Viết bài văn thuyết minh về Văn bản Dưới bóng hoàng lan lớp 11

Dàn ý chi tiết

1. Mở bài:

Giới thiệu tác giả Thạch Lam

Giới thiệu tác phẩm Dưới bóng hoàng lan

2. Thân bài:

2.1. Nội dung chính và chủ đề của văn bản:

- Nội dung chính: Truyện kể về một lần về quê thăm bà của nhân vật Thanh sau thời gian đi tỉnh làm ăn. Tại ngôi nhà thân thương, những kỉ niệm ngọt ngào ùa về trong tâm trí anh. Sau vài ngày ở nhà, anh trở lại tỉnh để tiếp tục công việc. Vào ngày đi, anh nghĩ mình sẽ trở về thường xuyên.

- Chủ đề: giá trị của tình cảm gia đình đối với mỗi cá nhân.

2.2. Phân tích nội dung:

* Tâm trạng của nhân vật Thanh khi vừa trở về nhà:

- Vẻ đẹp của không gian khu vườn và trong nhà khiến Thanh vô cùng xúc động:

Cảm xúc của Thanh khi bước vào khu vườn: "mát hẳn cả người", cảm thấy nghẹn họng, mãi mới cất được tiếng gọi khẽ "Bà ơi".

Cảm thấy bao nhiêu sự ồn ào ở ngoài kia đều ngừng lại ở bậc cửa.

=> Đó là nỗi xúc động không nói thành lời của người con đi xa nay được trở về với mái nhà thân yêu.

* Tâm trạng của Thanh khi ở bên bà:

- Cảm động, mừng rỡ khi gặp lại bà.

- Cảm thấy mình thật nhỏ bé khi bên bà:

Sự đối lập giữa một bên là dáng người thẳng của Thanh và cái lưng còng của bà đã diễn tả được nỗi xúc động của Thanh. Trong trái tim anh, dù đã khôn lớn, trưởng thành nhưng anh vẫn luôn cảm thấy mình nhỏ bé khi ở bên bà.

Mỗi lần trở về, Thanh đều cảm thấy bình yên và thong thả vì anh biết ở nhà luôn có bà chờ mong.

Trong khoảnh khắc, mùi hương của cây hoàng lan làm anh nhớ lại kí ức thời thơ bé.

- Xúc động khi nhận được tình yêu thương của bà:

Nghe tiếng bà đi vào, giả vờ ngủ.

Nằm yên, không dám động đậy, chờ cho đến khi bà đi ra.

=> Cảm nhận được tình yêu thương của bà, Thanh cảm động gần ứa nước mắt.

* Cảm xúc của Thanh đối với Nga:

- Bất ngờ khi nghe thấy giọng nói quen thuộc của Nga:

Chăm chú quan sát dáng vẻ xinh xắn của Nga.

Vui vẻ ăn cơm cùng Nga, có lúc lầm tưởng Nga là em ruột của mình.

- Ngại ngùng:

Nhớ lại hai bàn chân xinh xắn, lấm tấm cát của Nga ngày còn nhỏ rồi mỉm cười.

Dắt Nga đi thăm vườn, cảm thấy mái tóc Nga thoảng thoảng mùi hoàng lan.

Nghe thấy câu nói của Nga, Thanh không biết nói gì, vít cành lan ở trong tay để Nga tìm hoa.

- Cảm xúc thương yêu:

Cầm lấy tay Nga, để yên trong tay mình.

=> Cảm thấy có điều gì đó dịu ngọt trong tâm hồn.

* Tâm trạng của Thanh trong buổi sáng lên tỉnh:

- Bâng khuâng, lưu luyến:

Cảm thấy nửa vui nửa buồn.

Nghĩ đến căn nhà và nghĩ đến Nga.

2.3. Đánh giá:

a. Về nội dung:

- Tác phẩm đem đến cho người đọc cảm nhận được sự bình yên của mái nhà, quê hương.

Đồng thời, nó còn ca ngợi tình cảm gia đình thiêng liêng, đẹp đẽ.

b. Về nghệ thuật:

- Ngôn từ tinh tế.

- Lối kể chuyện nhẹ nhàng, có sự đan xen giữa quá khứ với hiện tại.

- Giọng văn tha thiết, dịu dàng.

