So sánh, đánh giá hai tác phẩm viết về người anh hùng Thánh Gióng ở Truyện Đổng Thiên Vương (Lĩnh Nam chích quái của Trần Thế Pháp) và truyền thuyết Thánh Gióng lớp 12

Dàn ý

I. Mở bài

- Giới thiệu vấn đề (điểm chung giữa hai tác phẩm đề yêu cầu so sánh); hai tác phẩm và tác giả cần so sánh.

- Nêu bình diện cần so sánh, vị trí của chúng đối với tác phẩm/dư luận

II. Thân bài

* Điểm tương đồng về cốt truyện, các yếu tố kì ảo.

- Học sinh liệt kê các sự việc chính trong Truyện Đổng Thiên Vương (Lĩnh Nam chích quái của Trần Thế Pháp) và truyền thuyết Thánh Gióng (SGK Ngữ văn 6 – 3 bộ SGK)

→ Phân tích, so sánh, bình luận để làm nổi bật ý nghĩa của điểm tương đồng (thái độ đối với nhân vật lịch sử; thể hiện lòng yêu nước, tự hào dân tộc)

* Điểm khác biệt về cốt truyện, các yếu tố kì ảo

- Học sinh liệt kê các sự khác biệt về cốt truyện ở Truyện Đổng Thiên Vương (Lĩnh Nam chích quái – Trần Thế pháp) so với truyền thuyết Thánh Gióng (SGK Ngữ văn 6 – 3 bộ SGK)

- Phân tích, so sánh, bình luận để làm nổi bật ý nghĩa của khác trách nhiệm của cá nhân đối với đất nước, chân dung nhân vật chính,...).

* Lí giải nguyên nhân của sự khác biệt

- Truyền thuyết Thánh Gióng (SGK Ngữ văn 6 – 3 bộ SGK) thuộc văn dân gian.

Truyện Đổng Thiên Vương (Lĩnh Nam chích quái của Trần Thế Pháp) là truyện truyền kì được sáng tạo, phát triển từ văn học dân gian, Truyền thuyết Thánh Gióng.

Yếu tố kì ảo trở thành phương tiện nghệ thuật để truyền tải nội dung mang ý nghĩa rộng lớn hơn.

III. Kết bài

- Sự ảnh hưởng của văn học dân gian đối với văn học viết:

+ Văn học dân gian là nền tảng của văn học viết, là chặng đầu của nền văn học dân tộc.

+ Văn học viết chịu ảnh hưởng văn học dân gian về nhiều phương diện, từ nội dung tư tưởng đến hình thức nghệ thuật.

- Khẳng định sự thành công của hai tác phẩm: thể hiện lòng yêu nước và tôn vinh anh hùng dân tộc, thể hiện niềm tự hào dân tộc,...

Quảng cáo

Bài siêu ngắn Mẫu 1

Thánh Gióng là hình tượng tiêu biểu của người anh hùng chống giặc ngoại xâm trong văn học dân gian Việt Nam. Hai tác phẩm Truyền thuyết Thánh Gióng (SGK Ngữ văn 6) và Truyện Đổng Thiên Vương (Trần Thế Pháp, Lĩnh Nam chích quái) cùng khắc họa nhân vật này nhưng với những cách nhìn và mục đích khác nhau.

Truyền thuyết Thánh Gióng là sản phẩm của trí tưởng tượng dân gian, kể về một cậu bé kỳ lạ, lớn nhanh như thổi, cưỡi ngựa sắt đánh tan giặc Ân và bay về trời. Hình tượng Gióng mang màu sắc kỳ ảo, thể hiện khát vọng về sức mạnh phi thường cứu nước. Tác phẩm đề cao tinh thần đoàn kết dân tộc và niềm tin vào sự thần thánh hóa người anh hùng.

Trong khi đó, Truyện Đổng Thiên Vương là truyện dã sử mang tính chính thống. Hình tượng Gióng ở đây được gọi là Đổng Thiên Vương – vị thần được triều đình phong tước, lập đền thờ. Câu chuyện chú trọng vào việc ghi nhận công trạng và tôn vinh Gióng như một biểu tượng bảo hộ quốc gia, thể hiện rõ mối liên hệ giữa thần linh và nhà nước phong kiến.

