Lựa chọn câu để xem lời giải nhanh hơn
Câu 1
Trả lời Câu hỏi 1 trang 106 SGK Văn 12 Chân trời sáng tạo
Xác định kiểu bố cục của văn bản. Nhận xét mức độ phù hợp giữa nhan đề với nội dung của văn bản. Đề xuất một nhan đề khác cho văn bản và lí giải cơ sở để xuất của bạn.
Phương pháp giải:
Đọc văn bản, đưa ra lời giải phù hợp
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Bố cục quan hệ nhân - quả.
- Nhan đề rất phù hợp với nội dung văn bản. Nhan đề đã truyền tải được nội dung một cách ngắn gọn, có chiều sâu.
- Nhan đề gợi ý: Sự tức giận của dòng Mê Kông
Văn bản trình bày thông tin theo trật tự logic, cụ thể như sau:
- Liệt kê: Nhóm tác giả giả đã trình bày hoàng loạt dữ liệu nhằm cung cấp thôn tin về thực trạng sạt lở bờ sông đáng báo động ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.
- Quan hệ nhân quả: Trình bày nguyên nhân dẫn đến tình trạng sạt lở bờ sông là do tỉ lệ xói – bồi ngày càng chênh lệch ở các khu vực dọc theo những con sông lớn, tình trạng khai thác cát quá mức của con người; kết quả là “Những người sống phụ thuộc nhiều nhất vào sông Mê Kông đang phải trả giá cho những lỗi lầm không phải họ gây ra”
Nhận xét mối quan hệ giữa nhan đề và nội dung của văn bản: Nhan đề rất phù hợp và khái quát được nội dung của văn bản. Tất cả các thông tin chính của văn bản đều được trình bày để làm rõ nguyên nhân gây nên tình trạng sạt lở bờ sông nghiêm trọng ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long là do những tác động quá mức của con người đến dòng sông, hậu quả là dong sông “phẫn nộ” quyết lấy lại tất cả, kể cả tính mạng của con người. Nhan đề còn cho thấy được hậu quả khôn lường của việc khai thác thiên nhiên đến cạn kiệt.
Đề xuất nhan đề khác: Thực trạng sạt lở bờ sông khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, Nguyên nhân sạt lở nghiêm trọng ở Đồng bằng sông Cửu Long. Cơ sở đề xuất: Dựa trên các thông tin chính được trình bày trong văn bản.
Nội dung văn bản phù hợp với nhan đề và bố cục của văn bản, thể hiện một cách chi tiết hóa nội dung được gợi ra từ nhan đề.
Câu 2
Trả lời Câu hỏi 2 trang 106 SGK Văn 12 Chân trời sáng tạo
Những thông tin, dữ liệu được nêu trong văn bản có ý nghĩa thời sự trong thời điểm hiện tại hay không? Hãy lí giải.
Phương pháp giải:
Đọc văn bản, đưa ra lời giải phù hợp
Liên hệ đến tính thời sự trong thời điểm hiện tại
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Những thông tin, dữ liệu được nêu trong văn bản có ý nghĩa thời sự trong thời điểm hiện tại. Bởi đó là những thông tin mới cập nhật trong thời gian gần đây về cuộc sống của người dân ở vùng đồng bằng sông Cửu Long.
Những thông tin, dữ liệu được nêu trong văn bản vẫn có ý nghĩa thời sự trong thời điểm hiện tại vì những thông tin, dữ liệu trong văn bản đều có tính mới mẻ, cập nhật:
- Thông tin về những vụ sạt lở tại một số địa phương ở Đồng bằng sông Cửu Long xảy ra ở những thời điểm rất gần với hiện tại, chẳng hạn như vụ sạt lở ở cù lao An Bình, tinh Vĩnh Long vào chiều ngày 05/12/2022.
- Những con số thống kê về tình trạng sạt lở bờ sông ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long được tính đến năm 2022. Trong đó, có những thông tin, dữ liệu về tình trạng sạt lở, khai thác cát quá mức các mỏ cát ở hai bên bờ sông tại thời điểm năm 2012. Những thông tin, dữ liệu ấy cho thấy dù được thống kê từ năm 2012 thì đó vẫn là nguyên nhân mang tính dự đoán cho hệ quả xảy ra đúng vào năm 20211 (Sự cố sạt lở lịch sử cuối năm 2022 tại củ lao An Bình).
-> Tất cả những thông tin, dữ liệu được nêu trong văn bản vẫn có ý nghĩa thời sự trong thời điểm hiện tại.
Những thông tin, dữ liệu nêu ra trong văn bản hiện nay vẫn còn ý nghĩa thời sự. Bởi trong thời đại ngày nay, việc chạy theo lợi ích riêng và chạy theo đồng tiền mà không quan tâm đến thiên nhiên, không quan tâm đến hậu quả từ những hành động gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến thiên nhiên mà con người để lại. Khiến đất đai bị xói mòn gây ra bão lũ, sạt lở nghiêm trọng, gây hậu quả nặng nề đến người và tài sản. Do vậy vấn đề đặt ra trong văn bản vẫn mang ý nghĩa thời sự nóng hổi trong bối cảnh thời đại ngày nay.
Câu 3
Trả lời Câu hỏi 3 trang 106 SGK Văn 12 Chân trời sáng tạo
Xác định thông tin cơ bản và thông tin chi tiết của phần văn bản Sông đói "ngoạm bờ". Phân tích vai trò của các thông tin chi tiết trong phần văn bản trên.
Phương pháp giải:
Đọc văn bản, đưa ra lời giải phù hợp
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Thông tin cơ bản: Sông đói “ngoạm bờ"
- Thông tin chi tiết:
+ Hệ quả tỉ lệ xói- bồi ngày càng chênh lệch ở hầu hết địa phương
+ Cát từ thượng nguồn về hạ lưu ngày càng ít đi, nhu cầu sử dụng lại tăng nhanh
+ Lời cảnh báo của dòng sông
- Thông tin chi tiết đã giúp chứng minh rõ nội dung của thông tin cơ bản muốn truyền tải tới người đọc. Trình bày được nguyên do, thực trạng và hệ quả.
- Thông tin cơ bản của phần Sông đói “ngoạm bờ”: Lí do gây nên tình trạng sạt lở bờ sông nghiêm trọng ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long: tải lượng phù sa từ thượng nguồn Mê Kông giảm, dẫn đến tỉ lệ xói – bồi ngày càng chênh lệch ở hầu hết địa phương dọc theo những con sông lớn; thực trạng khai thác cát quá mức do nhu cầu sử dụng cát của con người ngày càng lớn à Cả dòng sông và con người đều trong cơn “khát” cát. Khi mất đi nguồn dinh dưỡng tự nhiên, dòng sông tất yếu sẽ “ngoạm bờ”.
- Các chi tiết của phần văn bản Sông đói “ngoạm bờ”:
+ Chi tiết về việc giảm tải lượng phù sa mịn tại nguồn vào năm 2014, năm 2040, lí do gây nên thực trạng đó là do một loạt đập thủy điện ở Trung Quốc – thượng nguồn Mê Kông – đi vào hoạt động. Hình ảnh minh họa ước tính khối lượng xói – bồi trung bình một năm (giai đoạn 2020 – 2022) ở một số tỉnh thuộc khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.
+ Chi tiết về nguyên nhân gây ra vụ sạt lở ở cù lao An Bình và nhuwnhx cảnh báo của SIWRR về tốc độ diễn biến xói bồi do tác động của con người.
+ Chi tiết về nguyên nhân gây ra sự cố sạt lở lịch sử cuối năm 2022 tại cù lao AN Bình là do tác động của con người khi nạo vét lòng dẫn và khai thác cát quá mức.
- Vai trò của các chi tiết trong phần Sông đói “ngoạm bờ”: Giải thích rõ hơn tình trạng “đói” cát của những dòng sông ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, lí do vì sao sông đói “ngoạm bờ”, đó là do tình trạng sông tỉ lệ xói – bồi chênh lệch quá lớn nên sông phải “ngoạm bờ” để bù lại lượng phù sa và cát bị mất.
- Thông tin cơ bản: Xây dựng hàng loạt đập thủy điện ở Trung Quốc - thượng nguồn Mê Kông dẫn đến thiếu phù sa.
