Soạn bài Cách mạng công nghiệp 4.0 và vai trò của trí thức khoa học - công nghệ SGK Ngữ văn 12 tập 2 Cánh diều

Nội dung chính

Chuẩn bị 1

Trả lời Câu hỏi 1 Chuẩn bị trang 85 SGK Văn 12 Cánh diều

Tìm hiểu về cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, ghi lại những thông tin cơ bản.

Phương pháp giải:

Tìm kiếm thông tin trên sách, báo, internet,...

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Cách mạng công nghiệp lần thứ tư được gọi là Công nghiệp 4.0. Công nghiệp 4.0 tập trung vào công nghệ kỹ thuật số từ những thập kỷ gần đây lên một cấp độ hoàn toàn mới với sự trợ giúp của kết nối thông qua Internet vạn vật, truy cập dữ liệu thời gian thực và giới thiệu các hệ thống vật lý không gian mạng. Công nghiệp 4.0 cung cấp một cách tiếp cận liên kết và toàn diện hơn cho sản xuất. Nó kết nối vật lý với kỹ thuật số và cho phép cộng tác và truy cập tốt hơn giữa các bộ phận, đối tác, nhà cung cấp, sản phẩm và con người. Công nghiệp 4.0 trao quyền cho các chủ doanh nghiệp kiểm soát và hiểu rõ hơn mọi khía cạnh hoạt động của họ và cho phép họ tận dụng dữ liệu tức thời để tăng năng suất, cải thiện quy trình và thúc đẩy tăng trưởng.

Công nghiệp 4.0 cho phép các nhà máy thông minh, sản phẩm thông minh và chuỗi cung ứng cũng thông minh, và làm cho các hệ thống sản xuất và dịch vụ trở nên linh hoạt và đáp ứng khách hàng hơn. Các thuộc tính của hệ thống sản xuất và dịch vụ với Công nghiệp 4.0 đã được nêu bật. Những lợi ích mà Công nghiệp 4.0 mang lại cho các doanh nghiệp đã được thảo luận. Trong tương lai, công nghiệp 4.0 dự kiến sẽ còn phát triển mạnh mẽ hơn nữa và do đó các doanh nghiệp cần sẵn sàng để chuẩn bị cho một sự đổi mình liên tục thể cập nhật các xu hướng hiện đại sắp tới.

Các công nghệ như: Big Data (Dữ liệu lớn), Internet of Things (Vạn vật kết nối), Cloud (Lưu trữ đám mây), Artificial Intelligence(Trí tuệ nhân tạo - AI),…

Lợi ích: Tăng năng suất và doanh thu, Tối ưu hóa quy trình sản xuất, phát triển công nghệ tăng tốc, dịch vụ khách hàng tốt hơn,…

Hạn chế: Mối đe dọa về việc dữ liệu bảo mật bị đánh cắp, sự không bắt kịp những thay đổi về công nghệ của con người,…

Chuẩn bị 2

Trả lời Câu hỏi 2 Chuẩn bị trang 85 SGK Văn 12 Cánh diều

Theo em, người trí thức có vai trò gì trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0?

Phương pháp giải:

Nêu quan điểm của bản thân

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, người trí thức thường đóng vai trò là những nhà phát triển, nhà nghiên cứu, nhà thiết kế và các chuyên gia trong các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo, khai phá dữ liệu, máy học và robot. Người trí thức cũng giúp tạo ra những giải pháp công nghệ mới, giúp nâng cao năng suất và hiệu quả của các ngành sản xuất và dịch vụ. Đồng thời, họ cũng đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra cơ hội việc làm mới và thúc đẩy sự phát triển bền vững của nền kinh tế.

Trong khi đọc 1

Trả lời Câu hỏi 1 Trong khi đọc trang 85 SGK Văn 12 Cánh diều

Đọc lướt và xác định các đề mục lớn của văn bản.