Tuy có khác biệt về phong cách và tư tưởng, cả hai tác phẩm đều góp phần làm nổi bật tinh thần yêu nước, lý tưởng anh hùng và niềm tự hào dân tộc. Thánh Gióng – dưới hai góc nhìn – vẫn mãi là biểu tượng bất diệt của ý chí và sức mạnh Việt Nam.

Bài siêu ngắn Mẫu 2

Thánh Gióng là hình tượng người anh hùng dân tộc tiêu biểu trong kho tàng truyền thuyết Việt Nam. Cùng kể về nhân vật này, Truyền thuyết Thánh Gióng (SGK Ngữ văn 6) và Truyện Đổng Thiên Vương (trích Lĩnh Nam chích quái) đều tôn vinh sức mạnh chống giặc ngoại xâm, nhưng mỗi tác phẩm lại có cách thể hiện riêng.

Ở Truyền thuyết Thánh Gióng, nhân vật Gióng mang đậm màu sắc dân gian: sinh ra kỳ lạ, lớn nhanh như thổi, đánh giặc bằng ngựa sắt, roi sắt rồi bay về trời. Hình tượng này phản ánh khát vọng của nhân dân về một người anh hùng phi thường, đại diện cho sức mạnh cộng đồng và niềm tin vào công lý.

Ngược lại, Truyện Đổng Thiên Vương nhìn nhận Gióng dưới góc độ chính thống, như một vị thần có công bảo vệ đất nước và được triều đình phong tước, lập đền thờ. Tác phẩm thiên về việc chính danh hóa và đưa Gióng trở thành biểu tượng gắn liền với quyền lực phong kiến.

Dù tiếp cận khác nhau, cả hai tác phẩm đều thể hiện lòng tự hào dân tộc, tinh thần yêu nước và khát vọng độc lập. Thánh Gióng không chỉ là người anh hùng chống giặc, mà còn là biểu tượng văn hóa đặc sắc của dân tộc Việt Nam.

Bài tham khảo Mẫu 1

Thánh Gióng là một trong những hình tượng anh hùng tiêu biểu nhất của văn học dân gian Việt Nam. Người anh hùng ấy không chỉ đại diện cho sức mạnh dân tộc trong buổi đầu dựng nước và giữ nước mà còn là biểu tượng thiêng liêng của lòng yêu nước, tinh thần quật cường chống giặc ngoại xâm. Cùng khai thác hình tượng này, hai tác phẩm Truyền thuyết Thánh Gióng (SGK Ngữ văn 6) và Truyện Đổng Thiên Vương (trong Lĩnh Nam chích quái của Trần Thế Pháp) đã khắc họa Thánh Gióng dưới hai góc nhìn khác nhau: một bên là truyền thuyết dân gian gần gũi, một bên là truyện dã sử mang màu sắc chính thống. Sự khác biệt đó giúp ta có cái nhìn sâu sắc hơn về hình tượng người anh hùng cũng như quan điểm lịch sử - văn hóa trong từng thời kỳ.

Trước hết, cả hai tác phẩm đều có điểm chung là kể về một nhân vật thần kỳ – Thánh Gióng – người sinh ra từ một vết chân lạ, ba tuổi không biết nói nhưng sau khi nghe tin giặc đến thì cất tiếng đòi ra trận. Sau khi được nuôi lớn nhanh như thổi, Gióng cưỡi ngựa sắt, cầm roi sắt đánh tan giặc Ân rồi cưỡi ngựa bay về trời. Nhân vật Thánh Gióng trong cả hai tác phẩm đều đại diện cho ý chí quật cường, tinh thần yêu nước và sức mạnh phi thường của dân tộc Việt Nam, đặc biệt là trong giai đoạn đầu dựng nước với nhiều cuộc kháng chiến chống ngoại xâm.

Tuy nhiên, sự khác biệt quan trọng nằm ở mục đích xây dựng và cách thể hiện hình tượng người anh hùng. Trong truyền thuyết Thánh Gióng (SGK Ngữ văn 6), nhân vật chính được xây dựng theo lối tự sự dân gian với màu sắc kỳ ảo đậm nét. Gióng là một đứa bé kỳ lạ, ba tuổi không biết nói cười, nhưng khi đất nước lâm nguy thì bỗng nhiên lớn nhanh như thổi, cất tiếng nói, đòi vũ khí đi đánh giặc. Sức mạnh của Gióng là sức mạnh mang tính siêu nhiên, thể hiện khát vọng và niềm tin của nhân dân vào một người anh hùng “trời sinh” sẽ cứu dân, cứu nước. Chi tiết ngựa sắt, roi sắt, tre làng được sử dụng như những biểu tượng dân gian gần gũi, mang đậm tính chất huyền thoại. Tác phẩm tập trung làm nổi bật sức mạnh cộng đồng khi nhà vua, dân làng cùng nhau đóng góp nuôi dưỡng Gióng, thể hiện tinh thần đại đoàn kết. Sau chiến thắng, Gióng cưỡi ngựa bay về trời – kết thúc ấy mang màu sắc thần thoại, thể hiện sự tôn kính, thiêng hóa hình tượng người anh hùng dân tộc.

Trái lại, trong Truyện Đổng Thiên Vương của Trần Thế Pháp, hình tượng Thánh Gióng được gọi tên là Đổng Thiên Vương – một danh hiệu chính thức do triều đình phong tặng. Tác phẩm thuộc thể loại dã sử, truyền kỳ mang màu sắc chính thống, được viết vào thời Lý – Trần khi ý thức độc lập dân tộc đang trỗi dậy mạnh mẽ. Vì vậy, nội dung truyện không đi sâu vào các chi tiết kỳ ảo như trong truyền thuyết dân gian mà chú trọng vào việc nhà vua phong tước, lập đền thờ, ghi công trạng của Đổng Thiên Vương. Qua đó, tác phẩm không chỉ kể về một người anh hùng mà còn mang mục đích củng cố uy quyền của triều đình, gắn kết giữa thần linh và nhà nước, đồng thời thể hiện vai trò của người anh hùng trong việc bảo vệ quốc gia và duy trì trật tự xã hội.

Về phương diện nghệ thuật, truyền thuyết Thánh Gióng sử dụng nhiều yếu tố kỳ ảo, tưởng tượng – một đặc trưng của văn học dân gian. Những hình ảnh như ngựa sắt, roi sắt, Gióng bay lên trời,… đều phi lý trong đời thực nhưng mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc: ngợi ca sức mạnh phi thường, tinh thần thần thánh hóa người anh hùng. Ngược lại, Truyện Đổng Thiên Vương sử dụng giọng văn trầm lắng, khô khan hơn, giống như một bản chép sử, với nhiều chi tiết hành chính như phong thần, lập đền thờ… Điều đó cho thấy, tác phẩm hướng đến việc chính thống hóa và gắn biểu tượng Thánh Gióng với quyền lực phong kiến – một cách thể hiện khác của tư tưởng dân tộc trong thời đại quân chủ trung ương tập quyền.

Từ sự khác biệt này, ta thấy được hai góc nhìn về cùng một nhân vật lịch sử – huyền thoại chính là truyền thuyết Thánh Gióng phản ánh niềm tin của nhân dân vào sức mạnh cộng đồng, khát vọng chống giặc, tự do và độc lập. Còn truyện Đổng Thiên Vương phản ánh tư tưởng chính trị và lịch sử, đề cao sự hộ quốc của thần linh và vai trò của nhà nước phong kiến trong việc duy trì trật tự xã hội.

Hai tác phẩm tuy cùng khai thác hình tượng Thánh Gióng nhưng lại phản ánh hai tầng giá trị khác nhau: dân gian và chính thống. Cả hai đều có đóng góp quan trọng trong việc khẳng định tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc và sức mạnh chống ngoại xâm của người Việt. Hình tượng Thánh Gióng, qua mỗi tác phẩm, không chỉ là biểu tượng anh hùng mà còn là hiện thân của văn hóa, tâm linh và lịch sử Việt Nam qua nhiều thời đại.

Bài tham khảo Mẫu 2

Trong kho tàng truyền thuyết Việt Nam, Thánh Gióng là hình tượng anh hùng tiêu biểu cho lòng yêu nước, ý chí quật cường chống giặc ngoại xâm. Hai tác phẩm Truyện Đổng Thiên Vương (trích Lĩnh Nam chích quái của Trần Thế Pháp) và truyền thuyết Thánh Gióng (SGK Ngữ văn 6) cùng kể về một nhân vật, nhưng mỗi bản lại có cách xây dựng chi tiết và tư tưởng khác nhau, từ đó thể hiện những quan niệm riêng về người anh hùng dân tộc trong các giai đoạn lịch sử khác nhau.

Trước hết, về nội dung cơ bản, cả hai tác phẩm đều kể về một người anh hùng thần kỳ sinh ra trong hoàn cảnh đặc biệt (mẹ thụ thai nhờ dẫm phải vết chân lạ), lớn lên kỳ lạ, đánh giặc cứu nước và sau đó bay về trời. Nhân vật chính – Thánh Gióng hay Đổng Thiên Vương – đều là biểu tượng cho tinh thần yêu nước, sức mạnh nhân dân và niềm tin vào sự che chở của thần linh đối với dân tộc. Tuy nhiên, sự khác biệt giữa hai tác phẩm nằm ở cách triển khai chi tiết và tư tưởng thể hiện.

Trong truyền thuyết Thánh Gióng (SGK Ngữ văn 6), nhân vật Gióng hiện lên với hình tượng anh hùng mang tính dân gian đậm nét: ba tuổi chưa biết nói cười, nhưng khi nghe sứ giả tìm người đánh giặc thì bỗng cất tiếng đòi đi đánh giặc. Cậu lớn nhanh như thổi, ăn khỏe, mặc đồ lớn, cưỡi ngựa sắt, cầm roi sắt đánh tan giặc Ân rồi bay về trời. Hình tượng Thánh Gióng được xây dựng trên yếu tố kỳ ảo kết hợp với trí tưởng tượng phong phú của nhân dân. Qua đó, nhân dân thể hiện ước mơ về một người anh hùng siêu phàm xuất hiện để cứu nước. Tác phẩm đề cao sức mạnh đoàn kết dân tộc (nhà vua, dân làng cùng chung sức nuôi dưỡng Gióng, rèn ngựa, roi), đồng thời gửi gắm niềm tin vào sự gắn bó giữa trời – đất – người trong sự nghiệp chống ngoại xâm.

Trong khi đó, Truyện Đổng Thiên Vương của Trần Thế Pháp được viết dưới góc nhìn văn học bác học, mang màu sắc lịch sử – chính trị rõ rệt hơn. Tác phẩm gọi tên cụ thể là "Đổng Thiên Vương", mang dáng dấp của một nhân vật thần linh hộ quốc. Chi tiết Gióng đánh giặc được kể giản lược hơn, tập trung nhiều vào việc lập đền thờ, phong tước, ban sắc phong của triều đình. Tác phẩm nhấn mạnh yếu tố chính thống, thể hiện quan niệm "trời trao mệnh cho vua", thần thánh phù trợ cho chính quyền phong kiến. Từ đó, hình tượng Đổng Thiên Vương không chỉ là người anh hùng dân gian mà còn là biểu tượng cho quyền lực nhà nước.

Về hình thức thể hiện, truyền thuyết Thánh Gióng mang đậm yếu tố tự sự dân gian với lối kể chuyện gần gũi, sử dụng nhiều yếu tố kỳ ảo để khơi gợi cảm xúc tự hào. Trong khi đó, Truyện Đổng Thiên Vương lại thiên về ghi chép, biên soạn mang tính sử ký và thần tích, với giọng văn trang trọng, mang đậm tư tưởng Nho giáo và phục vụ cho mục đích chính trị của nhà nước phong kiến.

Tuy vậy, cả hai tác phẩm đều tôn vinh vẻ đẹp tinh thần dân tộc: ý chí chống giặc ngoại xâm, lòng quả cảm và niềm tin vào sự che chở của trời đất. Hình tượng Thánh Gióng – dù được gọi là Gióng hay Đổng Thiên Vương – vẫn là một biểu tượng bất tử của người anh hùng Việt Nam.

Hai tác phẩm – dù có khác biệt về mục đích, phong cách và góc nhìn – đều là những viên ngọc quý trong kho tàng truyền thuyết Việt Nam. Qua đó, người đọc không chỉ hiểu hơn về hình tượng Thánh Gióng mà còn nhận ra cách mà mỗi thời đại, mỗi tầng lớp xã hội đã nhìn nhận, lý giải và tôn vinh những người anh hùng của dân tộc.