- Thông tin chi tiết:
+ Hàng loạt đập thủy điện ở Trung Quốc - thượng nguồn Mê Kông đi vào hoạt động → lượng phù sa mịn tại hạ nguồn giảm khoảng 50% - từ 160 triệu tấn mỗi năm (1992) còn 85 triệu tấn (2014). Dự báo sau khi 11 đập thủy điện ở hạ lưu hoàn tất, sẽ giảm thêm từ 85 còn 42 triệu tấn. Đến năm 2040, chỉ còn 4,5 triệu trầm tích đổ về Đồng bằng sông Cửu Long.
+ Hệ quả:
Tỉ lệ xói - bồi ngày càng chênh lệch ở hầu hết các địa phương.
Sạt lở nhiều ở các tỉnh dọc sông Tiền.
Cả dòng sông và con người đều trong cơn “khát” cát.
+ Nghiên cứu của SIWRR từ 2012 kết luận: Nếu không có khai thác cát, diễn biến xói bồi sẽ rất ít.
+ Năm 2022, kết luận được chỉ ra rằng: Hơn 80% nguyên nhân là do tác động của con người khi nạo vét lòng dẫn và khai thác cát quá mức.
- Việc đưa ra những thông tin chi tiết trên giúp cho người đọc dễ dàng hình dung và nhận biết được quá trình và những nguyên nhân, hậu quả mà việc làm của con người gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc bồi đắp phù sa và gây ra xói bồi. Những thông tin được đưa ra chính là yếu tố quan trọng, cần thiết trong một văn bản thông tin. Qua đó, chúng ta hiểu một cách rõ ràng về những hành động của con người đang tác động trực tiếp, khai thác quá mức đến độ báo động gây ra nhiều thiệt hại nghiêm trọng, đáng quan tâm.
Câu 4
Trả lời Câu hỏi 4 trang 106 SGK Văn 12 Chân trời sáng tạo
Nhận xét hiệu quả sử dụng của những từ ngữ như vết thương, nội soi tổng quát, cơ thể tự nhiên trong phần văn bản: "Khi "vết thương" ở bờ sông vừa tạm lành, các cơ quan chuyên môn lại phát hiện mối nguy mới nhiều khả năng sẽ phức tạp hơn cho cù lao An Bình ... như chặt phá rừng, xây dựng đập hay khai thác cát, đều sẽ phải "trả giá"'".
Phương pháp giải:
Phân tích từ ngữ trong ngữ cảnh cụ thể
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Cách sử dụng những từ ngữ như vết thương, nội soi tổng quát, cơ thể tự nhiên trong phần văn bản: "Khi "vết thương" ở bờ sông vừa tạm lành, các cơ quan chuyên môn lại phát hiện mối nguy mới nhiều khả năng sẽ phức tạp hơn cho cù lao An Bình ... như chặt phá rừng, xây dựng đập hay khai thác cát, đều sẽ phải "trả giá"'" khiến cho người đọc cảm thấy dòng sông như một cá thể sống, có thể đồng cảm với thiên nhiên khi con người khai thác quá mức cho phép.
Những từ ngữ như vết thương, nội soi tổng quát, cơ thể tự nhiên trong đoạn văn "Khi
"vết thương" ở bở sông vừa tạm lành, các cơ quan chuyên môn lại phát hiện mối nguy mới nhiều khả năng sẽ phức tạp hơn cho cù lao An Bình ... như chặt phá rừng, xây dựng đập hay khai thác cát, đều sẽ phải "trả giá"" thuộc cùng hệ thống từ ngữ gợi liên tưởng đến tình trạng tổn thương của cơ thể "dòng sông". Việc sử dụng những từ ngữ ấy trong đoạn trích đem đến những hiệu quả như:
- Miêu tả sinh động những tồn thương mà dòng sông phải chịu đựng trước sự tác động quá mức của con người.
- Góp phần thể hiện thái độ xót xa của người viết trước những hậu quả mà dòng sông nói riêng và thiên nhiên nói chung phải gánh chịu; từ đó gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh về việc cần bảo vệ thiên nhiên, tránh việc khai thác cạn kiệt vì có thể dẫn đến những tác hại khôn lường.