3. Kết bài: Khẳng định giá trị của tác phẩm.

Bài siêu ngắn

Nhà văn Nguyễn Tuân đã từng nhận xét về Thạch Lam một cách sâu sắc: "Lời văn Thạch Lam nhiều hình ảnh, nhiều tìm tòi, có một cách điệu thanh thản, bình dị và sâu sắc... Văn Thạch Lam đọng nhiều suy nghiệm, nó là cái kết tinh của một tâm hồn nhạy cảm và từng trải về sự đời." Quả đúng như vậy, văn chương của Thạch Lam không chỉ mang đến cho người đọc cảm giác thư thái, nhẹ nhàng mà còn gợi lên những xúc cảm lắng đọng về cuộc sống và con người. Đọc "Dưới bóng hoàng lan", ta như được thả mình vào không gian của sự yên bình, giản dị, nơi luôn có những người thân yêu chờ đợi ta trở về.

Câu chuyện xoay quanh lần về thăm nhà của nhân vật Thanh, người đã rời xa quê hương để đi làm ăn trên tỉnh. Trở về với ngôi nhà quen thuộc, nơi có bà già nua đang mong ngóng, Thanh được đắm chìm trong những ký ức tuổi thơ dưới bóng cây hoàng lan.

Trải qua vài ngày ở nhà, Thanh lại phải quay về tỉnh tiếp tục công việc. Tuy vậy, trong lòng anh vẫn còn đọng lại những kỷ niệm đẹp đẽ, tình cảm ấm áp từ gia đình, từ mối tình trong sáng với Nga. Tác phẩm không có một cốt truyện phức tạp, nhưng lời văn của Thạch Lam với sự tinh tế và giàu cảm xúc đã cuốn hút người đọc một cách lạ kỳ, khiến họ không thể rời mắt.

Nội dung của tác phẩm cho thấy tình cảm gia đình luôn là nguồn cội, là nơi nuôi dưỡng tâm hồn của mỗi con người. Tình cảm này được thể hiện rõ nét qua cảm xúc của Thanh khi trở về nhà.

Không gian trong ngôi nhà thân thuộc với "bóng tối dịu và man mát" khiến anh như được trở về với tuổi thơ, với những ngày bình yên bên bà. Cảnh vật trong nhà vẫn không thay đổi, vẫn y nguyên như ngày anh đi xa. Sự quen thuộc ấy gợi lên trong anh cảm giác vừa xúc động vừa thanh thản. Khi bước chân vào nhà và khẽ gọi "bà ơi", Thanh như vỡ òa trong niềm hạnh phúc khi gặp lại bà sau bao ngày xa cách.

Thạch Lam tạo nên sự đối lập giữa không gian bình dị của gia đình và cuộc sống xô bồ ngoài kia, nơi Thanh phải đối diện với những căng thẳng của cuộc sống mưu sinh. Khi trở về, tâm hồn anh như được xoa dịu, nâng đỡ bởi tình yêu thương vô bờ của người bà. Hình ảnh bà già với tấm lưng còng vẫn chăm sóc, yêu thương Thanh như những ngày anh còn thơ bé. Bà không thay đổi, vẫn luôn yêu thương và chờ đợi anh, khiến Thanh cảm nhận được sự bình yên, bảo bọc trong lòng gia đình.

Không chỉ có tình cảm gia đình, "Dưới bóng hoàng lan" còn khắc họa một cách tinh tế tình cảm lứa đôi trong sáng, thuần khiết giữa Thanh và Nga. Cả hai người đều mang trong mình những ký ức tuổi thơ đẹp đẽ, và giờ đây, khi lớn lên, tình bạn ấy dần chuyển hóa thành tình yêu. Dưới bóng cây hoàng lan, Thanh nhớ lại những kỷ niệm với Nga, những lần chơi đùa thuở nhỏ và cảm giác yêu thương nhẹ nhàng dần nảy nở trong lòng anh.

Trước khi lên tỉnh, Thanh có khoảnh khắc tiễn biệt đầy cảm xúc với Nga. Anh cầm lấy tay cô, để cảm nhận sự gần gũi, thân thiết. Đó là giây phút mà Thanh nhận ra trong lòng mình đã trỗi dậy một tình cảm mới, một cảm xúc dịu ngọt của tình yêu. Khi rời khỏi quê, Thanh không chỉ lưu luyến với ngôi nhà, với bà, mà còn bâng khuâng nhớ đến Nga – người con gái anh đã dành cho những tình cảm đầu đời trong sáng.

Hình ảnh cây hoàng lan trong tác phẩm không chỉ đơn thuần là một chi tiết tả cảnh mà còn mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc. Cây hoàng lan không chỉ là chứng nhân cho những kỷ niệm tuổi thơ của Thanh, mà còn là biểu tượng của tình yêu thương, sự che chở của bà. Cũng như cây hoàng lan tỏa bóng mát, bà là người đã bảo bọc, chăm sóc và yêu thương Thanh từ thuở ấu thơ cho đến lúc trưởng thành.