Phương pháp giải:

Đọc lướt văn bản

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Các đề mục lớn: 

+ Nhận diện cách mạng công nghiệp 4.0

+ Sự phát triển của cách mạng công nghiệp 4.0

+ Tác động của cách mạng công nghiệp 4.0 ở Việt Nam 

+ Vai trò của đội ngũ tri thức khoa học – công nghệ trong cách mạng công nghiệp 4.0

Trong khi đọc 2

Trả lời Câu hỏi 2 Trong khi đọc trang 86 SGK Văn 12 Cánh diều

Trong mục 1, người viết đã sắp xếp thông tin theo cách nào?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ mục 1

Lời giải chi tiết:

Người viết đã sắp xếp thông tin theo một trật tự nhất định về thời gian: 

+ Đầu tiên là cuộc cách mạng lần thứ nhất (1.0) diễn ra vào cuối thế kỉ XVIII – đầu thế kỉ XIX, làm xuất hiện nền sản xuất cơ khí. 

+ Cách mạng công nghiệp lần thứ hai (2.0) diễn ra vào cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX làm xuất hiện nền sản xuất theo dây chuyền hàng loạt bằng máy móc. 

+ Cách mạng công nghiệp lần thứ ba (3.0) diễn ra vào cuối thế kỉ XX (từ thập niên 70) làm xuất hiện nền sản xuất tự động hóa. 

+ Cách mạng công nghiệp lần thứ tư (4.0) diễn ra từ đầu thế kỉ XXI với sự ra đời của nền sản xuất thông minh dựa trên sự tích hợp và hội tụ của nhiều công nghệ.

Trong khi đọc 3

Trả lời Câu hỏi 3 Trong khi đọc trang 86 SGK Văn 12 Cánh diều

Những câu văn nào thể hiện thái độ và quan điểm của các tác giả?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản

Chú ý các câu văn thể hiện thái độ và quan điểm của các tác giả

Lời giải chi tiết:

Cách 1

“Số hóa và dữ liệu hóa không chỉ tác động nâng cao hiệu quả hoạt động mà còn làm thay đổi mô hình và phương thức sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp.” 

“Nó cũng tác động làm thay đổi phương thức hoạt động của con người trong mọi lĩnh vực, nhất là lĩnh vực khoa học – công nghệ, văn hóa, giáo dục – đào tạo, y tế.” 

Trong khi đọc 4

Trả lời Câu hỏi 4 Trong khi đọc trang 86 SGK Văn 12 Cánh diều

Hình minh họa ở mục 1 cho biết điều gì? Tác dụng của hình minh họa đó là gì? 

Phương pháp giải:

Quan sát thật kĩ các chi tiết trong hình để trả lời câu hỏi

Lời giải chi tiết:

Cách 1

+ Nhìn vào hình vẽ ta thấy được mọi kết nối, mọi ngành nghề, mọi thay đổi đều phụ thuộc vào sự phát triển của công nghệ 4.0. Nó kết nối vật lý với kỹ thuật số và cho phép cộng tác và truy cập tốt hơn giữa các bộ phận, đối tác, nhà cung cấp, sản phẩm và con người. Công nghiệp 4.0 trao quyền cho các chủ doanh nghiệp kiểm soát và hiểu rõ hơn mọi khía cạnh hoạt động của họ và cho phép họ tận dụng dữ liệu tức thời để tăng năng suất, cải thiện quy trình và thúc đẩy tăng trưởng. Công nghiệp 4.0 cho phép các nhà máy thông minh, sản phẩm thông minh và chuỗi cung ứng cũng thông minh, và làm cho các hệ thống sản xuất và dịch vụ trở nên linh hoạt và đáp ứng khách hàng hơn.

+ Thông qua bức hình, tác giả muốn đưa đến cho người xem một thông điệp về sự cần thiết trong việc vận hành các công nghệ trong cuộc cách mạng 4.0 và tầm quan trọng, mức độ ảnh hưởng, những lợi ích và hạn chế mà cuộc cách mạng 4.0 mang lại. 