Bài tham khảo Mẫu 3

Trong kho tàng truyền thuyết Việt Nam, Thánh Gióng là một trong những hình tượng anh hùng tiêu biểu nhất, thể hiện rõ tinh thần yêu nước, lòng quả cảm và khát vọng chiến thắng giặc ngoại xâm của dân tộc. Hình tượng này được thể hiện trong nhiều tác phẩm, tiêu biểu là Truyền thuyết Thánh Gióng (SGK Ngữ văn 6) và Truyện Đổng Thiên Vương (trong Lĩnh Nam chích quái của Trần Thế Pháp). Cùng kể về một nhân vật nhưng hai tác phẩm lại có cách nhìn, cách kể và mục đích thể hiện khác nhau, từ đó phản ánh những góc độ phong phú về người anh hùng Thánh Gióng trong tâm thức dân tộc.

Truyền thuyết Thánh Gióng là một tác phẩm tiêu biểu của văn học dân gian, với hình tượng người anh hùng xuất thân kỳ lạ: mẹ Gióng thụ thai sau khi đặt chân lên một vết chân lạ, cậu bé ba tuổi không biết nói cười, nhưng sau khi nghe tin có giặc thì bỗng cất tiếng nói, đòi đi đánh giặc, lớn nhanh như thổi. Sau đó, Gióng cưỡi ngựa sắt, cầm roi sắt đánh tan giặc Ân rồi bay lên trời. Toàn bộ câu chuyện mang đậm yếu tố kỳ ảo, huyền thoại. Điều đó thể hiện niềm tin và khát vọng của nhân dân về một người anh hùng “trời sinh”, phi thường, có thể cứu nước trong lúc nguy nan. Không chỉ mang sức mạnh siêu nhiên, Thánh Gióng còn là kết tinh của tinh thần đoàn kết dân tộc: từ vua đến dân đều góp sức nuôi Gióng, rèn ngựa, vũ khí cho Gióng ra trận. Hình tượng Gióng trong truyền thuyết là một biểu tượng thiêng liêng, vừa gần gũi với dân gian, vừa cao cả như một vị thánh bảo vệ đất nước.

Khác với cách kể của dân gian, Truyện Đổng Thiên Vương trong Lĩnh Nam chích quái lại xây dựng hình tượng Gióng dưới góc nhìn của văn học bác học và tư tưởng chính trị phong kiến. Nhân vật Thánh Gióng được gọi tên là Đổng Thiên Vương – một danh hiệu thể hiện sự tôn vinh chính thống của triều đình. Tác phẩm không đi sâu vào những chi tiết kỳ ảo như Gióng lớn nhanh, ăn khỏe hay dùng tre làm vũ khí, mà nhấn mạnh vào việc phong tước, lập đền, ghi công trạng – những việc thường được nhà nước phong kiến thực hiện để ghi nhớ công lao thần nhân. Qua đó, Đổng Thiên Vương được xem là vị thần hộ quốc, là hiện thân của thiên mệnh, góp phần củng cố uy quyền và chính danh của nhà nước. Tác phẩm thể hiện rõ mối quan hệ giữa thần – vua – nước, phản ánh tư tưởng Nho giáo và tinh thần chính thống hóa các truyền thuyết dân gian.

So sánh hai tác phẩm, có thể thấy rõ sự khác biệt về góc nhìn và mục đích thể hiện: Truyền thuyết Thánh Gióng là tiếng nói từ nhân dân, mang màu sắc kỳ ảo, tượng trưng cho khát vọng độc lập và tinh thần đoàn kết toàn dân; trong khi đó, Truyện Đổng Thiên Vương phản ánh góc nhìn của giới trí thức Nho học, thiên về chính trị và đề cao vai trò của triều đình trong việc bảo vệ đất nước, đồng thời thần hóa người anh hùng để phục vụ việc củng cố niềm tin vào chính quyền phong kiến.

Tuy khác biệt về hình thức và tư tưởng, cả hai tác phẩm đều có điểm chung là ca ngợi tinh thần yêu nước, ý chí chống giặc ngoại xâm, lý tưởng vì dân vì nước của người anh hùng. Dù là Gióng của dân gian hay Đổng Thiên Vương của chính sử, hình tượng ấy đều là biểu tượng rực rỡ của truyền thống dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam.

Thánh Gióng là biểu tượng lớn trong tâm thức người Việt. Qua hai cách kể khác nhau – một dân gian, một chính thống – hình tượng ấy càng trở nên phong phú, đa chiều, phản ánh sâu sắc bản sắc văn hóa và tinh thần dân tộc Việt Nam từ bao đời nay.