Đề cương ôn tập học kỳ II - Hóa học lớp 10

A. NHÓM HALOGEN

I. Vị trí trong bảng HTTH các nguyên tố.

+ Gồm có các nguyên tố ₉F ₁₇Cl ₃₅Br ₅₃I ₈₅At.

+ Thuộc nhóm VIIA, dễ nhận thêm một electron để đạt cấu hình bền vững của khí hiếm khi tham gia phản ứng hóa học

=> X + 1e → X^-  (X : F , Cl , Br , I )

+ Phân tử dạng X₂ như F₂ khí màu lục nhạt, Cl₂ khí màu vàng lục, Br₂ lỏng màu nâu đỏ, I₂ tinh thể tím

+  F có độ âm điện lớn nhất , chỉ có số oxi hoá –1. Các halogen còn lại ngoài số oxi hoá –1 còn có số oxi hoá dương như +1 , +3 , +5 , +7

II. CLO

+  Là chất khí, màu vàng , mùi xốc , độc và nặng hơn không khí.

+  Phân tử Cl₂ có một liên kết cộng hóa trị, dễ dàng tham gia phản ứng hóa học. 

+ Clo có tính oxh mạnh, tuy nhiên nó cũng thể hiện tính khử trong một số phản ứng hóa học

1.Tính chất hoá học

a. Tác dụng với kim loại 

Clo tác dụng với hầu hết các kim loại tạo ra muối clorua (KL sau phản ứng có hóa trị cao nhất)

2Na + Cl_{2\(\xrightarrow{{{t}^{0}}}\)} 2NaCl

 2Fe + 3Cl₂ \(\xrightarrow{{{t}^{0}}}\) 2FeCl₃

Cu + Cl₂ \(\xrightarrow{{{t}^{0}}}\) CuCl₂

b.  Tác dụng với phim kim

(cần có nhiệt độ hoặc có ánh sáng)

H₂ + Cl₂ \(\xrightarrow{{{t}^{0}}}\) 2HCl

2P + 3Cl₂  \(\xrightarrow{{{t}^{0}}}\) 2PCl₃

Cl₂ không tác dụng trực tiếp với O₂.

c. Tác dụng với một số hợp chất có tính khử:

H₂S + Cl₂ → 2HCl + S

3Cl₂ + 2NH₃ → N₂ + 6HCl

Cl₂ + SO₂ + 2H₂O → H₂SO₄ + 2HCl

d.  Cl₂ còn tham gia phản ứng với vai trò vừa là chất oxh, vừa là chất khử.

+  Tác dụng với nước : Khi hoà tan vào nước , một phần Clo tác dụng (Thuận nghịch)

Cl₂ + H₂O \(\rightleftarrows \)HCl + HClO( Axit hipoclorơ)

Axit hipoclorơ có tính oxy hoá mạnh, nó phá hủy các màu vì thế nước clo hay clo ẩm có tính tẩy màu.

+ Tác dụng với dung dịch bazơ

Cl₂ + 2NaOH → NaCl + NaClO + H₂O ( nước javel)

2Cl₂ + 2Ca(OH)₂ → Ca(ClO)₂ + CaCl₂ + H₂O

3Cl₂ + 6KOH \(\xrightarrow{{{t}^{0}}}\) KClO₃ + 5KCl + 3H₂O

 + Tác dụng với muối

Cl₂+ 2NaBr → 2NaCl + Br₂

3Cl₂ + 6FeSO₄ → 2Fe₂(SO₄)₃ + 2FeCl₃

2.Điều chế : Nguyên tắc là khử các hợp chất Cl^- tạo Cl⁰

a.  Trong phòng thí nghiệm: Cho HCl đậm đặc tác dụng với các chất oxh mạnh

2KMnO₄ + 16HCl → 2KCl + 2MnCl₂ + 5Cl₂ ­ + 8H₂O

2NaCl+2H₂O\(\xrightarrow{dp\text{dd}/cmn}\) 2NaOH + Cl₂ + H₂

Chứa ion âm clorua (Cl-) và các ion dương kim loại

Một số muối clorua thông dụng:

+ NaCl dùng để ăn, sản xuất khí clo, NaOH, axit HCl

+ KCl phân kali

+ ZnCl2 tẩy gỉ khi hàn, chống mục gổ

+ CaCl₂  chất chống ẩm

V. HỢP CHẤT CHỨA OXI CỦA CLO 

NƯỚC JAVEN là hỗn hợp gồm NaCl, NaClO và H₂O có tính ôxi hóa mạnh, có tính tẩy màu, được điều chế bằng cách dẫn khí Clo vào dung dịch NaOH (KOH)