Trong khi đọc 5

Trả lời Câu hỏi 5 Trong khi đọc trang 87 SGK Văn 12 Cánh diều

Trong mục 2, người viết chủ yếu sắp xếp thông tin theo cách nào?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ mục 2

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Người viết đã lựa chọn những thông tin chính xác, tiêu biểu, sắp xếp theo một trật tự nhất định về ba lĩnh vực trụ cột cơ bản trong sự phát triển của cuộc cách mạng 4.0 để tạo nên tính mạch lạc, liên kết chặt chẽ giữa các thông tin, tạo thuận lợi cho người đọc tiếp nhận. Các thông tin đó bao gồm: 

+ Lĩnh vực công nghệ sinh học 

+ Lĩnh vực vật lí

+ Lĩnh vực kĩ thuật số 

Trong khi đọc 6

Trả lời Câu hỏi 6 Trong khi đọc trang 87 SGK Văn 12 Cánh diều

Các dữ liệu, thông tin ở đây có tác dụng gì?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản

Chú ý các dữ liệu, thông tin được đề cập

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Tác giả đã đưa ra một loạt các phát minh đã thay đổi hoàn toàn cách các doanh nghiệp vận hành thông qua các công nghệ bao gồm: Trí tuệ nhân tạo (AI), Dữ liệu lớn (BigData), Vạn vật kết nối (Internet of Things) để cho người xem thấy độ mức độ ảnh hưởng của công nghệ vào các hoạt động đời sống, những lợi ích mà công nghệ 4.0 đem lại giúp con người làm việc một cách thuận lợi, tìm kiếm thông tin một cách nhanh chóng

Trong khi đọc 7

Trả lời Câu hỏi 7 Trong khi đọc trang 87 SGK Văn 12 Cánh diều

Chú ý cách trình bày và các phương thức biểu đạt ở mục này.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản

Lời giải chi tiết:

Cách 1

+ Tác giả đã chia thành các mục nhỏ với những luận điểm rõ ràng để khái quát nên nội dung được nhắc đến, trong từng tiêu mục đó, tác giả đã sắp xếp theo thứ tự nhất định, chia ý theo các ý gạch đầu dòng. Với cách thức này, sẽ giúp người đọc dễ theo dõi hơn trong quá trình đọc văn bản và nắm bắt thông tin một cách cụ thể và logic nhất. 

+ Phương thức biểu đạt được sử dụng ở đây đó là thuyết minh và tự sự. Tác giả đã đưa ra hàng loạt các thông tin về những thuận lợi và thời cơ phát triển, khó khăn và thách thức để người đọc có thể nắm rõ hơn về cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 này.

Trong khi đọc 8

Trả lời Câu hỏi 8 Trong khi đọc trang 89 SGK Văn 12 Cánh diều

Tiêu đề và nội dung của mục 4 có liên quan như thế nào với nhan đề của văn bản 

Phương pháp giải:

Đọc kĩ mục 4, chú ý tiêu đề và nội dung

Nắm được ý nghĩa của nhan đề và ý nghĩa của tiêu đề để đưa ra mối tương quan

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Tiêu đề và nội dung mục 4 là một phần trong nhan đề được tác giả triển khai thành một luận điểm để đưa ra các phân tích, lý lẽ và dẫn chứng để làm sáng tỏ luận điểm đó.

Trong khi đọc 9

Trả lời Câu hỏi 9 Trong khi đọc trang 89 SGK Văn 12 Cánh diều

Những câu văn nào trong đoạn văn này nêu lên thái độ, quan điểm của tác giả.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản

Lời giải chi tiết:

Cách 1

“Trong mọi thời đại lịch sử, tri thức luôn là nền tảng tiến bộ xã hội và đội ngũ tri thức luôn là lực lượng nòng cốt sáng tạo và truyền bá tri thức. Sinh ra và trưởng thành trong lòng dân tộc, trí thức Việt Nam luôn gắn bó với dân tộc, luôn có đóng góp to lớn và quan trọng vào sự nghiệp dựng nước, giữ nước và phát triển đất nước.” 