Với ngôn từ tinh tế, giọng văn nhẹ nhàng và giàu cảm xúc, Thạch Lam đã khéo léo đan xen giữa quá khứ và hiện tại, đưa người đọc trở về với những kỷ niệm tuổi thơ tươi đẹp, với hình ảnh người bà ấm áp và quê hương yên bình. Tác phẩm như một lời nhắn gửi dịu dàng tới những người con xa quê: rằng dù cuộc sống ngoài kia có bận rộn, ồn ào đến đâu, gia đình vẫn luôn là nơi chờ đợi và mang đến sự bình yên cho ta.

Bài tham khảo Mẫu 1

Thạch Lam là một trong những nhà văn tiêu biểu của nhóm Tự lực văn đoàn, và cũng là một gương mặt sáng giá trong nền văn học Việt Nam giai đoạn 1930-1945. Dù không có một số lượng tác phẩm đồ sộ, nhưng từng trang viết của ông đều thấm đẫm giá trị nhân văn, mang đến cho độc giả những câu chuyện giản dị, gần gũi với cuộc sống thường nhật nhưng được chạm khắc qua ngòi bút đầy tinh tế và nhạy cảm. Thạch Lam luôn biết cách khai thác những khoảnh khắc nhỏ bé của đời thường, biến chúng thành những tác phẩm đầy ý nghĩa và sức cuốn hút lâu bền đối với nhiều thế hệ người đọc.

Một trong những truyện ngắn nổi bật của Thạch Lam là “Dưới bóng hoàng lan”. Cốt truyện tuy nhẹ nhàng, bối cảnh làng quê quen thuộc nhưng dưới bàn tay tài hoa của Thạch Lam, nó trở thành một câu chuyện chứa đựng hương vị của tình người và những giá trị tinh thần sâu sắc. Những tình cảm tưởng chừng như giản đơn, mộc mạc nhưng lại ẩn chứa sự thầm kín đầy sức mạnh, lay động tận sâu trong tâm hồn người đọc.

Truyện ngắn xoay quanh nhân vật Thanh, người trở về quê thăm bà sau thời gian dài xa cách. Thanh không chỉ gặp lại người bà mà còn tìm thấy sự an ủi và gắn kết với những người anh luôn kính trọng. Bối cảnh truyện giản dị, gợi lên nét đẹp bình yên của làng quê, với từng chi tiết như thấm đượm chất thơ và đong đầy cảm xúc.

Nhân vật Thanh là một đứa trẻ mồ côi, lớn lên trong sự yêu thương và chăm sóc của bà. Ký ức tuổi thơ của anh tuy vất vả nhưng luôn được bù đắp bằng tình yêu vô bờ bến của người bà hiền từ. Vì thế, đối với Thanh, bà không chỉ là người thân duy nhất, mà còn là nguồn an ủi, chỗ dựa tinh thần không thể thay thế.

Khi Thanh rời quê để lên thành phố, ngôi nhà vốn đã vắng vẻ của hai bà cháu càng thêm tĩnh lặng. Sự im lặng bao trùm cả không gian ngôi nhà, như thể mọi tiếng ồn của thế giới bên ngoài đều dừng lại trước ngưỡng cửa. Mỗi khi trở về, Thanh luôn cảm nhận được sự nguyên vẹn của nơi đây, giống như tình yêu mà bà dành cho anh chưa bao giờ phai nhạt theo năm tháng.

Ngay từ những câu đầu tiên của truyện, người đọc dễ dàng cảm nhận được tình yêu sâu sắc của Thanh dành cho quê hương, cho ngôi nhà thân thuộc và hơn hết là cho người bà kính yêu. Từng bước chân trở về quê hương của anh là sự hòa quyện của những cảm xúc vui mừng, bồi hồi, giống như một người con xa xứ trở về nơi mà mình từng sinh ra và lớn lên.

Khi Thanh bước vào nhà, hình ảnh ngôi nhà mát rượi và hương ngọc lan thoang thoảng khơi dậy trong anh sự nhẹ nhõm và thanh thản. Đó không chỉ là sự thư thái về thể xác mà còn là sự bình yên sâu sắc của tâm hồn khi được quay về nơi chứa đựng biết bao kỷ niệm yêu thương.

Thạch Lam với ngòi bút nhẹ nhàng nhưng đầy cảm xúc, dẫn dắt người đọc qua từng khoảnh khắc tâm trạng của nhân vật Thanh. Từ cảm giác ngạc nhiên, xúc động khi gặp lại bà đến những tình cảm sâu kín dành cho ngôi nhà xưa cũ. Những câu nói đơn giản nhưng đầy ý nghĩa của bà, như lời nhắc nhở Thanh tránh nắng hay lời mời anh đi nghỉ ngơi, đều chứa đựng sự yêu thương, chăm sóc mà người bà dành cho cháu.

Sự hiện diện của bà trong câu chuyện, dù không nhiều, nhưng mỗi hành động, lời nói đều toát lên tình cảm chân thành và lòng yêu thương vô bờ bến. Bà không chỉ lo lắng cho cháu từ những việc nhỏ nhất mà còn luôn sẵn lòng che chở, dù Thanh đã trưởng thành. Với bà, Thanh mãi mãi là đứa trẻ cần được quan tâm, săn sóc.

Trong "Dưới bóng hoàng lan", tình cảm giữa Thanh và bà không chỉ là tình gia đình, mà còn là biểu tượng của sự gắn kết bền chặt và thiêng liêng. Chính mối quan hệ ấy đã tạo nên một cảm giác an yên, khiến người đọc cảm thấy như mình đang được sống lại những ký ức tuổi thơ bên người thân yêu nhất.

Ngoài tình bà cháu, câu chuyện còn khắc họa mối tình đầy tinh tế giữa Thanh và cô gái Nga. Tình cảm của họ dù chưa được thổ lộ rõ ràng, nhưng từng chi tiết, từng cử chỉ nhẹ nhàng đều thể hiện sự sâu sắc và thuần khiết của tình yêu. Khoảnh khắc Thanh cài bông hoa hoàng lan lên mái tóc Nga là một hình ảnh lãng mạn, tinh tế, gợi lên những xúc cảm dịu dàng trong lòng người đọc. Dù tình yêu ấy chưa đi đến hồi kết, nhưng sự nhẹ nhàng và thầm kín đã đủ để làm say đắm bao trái tim.

Truyện ngắn của Thạch Lam không chỉ ghi dấu bởi câu chuyện mà còn bởi chất thơ hiện diện trong từng câu chữ. Nhân vật bà tuy xuất hiện không nhiều nhưng đủ để lại ấn tượng sâu đậm, với những cử chỉ quan tâm tinh tế và sự chăm sóc đầy yêu thương. Từng chi tiết như cái vuốt nhẹ lên màn hay lời thúc giục cháu nghỉ ngơi đều thể hiện sự lo lắng, quan tâm mà bà dành cho Thanh, khiến người đọc không khỏi xúc động.

“Dưới bóng hoàng lan” là một câu chuyện đầy tính nhân văn và cảm xúc. Nó không chỉ khắc họa vẻ đẹp của tình gia đình, tình yêu đầu đời mà còn gợi lên những giá trị vĩnh hằng của tình cảm con người. Những tình cảm ấy, dù giản dị nhưng lại có sức sống mãnh liệt, tồn tại trong lòng mỗi người như một phần không thể thiếu của cuộc sống. Thạch Lam đã thành công trong việc làm lay động trái tim người đọc, để lại trong tâm hồn họ một khoảng lặng đầy ý nghĩa.

Bài tham khảo Mẫu 2

Thạch Lam, một cây bút xuất sắc của nhóm Tự lực văn đoàn, đã để lại cho đời những tác phẩm đầy cảm xúc, khắc sâu trong lòng người đọc. Những tác phẩm tiêu biểu của ông như Gió đầu mùa, Hai đứa trẻ, Ngày mới... đều ghi dấu ấn bởi sự nhẹ nhàng, tinh tế, mang đậm chất văn chương của ông.

Văn chương Thạch Lam không hề cầu kỳ mà ngược lại, mang nét giản dị, trong trẻo, phản ánh vẻ đẹp của cuộc sống thường ngày. Ẩn sau từng câu chữ là những rung cảm sâu sắc về con người, về những điều tưởng chừng nhỏ bé mà quý giá. Chính sự gần gũi ấy đã chạm đến trái tim người đọc, khiến họ tìm thấy sự bình yên và thanh thản trong tâm hồn mỗi khi đắm mình vào tác phẩm của ông.

Một trong những truyện ngắn nổi bật mang phong cách nghệ thuật của Thạch Lam là Dưới bóng hoàng lan. Được in trong Tuyển tập Thạch Lam, truyện kể về chuyến trở về quê sau một thời gian xa cách của Thanh, nhân vật chính. Thanh trở về với mong muốn gặp lại người bà yêu quý và hồi tưởng những ký ức thơ ấu bên cây hoàng lan trong khu vườn nhà. Nhưng không chỉ có vậy, anh còn tìm lại được một tình cảm trong sáng và dịu dàng với Nga – cô bạn hàng xóm đã cùng anh lớn lên.

