ lục bát, nhưng cách ngắt nhịp 3/4 và cách sử dụng thanh điệu lại không theo lối truyền thống, bởi năm thanh bằng đứng đầu và hai thanh trắc- “thấy Lá” đứng cuối, hai danh từ Em và Lá được viết hoa. Điều đó đã cho thấy tình thực của Em khá rõ- rất yêu Chị.

+ Lần thứ hai, Em đưa Lá vào thời gian sau một năm. Vậy là từ “hai ngày” sang “mùa đông năm sau”, cái “lắc đầu” của Chị có cảm giác nhẹ hơn cái giận dữ ban đầu, Chị đã lờ đi như một sự phủ nhận. Đến ngày cưới, thì thực sự Chị đã yên phận. Trong cái yên phận ấy dường như còn có cả niềm vui bên trong nên “Chị cười, xe chỉ ấm trôn kim”.

+ Lần thứ ba, chị xoè lòng bàn tay, nhìn thời gian trôi đi như cả đời người vậy qua kẽ những ngón tay ấp vào mặt. Động tác ấy của Chị như để che dấu một điều gì.

+ Lần thứ tư, Chị thừa nhận một cách âm thầm, đau khổ, không nói ra cho Em biết, cũng không dám nhìn vì sợ nhìn thì càng đau khổ thêm. Cũng có thể lần này, Chị thấy tình của Em chân thật quá, vĩ đại trùm lấp cả Chị.

“Em cầm chiếc lá" lặp lại 4 lần có ý nghĩa nhấn mạnh hành trình nỗ lực kiếm tìm không mệt mỏi của nhân vật trữ tình.

Hình ảnh lá diêu bông tượng trưng cho cái đẹp lý tưởng của tình yêu. Trong cuộc đời, việc đi tìm lý tưởng luôn đầy gian lao vất vả, cũng lắm thác nhiều ghềnh. Điều nhà thơ muốn nhấn ở đây là ý nghĩa mơ ước cuộc đời, là một tình yêu đẹp. Vì thế bài thơ bộc lộ ý nghĩa nhân bản lớn, chứ không chỉ đơn giản là câu chuyện tình.

Hình tượng “Lá Diêu Bông” tượng trưng cho:

- Tình yêu đầu thơ ngây, trong sáng:

+ "Đứa nào tìm được Lá Diêu bông từ nay ta gọi là chồng".

- Niềm khao khát hạnh phúc:

+ "Hai ngày Em tìm thấy Lá", "Mùa đông sau Em tìm thấy Lá".

- Sự chờ đợi, hy vọng:

+ "Chị cười se chỉ ấm trôn kim", "Chị không nhìn".

- Nỗi buồn, thất vọng:

+ "Xoè tay phủ mặt", "Chị không nhìn".

- Cuộc đời long đong, lận đận:

+ "Từ thuở ấy em cầm chiếc lá. Đi đầu non cuối biển. Gió quê vi vút gọi. Diêu bông hời. Ới Diêu bông.".

Điều ấn tượng đó là tình cảm của nhân vật trữ tình đối với người chị, bài thơ là hành trình tìm kiếm tình yêu đầy khát vọng.

Điều ấn tượng nhất của bài thơ Lá Diêu Bông: Hình ảnh "lá diêu bông" - một loài hoa dại bình dị nhưng đầy sức gợi. Nó là biểu tượng cho tình yêu trong sáng, hồn nhiên của tuổi học trò.