Cl₂  + 2NaOH → NaCl  + NaClO +  H₂O

NaClO + CO₂ + H₂O → NaHCO₃ + HClO ( có tính tẩy màu)

(Cl₂  + 2KOH →KCl  +  KClO +  H₂O)

2.KALI CLORAT công thức phân tử KClO₃ là chất oxh mạnh thường dùng điều chế O₂ trong phòng thí nghiệm

2KClO₃ \(\xrightarrow{{{t}^{0}}}\)2KCl  + O₂ ­

KClO₃ được điều chế khi dẫn khí clo vào dung dịch kiềm đặc đã được đun nóng đến 100⁰c

3Cl₂ + 6KOH \(\xrightarrow{{{t}^{0}}}\) 5KCl + KClO₃ + 3H₂O

3.CLORUA VÔI là muối hỗn tạp công thức phân tử CaOCl₂ là chất oxh mạnh, được điều chế bằng cách dẫn clo vào dung dịch Ca(OH)₂ đặc:

Cl₂ + Ca(OH)_2(đ) → CaOCl₂ + H₂O

2Ca(OH)_2(l)  + 2Cl₂ → CaCl₂ + Ca(OCl)₂  + 2H₂O

5. MỘT SỐ AXIT CÓ CHỨA NGUYÊN TỬ CLO

HClO: axit hipo cloro

HClO₂: axit cloro

HClO₃: axit cloric

HClO₄: axit pecloric

VI. FLO là chất OXH mạnh, tham gia phản ứng với các kim loại và hợp chất

1. Hoá tính

 a.Tác dụng với kim loại và phi kim

Ca    +   F₂   → CaF₂

2Ag   +   F₂   → 2AgF

3F₂ + 2Au → 2AuCl₃

3F₂+ S  →    SF₆

b.Tác dụng với hidro

Phản ứng xảy ra mạnh hơn các halogen khác.

Hỗn hợp H₂ ,F₂ nổ mạnh trong bóng tối

H₂ + F₂ → 2HF

Khí HF tan vào nước tạo dung dịch HF. Dung dịch HF là axit yếu, đặc biệt là hòa tan được SiO₂

4HF + SiO₂ →2H₂O + SiF₄

(sự ăn mòn thủy tinh được ứng dụng trong kĩ thuật khắc trên kính như vẽ tranh khắc chữ).

c.Tác dụng với nước

Khí flo qua nước sẽ làm bốc cháy nước (do giải phóng O₂).

2F₂ + 2H₂O → 4HF + O₂

 Phản ứng này giải thích vì sao F₂ không đẩy Cl₂ , Br₂ , I₂ ra khỏi dung dịch muối hoặc axit trong khi flo có tính oxh mạnh hơn .

2.Điều chế HF bằng phương pháp sunfat

CaF_2(tt) + H₂SO₄(đđ) → CaSO₄ + 2HF ­

VII. BROM VÀ IOT 

1.Tác dụng với kim loại

2Na + Br_2→2NaBr

2Na + I₂ → 2NaI

2.Tác dụng với hidro

H₂ + Br₂ →2HBr             

H₂+I₂ ↔ 2HI (phản ứng thuận nghịch)

HBr, HI tan trong nước tạo thành dung dịch axit

Tính axit : HI > HBr > HCl

VIII. NHẬN BIẾT dùng Ag⁺ (AgNO₃) để nhận biết các gốc halogenua

B. NHÓM OXI - LƯU HUỲNH

I. OXI

1. Đơn chất oxi

- Nằm ở ô số 8, chu kì 2, nhóm VI A

- CTPT : O = O

=> Là một phi kim điển hình, có tính OXH mạnh (độ âm điện chỉ sau F)

* Tính chất vật lý

Là chất khí, không màu, không mùi, không tan trong nước, nặng hơn không khí. Duy trì sự sống và sự cháy. 

* Tính chất hóa học

+, Tác dụng với hầu hết kim loại (trừ Au, Pt) tạo ra oxit kim loại

+, T/d với hidro: 

 H₂ + O₂ → H₂O

+, Tác dụng với phi kim khác: 

S + O₂   → SO₂

+, Tác dụng với một số hợp chất:

2O₂ + CH₄   →  CO₂ + 2H₂O

* Vai trò : Duy trì sự sống cho động, thực vật

* Điều chế:

+, Trong PTN: