Giai đoạn 1893 -1907

Lênin cũng đã vạch ra tính chất siêu bình trong phương pháp thức các hiện tượng xã hội của phái dân túy và bảo vệ, phát triển biện chứng duy vật. Lênin cho rằng, phái dân túy đã không nhìn thấy tính chất mâu thuẫn trong sự phát triển, không thừa nhận sự nhảy vọt và đứt đoạn của quá trình lịch sử.

Đặc biệt, trong sự phát triển triết học Mác ở giai đoạn này, đã chú ý nghiên cứu vấn đề quy luật phát triển của hình thái tế - xã hội, đã phê phán tính chất duy tâm chủ quan trong quan niệm của phái dân túy về đời sống xã hội. Ông chỉ rõ, do không thừa nhận tính chất “lắp đi lắp lại” của các hiện tượng lịch sử nên các nhà túy cũng không thừa nhận quy luật khách quan của lịch sử. Chỉ có chủ nghĩa Mác mới biết tách các mối quan hệ kinh tế từ các quan hệ xã hội, mới có khả năng khám phá ra tính “lắp đi lắp lại” của các hiện xã hội và đi tôi thừa nhận tính khách quan, tính quy luật trong phát triển của chúng.

Thừa nhận những quy luật phát triển khách quan của xã hội, theo Lênin, cũng là thừa nhận sự phát triển của hình thái kinh tế-xã hội như một quá trình lịch sử - tự nhiên. Lênin chỉ ra rằng, chủ nghĩa Vác coi hình thái kinh tế-xã hội như là một trình độ lịch sử cụ thể của sự phát triển xã hội với sự tác động của các quy luật vốn có của nó - quy luật quan hệ sản xuất phù hợp với tính chất và trình độ phát triển của lực lượng sản xuất và các quy luật khác.

Ngoài ra, trong tác phẩm trên, Lênin cũng đề cập đến những vấn đề quan trọng khác của chủ nghĩa duy vật lịch sử như vấn đề vai trò của nhân tố chủ quan trong cách mạng, của quần chúng nhân dân và cá nhân trong lịch sử, V.V..

Ở giai đoạn 1893 - 1907, Lênin cũng đã phát triển triết học mácxít trong cuộc đấu tranh chống “phái chủ nghĩa Mác hợp pháp”,  phái kinh tế , phái mensêvích.

Trong tác phẩm Nội dung kinh tế của chủ nghĩa dân túy và sự phê phán trong cuốn sách của ông Xtơruvê về nội dung đó, Lênin đã phân tích sâu sắc mối quan hệ biện chứng giữa triết học mácxít và thực tiễn cách mạng, phê phán “chủ nghĩa Mác hợp pháp” đã lấy chủ nghĩa Cantơ mới làm cơ sở triết học, tách rời lý luận và thực tiễn. Ông chứng minh tính đảng của thế giới quan, chỉ ra sự khác nhau căn bản giữa quan điểm về tính đảng của giai cấp vô sản và cái gọi là chủ nghĩa khách quan của phái “chủ nghĩa Mác hợp pháp”. Tính đảng vô sản thống nhất biện chứng với tính khách quan khoa học trong quan niệm về thế giới.

Lênin cũng phát triển chủ nghĩa duy vật lịch, sử khi tiến hành cuộc đấu tranh chống phái kinh tế và lý luận tự phát ở thời kỳ này. Ông đã phát triển tư tưởng của chủ nghĩa Mác vê các hình thức đấu tranh của giai cấp vô sản trước khi có chính quyền: đấu tranh kinh tế, đấu tranh chính trị, đấu tranh tư tưởng. Đấu tranh kinh tế có vai trò quan trọng vì nó thu hút, lôi cuốn giai cấp công nhân vào cuộc đấu tranh cho lợi ích giai cấp. Nhưng đấu tranh chính trị mới là quyết định, vì mục đích của nó là tiến đến lật đổ giai cấp thống trị bóc lột giành lấy chính quyền về tay giai cấp công nhân. Hệ tư tưởng xã hội chủ nghĩa, theo Lênin, không hình thành một cách tự phát trong công nhân, mà nó được đưa vào trong phong trào công nhân thông qua cuộc đấu tranh chính trị.

Những tư tưởng trên đây được Lênin trình bày trong tác phẩm Làm gì?

Trong thời kỳ cuộc cách mạng dân chủ tư sản 1905 - 1907, Lênin cũng đặt mình trong nhiệm vụ nghiên cứu, phát triển những vấn đề quan trọng  của lý luận cách mạng trong thời đại mới – thời đại đế quốc chủ nghĩa như: vấn đề lực lượng cách mạng, vấn đề xác lập quyền lãnh đạo của giai cấp công nhân và chính đảng của nó trong cuộc cách mạng dân chủ tư sản như là điều kiện tiên quyết để  chuyển trực tiếp cuộc cách mạng đó sang cách mạng xã hội chủ nghĩa, vấn đề khả năng thắng lợi của cách mạng vô sản trong một nước riêng biệt V.V..

Tác phẩm Hai sách lược của Đảng dân chủ - xã hội trong cách mạng dân chủ được Lênin viết vào năm 1905 đã cho ta mẫu mực về việc giải quyết các vấn đề trên.

Loigiaihay.com