“Như vậy, xây dựng đội ngũ tri thức đáp ứng yêu cầu của cách mạng khoa học – công nghệ, thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế là quan trọng và cấp thiết, nhất là trong bối cảnh tác động trực tiếp của cách mạng công nghiệp 4.0”

Trong khi đọc 10

Trả lời Câu hỏi 10 Trong khi đọc trang 89 SGK Văn 12 Cánh diều

Thông tin trong dấu ngoặc kép được trích dẫn từ đâu? Việc trích dẫn thông tin đó có tác dụng gì?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản

Nhớ lại kiến thức về dấu ngoặc kép

Lời giải chi tiết:

Cách 1

+ Câu văn “Hiền tài là nguyên khí quốc gia” là câu trong Bài kí đề danh tiến sĩ khoa Nhâm Tuất niên hiệu Đại Báo thứ ba của Thân Nhân Trung (1418 – 1499) 

+ Tác dụng: Làm nổi bật vai trò, tầm quan trọng và năng lực của lực lượng tri thức góp phần vào sự phát triển của cuộc cách mạng 4.0 với những công nghệ hàng đầu, những đột phá tiên phong, giúp con người có thể tìm kiếm mọi thứ khi cần 1 cách nhanh chóng và thuận tiện. 

Trong khi đọc 11

Trả lời Câu hỏi 11 Trong khi đọc trang 90 SGK Văn 12 Cánh diều

Nội dung chính của đoạn cuối văn bản là gì?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ đọan cuối

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Đề cập đến vai trò, nhiệm vụ của đội ngũ tri thức khoa hoa – công nghệ và tầm quan trọng của họ trong việc nghiên cứu, xây dựng, chế tạo và phát triển các công nghệ trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 để phục vụ cho nhân dân có 1 cuộc sống tốt hơn.

Sau khi đọc 1

Trả lời Câu hỏi 1 Sau khi đọc trang 90 SGK Văn 12 Cánh diều

Nội dung của văn bản có phù hợp với nhan đề của bài viết hay không?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, nêu nội dung văn bản và nội dung nhan đề

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Nội dung của văn bản có phù hợp với nhan đề vì những thông tin chi tiết mà người viết đưa ra trong văn bản là sự thể hiện, cụ thể hóa và làm sáng tỏ được nhan đề của văn bản. 

Sau khi đọc 2

Trả lời Câu hỏi 2 Sau khi đọc trang 90 SGK Văn 12 Cánh diều

Tóm tắt nội dung của văn bản bằng một sơ đồ. Chỉ ra sự mạch lạc của văn bản. 

Phương pháp giải:

Vận dụng kĩ năng lập sơ đồ

Lời giải chi tiết:

Sự mạch lạc của văn bản được thể hiện: 

+ Giữa các câu, các đoạn, các phần trong văn bản được sắp xếp theo một trật tự hợp lý và rành mạch. 

+ Các phần, các đoạn, các câu đều nói về đề tài và thể hiện đề tài “Cách mạng công nghiệp 4.0 và vai trò của tri thức khoa học – công nghệ” xuyên suốt văn bản. 

+ Các phần, các đoạn, các câu trong văn bản được tiếp nối theo một trình tự rõ ràng, hợp lý, trước sau hô ứng nhau nhằm làm cho chủ đề liền mạch và gợi ra được nhiều hứng thú cho người đọc. 

Sau khi đọc 3

Trả lời Câu hỏi 3 Sau khi đọc trang 90 SGK Văn 12 Cánh diều

Chỉ ra và nêu tác dụng của việc sử dụng nhiều phương thức biểu đạt và cách trình bày thông tin của tác giả trong bài viết

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản

Nhớ lại kiến thức về phương thức biểu đạt

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Phương thức biểu đạt chủ đạo trong bài đó là phương thức biểu đạt thuyết minh vì văn bản này đã cung cấp, giới thiệu, giảng giải một loạt các thông tin về cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và vai trò của trí thức khoa học – công nghệ. Thông qua phương thức đó để mang lại cho người đọc những cập nhật mới nhất về sự thay đổi công nghệ của toàn thế giới, tầm quan trọng, sự cần thiết và mức độ ảnh hưởng của khoa học công nghệ trong cuộc sống của con người. 

Bên cạnh các phương thức biểu đạt đó, tác giả còn sử dụng phương pháp biểu đạt nghị luận để đưa ra những lý lẽ, dẫn chứng thuyết phục người đọc thấy được sự lớn mạng của cuộc cách mạng công nghệ 4.0 hiện nay. 

Trong bài viết, tác giả đã trình bày thông tin bằng việc sắp xếp các thông tin đó theo một trật tự nhất định để tạo nên tính mạch lạc, tạo sự liên kết chặt chẽ giữa các thông tin nhằm thể hiện mục đích của người viết, tạo thuận lợi cho người đọc tiếp nhận những thông tin ấy. 

Sau khi đọc 4

Trả lời Câu hỏi 4 Sau khi đọc trang 91 SGK Văn 12 Cánh diều

Những dữ liệu ở các mục 1,2,3 là dữ liệu sơ cấp hay thứ cấp? Độ tin cậy của các thông tin, dữ liệu ở các mục này như thế nào? Các dữ liệu, thông tin ấy có tác dụng gì trong việc thể hiện nội dung chính của văn bản?

Phương pháp giải:

Đọc lại kiến thức phần tri thức ngữ văn

Lời giải chi tiết:

Cách 1

+ Những dữ liệu ở các mục 1,2,3 là các dữ liệu sơ cấp bởi đây là loại dữ liệu được người viết thu thập từ các nguồn đầu tiên, nguyên gốc, nguyên bản bằng cách sử dụng các phương pháp như khảo sát, phỏng vấn hoặc thí nghiệm,… 

+ Các số liệu, thông tin được đưa vào văn bản thông tin đã được thay đổi, bổ sung, điều chỉnh kịp thời, phù hợp với thực tế, chính xác, rõ ràng và có thể kiểm tra được. Vì thế mà những thông tin này hoàn toàn đáng tin cậy. 

+ Các dữ liệu, thông tin ấy đều là những thông tin mới mẻ, có sự khác biệt với những thông tin cùng loại đã nêu trước đó. Từ đó, làm nổi bật và cụ thể hóa nội dung chính của văn bản làm cho nội dung được đưa ra một cách chính xác và không trùng lặp, thể hiện được sự sáng tạo của người viết và cập nhật những thay đổi mới nhất về các vấn đề của cuộc cách mạng 4.0 cho người đọc. 

Sau khi đọc 5

Trả lời Câu hỏi 5 Sau khi đọc trang 91 SGK Văn 12 Cánh diều

Tác giả đã thể hiện quan điểm, thái độ như thế nào về vai trò của đội ngũ trí thức khoa học – công nghệ trong cách mạng công nghiệp 4.0? Em nhận xét gì về quan điểm, thái độ ấy?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Quan điểm, thái độ của tác giả về vai trò của đội ngũ tri thức khoa học – công nghệ: 

+ Tri thức luôn là nền tảng tiến bộ xã hội và đội ngũ tri thức luôn là lực lượng nòng cốt sáng tạo và truyền bá tri thức. 

+ Xây dựng đội ngũ tri thức đáp ứng yêu cầu của cách mạng khoa học – công nghệ, thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế là quan trọng và cấp thiết, nhất là trong bối cảnh tác động trực tiếp của cách mạng công nghiệp 4.0. 

+ Lực lượng tri thức khoa học – công nghệ đi tiên phong trong việc nghiên cứu, học tập, quán triệt sâu sắc cách mạng công nghiệp 4.0 với tất cả các sắc thái, sự tác động, có hội và thách thức của nó đối với sự phát triển của đất nước. 