Dưới bóng hoàng lan mang lại cho tôi những cảm xúc khó quên, khác biệt so với nhiều tác phẩm khác. Ngay từ những dòng đầu tiên, tôi đã bị cuốn hút bởi niềm hạnh phúc vô bờ của Thanh khi được trở về nơi chôn rau cắt rốn sau bao năm xa cách. Khung cảnh làng quê yên bình với con đường lát gạch Bát Tràng, bức tường hoa đầy màu sắc và hương lá tươi mát từ khu vườn hiện lên đầy sống động trong trí tưởng tượng của tôi, như thể tôi cũng đang đồng hành cùng Thanh trên từng bước chân về nhà.

Cảnh Thanh gặp lại bà cũng khiến tôi cảm động sâu sắc. Bà già rồi, mái tóc bạc phơ, lưng đã còng đi nhưng tình cảm dành cho đứa cháu trai vẫn đong đầy như thuở nào. Hình ảnh bà chăm chút, dọn dẹp giường chiếu cho Thanh, che màn và quạt muỗi khi anh ngủ làm tôi chợt nhớ đến những khoảnh khắc dịu dàng mà chỉ có tình thương của người bà, người mẹ mới có thể mang lại. Tình cảm bà cháu trong truyện hiện lên thật thiêng liêng và ấm áp, như một điểm tựa tinh thần vững chắc cho Thanh trong cuộc sống bộn bề.

Và dưới bóng cây hoàng lan ấy, tình yêu nhẹ nhàng nhưng sâu lắng giữa Thanh và Nga cũng bắt đầu chớm nở. Thanh, trong lòng mang cảm giác yên bình từ quá khứ, bất chợt bị đánh thức bởi tiếng nói của Nga – cô bạn thuở bé, giờ đã trở thành một thiếu nữ duyên dáng. Cả hai cùng nhau ôn lại những kỷ niệm thơ ấu, cùng đi dạo trong vườn dưới ánh nắng dịu dàng vương trên những cành hoa hoàng lan thơm ngát. Khi ánh mắt Thanh dõi theo Nga, lòng anh chợt rung động, và chính khoảnh khắc ấy, tình yêu của họ đã nảy mầm một cách tự nhiên và tinh tế.

Những cảm xúc đó tiếp tục dâng trào khi Nga thổ lộ rằng cô đã nhớ Thanh suốt thời gian anh đi xa. Thanh, với tình cảm chân thành, cũng đã hứa hẹn rằng sẽ trở về thăm quê nhà thường xuyên hơn, không chỉ vì bà mà còn vì cô gái anh yêu mến. Một câu chuyện tình yêu trong trẻo, nhẹ nhàng nhưng đong đầy cảm xúc đã bắt đầu như thế, dưới bóng hoàng lan thanh khiết và trong trẻo, như bao câu chuyện tình đầu đời.

Ngày hôm sau, Thanh lại rời quê để trở về cuộc sống thường nhật, mang theo chiếc vali đầy ắp quà quê mà bà chuẩn bị. Nhưng trong trái tim anh, không chỉ có hình bóng người bà già nua mà còn có thêm một tình yêu mới, một niềm hy vọng và động lực để anh vững bước trên con đường phía trước. Thanh biết rằng, giờ đây anh không chỉ có tổ ấm nơi bà chờ đợi mà còn có cô gái hàng xóm thân quen – người sẽ cùng anh chia sẻ những niềm vui, nỗi buồn trong cuộc sống.

Truyện ngắn Dưới bóng hoàng lan không chỉ kể về tình bà cháu đong đầy yêu thương mà còn vẽ nên bức tranh dịu dàng về tình yêu đôi lứa trong sáng. Cốt truyện nhẹ nhàng, văn phong bình dị nhưng chứa đựng những thông điệp sâu xa về tình người, tình yêu, và sự bình yên tìm thấy trong những điều giản dị nhất. Đọc tác phẩm của Thạch Lam, tôi như được gột rửa tâm hồn, cảm nhận sâu sắc rằng hạnh phúc không nằm ở những điều xa hoa, mà ở chính những khoảnh khắc giản đơn, quen thuộc quanh ta. Và qua đó, tôi càng trân trọng hơn những giá trị nhỏ bé mà mình đang có, yêu thương những người thân xung quanh một cách chân thành hơn.