Việc tác giả sử dụng những từ ngữ như vết thương, nội soi tổng quát, cơ thể tự nhiên trong phần văn bản trên nhằm thể hiện một cách chi tiết, gợi hình, giúp cho người đọc dễ dàng hình dung được tình trạng của các con sông khi bị con người tác động xấu một cách mạnh mẽ. Cách mượn các thuật ngữ khoa học chỉ người để chỉ sự vật càng cho thấy sự độc đáo trong sử dụng từ ngữ của tác giả, gợi trí tưởng tượng phong phú cho người đọc.
Câu 5
Trả lời Câu hỏi 5 trang 106 SGK Văn 12 Chân trời sáng tạo
Nếu văn bản không sử dụng phương tiện phi ngôn ngữ thì hiệu quả biểu đạt của thông tin sẽ như thế nào?
Phương pháp giải:
Nhớ lại kiến thức về phương tiện phi ngôn ngữ
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Hiệu quả biểu đạt của thông tin sẽ giảm bớt, người đọc khó hình dung được thông tin nếu chỉ biểu đạt bằng ngôn ngữ.
Nếu VB không sử dụng phương tiện phi ngôn ngữ thì người đọc rất khó hình dung cụ thể thông tin được biểu đạt trong một số phần của VB, cụ thể:
- Hình 1 cung cấp thông tin chi tiết về tỉ lệ xói - bồi bở sông trung bình trong một năm của giai đoạn 2020 - 2022 ở một số tỉnh thuộc khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Đó là những thông tin chi tiết không được trình bày bằng phương tiện ngôn ngữ trong VB. Hình ảnh trực quan giúp người đọc hiểu rõ hơn về thực trạng "đói" phù sa mịn ở một số dòng sông thuộc Đồng bằng sông Cửu Long.
- Hình 2 cung cấp thông tin trực quan về sự gần gũi giữa vị trí các mỏ cát và vị trí sạt lở ở khu vực cù lao An Bình, Vĩnh Long, năm 2012 để giúp người đọc hình dung rõ hơn về mối quan hệ nhân quả giữa việc khai thác cát với vụ sạt lở đã xảy ra ở cù lao An Bình. Hình ảnh ấy vừa minh hoa trực quan vừa cung cấp thêm thông tin chi tiết ở dạng hình ảnh để thông tin trong những phần VB được trình bày trước và sau hình 2 trở nên rõ hơn.
- Hình 3 giúp người đọc hiểu hơn về cái giá phải trả nếu con người tác động quá mức đến thiên nhiên, cả một diện tích rộng vốn là xóm làng nay đã trở thành một bãi sông rộng phủ kín lục binh.
Nếu văn bản thiếu đi phương tiện phi ngôn ngữ thì hiệu quả biểu đạt thông tin sẽ giảm, không tạo ấn tượng mạnh và khiến người đọc khó hình dung hơn nội dung văn bản truyền tải. Các phương tiện phi ngôn ngữ giúp người đọc dễ dàng hình dung hơn, tiếp nhận một cách hiệu quả thông tin.
Câu 6
Trả lời Câu hỏi 6 trang 106 SGK Văn 12 Chân trời sáng tạo
Xác định đề tài của văn bản. Đề tài ấy có ý nghĩa như thế nào trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội của vùng Đồng bằng sông Cửu Long hiện nay?
Phương pháp giải:
Đọc văn bản, đưa ra lời giải phù hợp
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Đề tài: Bảo vệ thiên nhiên
- Bằng cách thể hiện hình ảnh của "Dòng Mê Kông Giận Dữ", văn bản có thể nhắc nhở cộng đồng về tầm quan trọng của việc bảo vệ tài nguyên thiên nhiên.
- Việc nâng cao ý thức bảo vệ môi trường và tài nguyên sẽ hướng tới sự phát triển bền vững của Đồng Bằng sông Cửu Long.
- HS có thể xác định để tài của VB theo một số gợi ý sau: tác động của con người đến thiên nhiên, mỗi quan hệ giữa con người với thiên nhiên, bảo vệ thiên nhiên và môi trường vùng Đồng bằng sông Cửu Long,...