+ Lực lượng tri thức khoa học – công nghệ không chỉ tiên phong trong việc nghiên cứu, phổ biến kiến thức về khoa học – công nghệ mà còn gương mẫu, say mê trong việc áp dụng những tiến bộ của cách mạng công nghiệp 4.0 vào cuộc sống. 

+ Lực lượng tri thức khoa học – công nghệ đi đầu, đảm nhận sứ mệnh lịch sử định hướng, dẫn dắt xã hội thích ứng với cách mạng công nghiệp 4.0, nắm bắt và hiện thực hóa cơ hội do cách mạng công nghiệp 4.0 mang lại để đưa đất nước phát triển gần sát với nhóm nước phát triển trên thế giới. 

- Nhận xét về quan điểm, thái độ của tác giả: Đó là một quan điểm hoàn toàn đúng vì sự phát triển của cuộc cách mạng 4.0 có được là do sự tư duy và sáng tạo của con người. Không có con người, đặc biệt là những con người có trí thức thì sẽ không có được những thay đổi hiện đại và những thiết bị thông minh như hiện nay. Công nghệ không thể ra đời và phát triển khi không có sự xuất hiện của những tri thức nhiều kinh nghiệm và nhạy bén vì thế mà vai trò của họ là rất quan trọng trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 này.

Sau khi đọc 6

Trả lời Câu hỏi 6 Sau khi đọc trang 91 SGK Văn 12 Cánh diều

Văn bản đưa đến cho em những hiểu biết mới mẻ nào về cách mạng công nghiệp 4.0 và vai trò của trí thức khoa học – công nghệ? Theo em, thế hệ trẻ Việt Nam cần làm những gì để nắm bắt được những cơ hội mà cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 mang lại? 

Phương pháp giải:

Kết hợp những thông tin em đã đọc và liên hệ thực tế để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Cách mạng 4.0 là sự hình thành thế giới số (thế giới ảo), vốn dĩ là sự phản ánh phức tạp và sinh động thế giới vật lí (thế giới thực) cùng với sự kết nối giữa hai thế giới đó tạo nên sự biến đổi mang tính cách mạng tác động đến mọi lĩnh vực đời sống xã hội. Đối với Việt Nam, sự tác động của cách mạng công nghiệp 4.0 vừa tạo điều kiện thuận lợi và thời cơ lớn cho sự phát triển, vừa tạo ra khó khăn và thách thức không nhỏ trong phát triển. 

Xây dựng đội ngũ tri thức đáp ứng yêu cầu của cách mạng khoa học – công nghệ, thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế là quan trọng và cấp thiết, nhất là trong bối cảnh tác động trực tiếp của cách mạng công nghiệp 4.0. Cuộc cách mạng công nghiệp này luôn đặt ra yêu cầu cao đối với việc phát huy vai trò của đội ngũ tri thức. 

Để nắm bắt những cơ hội mà cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 mang lại, thế hệ trẻ Việt Nam cần làm những điều sau:

+ Tăng cường kiến thức và kỹ năng công nghệ: Thế hệ trẻ cần tiếp cận và hiểu rõ về công nghệ mới như Trí tuệ nhân tạo, Internet of Things và blockchain để có thể áp dụng chúng vào thực tế.

+ Rèn luyện tinh thần sáng tạo và đổi mới: Để giải quyết các vấn đề phức tạp trong xã hội và kinh doanh, thế hệ trẻ cần phải có tinh thần sáng tạo, khả năng tư duy linh hoạt và làm việc đội nhóm hiệu quả.

+ Học hỏi và chia sẻ kinh nghiệm: Thế hệ trẻ cần tìm hiểu kinh nghiệm từ các doanh nhân và chuyên gia thành công trong lĩnh vực công nghệ để học hỏi và áp dụng vào bản thân.

Bài đọc

>> Xem chi tiết: Văn bản Cách mạng công nghệ 4.0 và vai trò của trí thức khoa học – công nghệ (Nguyễn Thế Nghĩa)