Lý thuyết Khái niệm văn minh. Một số nền văn minh phương Đông thời cổ - trung đại - Lịch sử 10 Kết nối tri thức


Lý thuyết Khái niệm văn minh. Một số nền văn minh phương Đông thời cổ - trung đại

GÓP Ý HAY - NHẬN NGAY QUÀ CHẤT

Gửi góp ý cho Loigiaihay.com và nhận về những phần quà hấp dẫn

BÀI 4. KHÁI NIỆM VĂN MINH. MỘT SỐ NỀN VĂN MINH PHƯƠNG ĐÔNG

THỜI CỔ - TRUNG ĐẠI

I. Khái niệm văn minh, khái quát lịch sử văn minh 

1. Khái niệm văn minh

- Văn minh là sự tiến bộ về vật chất và tinh thần của xã hội loài người.

- Đặc điểm: gắn với nhà nước, đô thị, chữ viết, tiến bộ về tổ chức xã hội, luân lí, kĩ thuật để cải thiện cuộc sống của con người.

- Văn hóa là tổng thể những giá trị vật chất và tinh thần mà con người sáng tạo nên. 

- Đặc điểm: Văn hóa xuất hiện với sự xuất hiện của loài người.

2. Khái quát tiến trình lịch sử của các nền văn minh thế giới cổ-trung đại

- Thời kì cổ trung đại, phương Đông hình thành bốn trung tâm văn minh lớn: Ai Cập, Lưỡng Hà, Ấn Độ, Trung Hoa. 

- Thời trung đại, văn minh Ấn Độ và văn minh Trung Hoa tiếp tục phát triển, Đông Bắc Phi và Tây Á chịu ảnh hưởng của A-rập trong một thời gian dài.

Nền văn minh

Niên đại

Ai Cập cổ đại

Khoảng năm 320 – năm 30 TCN

Lưỡng Hà cổ đại

Khoảng cuối thiên niên kỉ IV TCN – giữa thiên niên kỉ I TCN

Ấn Độ thời cổ - trung đại

Giữa thiên kỉ III TCN – năm 1857

Trung Hoa thời cổ - trung đại

Khoảng thế kỉ XXI TCN – năm 1911

a) Những thành tựu tiêu biểu của văn minh Ai Cập cổ đại

Lĩnh vực

Thành tựu

Tín ngưỡng, tôn giáo

- Sùng bái đa thần. Thờ các vị thần tự nhiên, thần động vật và thờ linh hồn người chết. 

- Tín ngưỡng, tôn giáo có ảnh hưởng và ý nghĩa quan trọng văn hóa, xã hội chính trị và thành tựu.

Chữ viết

- Sáng tạo ra một trong những hệ thống chữ viết cổ nhất thế giới (chữ tượng hình)

- Có chữ viết -> ghi chép, để lại nhiều tư liệu quý giá

Kiến trúc và điêu khắc

- Cung điện, đền thờ và kim tự tháp là loại hình kiến trúc tiêu biểu nhất.

- Hiện nay nhiều công trình kiến trúc, điêu khắc vẫn còn hiện hữu.

Khoa học, kĩ thuật

- Toán học: hệ số thập phân, tính diện tích hình tam giác, sử dụng số pi…

- Thiên văn: làm lịch dựa trên chu kì vận động của Mặt trời

- Y học: giải phẫu, kĩ thuật ướp xác

b) Những thành tựu tiêu biểu của văn minh Ấn Độ cổ - trung đại

Lĩnh vực

Thành tựu

Tôn giáo

Quê hương của Hin-đu giáo và Phật giáo

Chữ viết

- Chữ Kha -rốt, chữ Bra-mi, ghi âm tiếng Phạn. 

- Ảnh hưởng đến các quốc gia Đông Nam Á

Văn học

Kinh Vê-đa, sử thi Ma-ha-bha-ra-ta và Ra-ma-y-a-na…

Kiến trúc, điêu khắc

- Ảnh hưởng của tôn giáo: cột đá, tháp Phật giáo, đền thờ, lăng mộ Hin-đu giáo, cung điện Hồi giáo…

- Ảnh hưởng đến nhiều nước trên thế giới

Khoa học, kĩ thuật

- Toán học: sáng tạo 10 chữ số, tính giá trị số pi…

- Y-dược: ghi chép về giải phẫu học, độc dược học, phẫu thuật,…

- Vật lí, hóa học: thuyết nguyên tử, thuật luyện kim để không bị ăn mòn

c) Những thành tựu tiêu biểu của văn minh Trung Hoa cổ - trung đại

Nội dung

Thành tựu

Tư tưởng,

tôn giáo

Nho giáo, Đạo giáo, Mặc gia, Pháp gia và các thuyết Âm dương, Bát quái, Ngũ hành

Phật giáo du nhập vào Trung Hoa được cải biến và phát triển rực rỡ

Chữ viết

Chữ giáp cốt (chữ khắc trên mai rùa, xương thú), kim văn (chữ khắc trên đồ đồng)

Văn học

Đồ sộ, đa dạng về thể loại, nội dung và phong cách nghệ thuật: Đường thi, tiểu thuyết thời Minh-Thanh,….

Nghệ thuật (kiến trúc, điêu khắc và hội họa)

Kiến trúc và điêu khắc có sự gắn kết mật thiết với nhau, có công năng sử dụng rất đa dạng

Hội họa đa dạng về đề tài, nội dung và phong cách

Toán học

Hệ số thập phân, tính diện tích các hình. Phát minh ra bàn tính

Thiên văn học

Ghi chép về nhật thực, nguyệt thực, hiện tượng thiên văn. 

Y-Dược

Dùng dược liệu, châm cứu, giải phẫu…

Sử học

Tác phẩm nổi tiếng: Xuân thu, Sử kí Tư Mã Thiên….

Phát minh lớn

Kỹ thuật làm giấy, kỹ thuật in, thuốc súng, la bàn


Bình chọn:
3.5 trên 6 phiếu

Luyện Bài Tập Trắc nghiệm Sử 10 - kết nối tri thức - Xem ngay

PH/HS Tham Gia Nhóm Lớp 10 Để Trao Đổi Tài Liệu, Học Tập Miễn Phí!