- Ý nghĩa của để tài trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội của vùng Đồng bằng sông Cửu Long: HS có thể trình bày những ý kiến đánh giá hác nhau miễn là hợp lí và thuyết phục. Sau đây là một số gợi ý tham khảo: thiết thực, cấp bách, giàu tính thời sự, đặt ra vấn đề khai thác, sử dụng các nguồn lợi của sông ngòi ở khu vực Đồng bằng sông Cứu Long theo hướng bền vững và hiệu quả,...
- Đề tài: Sự tác động và khai thác quá mức của con người đối với dòng sông Mê Kông dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng.
- Đề tài này có ý nghĩa quan trọng, mang yếu tố sống còn trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội của vùng Đồng bằng sông Cửu Long hiện nay.
Câu 7
Trả lời Câu hỏi 7 trang 106 SGK Văn 12 Chân trời sáng tạo
Bạn đánh giá như thế nào về quan điểm: "Mọi tác động qua lại giữa con người và dòng sông đều mang tính nhân quả, có tầm ảnh hưởng liên khu vực"
Phương pháp giải:
Đưa ra quan điểm của bản thân
Lời giải chi tiết:
Cách 1
1. Tính Nhân Quả trong Tác Động của Con Người và Dòng Sông:
- Quan điểm này thể hiện sự nhận thức về tầm ảnh hưởng mà con người đến sông và ngược lại. Mọi hành động của con người cũng như tác động của dòng sông đều có tính nhân quả.
- Hành động khai thác, xây dựng hạ tầng, ô nhiễm hay bảo vệ môi trường đều sẽ gây ra hiện tượng nhân quả và ảnh hưởng đến sự sống của dòng sông cũng như cộng đồng.
2. Tầm Ảnh Hưởng Liên Khu Vực:
- Quan điểm này thể hiện sự nhận thức rõ về tầm ảnh hưởng không chỉ cục bộ mà còn tầm ảnh hưởng liên khu vực của mối quan hệ giữa con người và dòng sông.
- Dòng sông không chỉ cung cấp nguồn nước mà còn giao thương, văn hoá và hệ sinh thái, vì thế tác động đến dòng sông sẽ ảnh hưởng đến nhiều khu vực xung quanh.
3. Đánh Giá Chung:
- Quan điểm này thể hiện sự nhận thức sâu rộng về mối liên kết tầm ảnh hưởng giữa con người và môi trường. Tính nhân quả và tầm ảnh hưởng liên khu vực giữa con người và dòng sông nói chung cần phải được coi trọng và xem xét cẩn thận trong các hoạt động phát triển khu vực.
Tôi đánh giá rằng quan điểm này rất đúng. Sông là một phần quan trọng của môi trường sống và cung cấp nhiều lợi ích cho con người. Tuy nhiên, chúng ta cũng cần phải nhớ rằng mọi tác động của chúng ta đều có thể gây ra hậu quả không mong muốn đối với môi trường và cộng đồng xung quanh. Chúng ta cần có trách nhiệm bảo vệ và quản lý tốt tài nguyên nước để đảm bảo sự cân bằng và phát triển bền vững.
“Mọi tác động qua lại giữa con người và dòng sông đều mang tính nhân quả, có tầm ảnh hưởng liên khu vực”. Đây là một quan điểm đúng đắn. Con người và tự nhiên cần được chung sống hòa bình, có sự tác động qua lại một cách hợp lí, không làm ảnh hưởng lẫn nhau. Bởi nếu con người quá lạm dụng và khai thác một cách quá mức gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tự nhiên thì tất yếu sẽ dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng, khó lường. Mối quan hệ giữa con người với dòng sông cũng vậy, nếu con người tác động tiêu cực tới nó bằng cách xây dựng đập thủy điện tràn lan, nạo vét lòng, khai thác cát quá mức, chặt phá rừng,… dòng sông sẽ lấy lại phù sa, lấy lại những gì tươi đẹp mà nó ban cho con người. Từ đó, gây ra những khan hiếm, những hậu quả nặng nề mà người gánh chịu không ai khác, chính là con người. Hơn hết, mỗi dòng sông đều mang tính liên khu vực, do vậy, việc tác động mạnh đến một bộ phận nào của dòng sông đều sẽ gây ra những ảnh hưởng liên quan khác.