Bài 1. Hiện thực lịch sử và lịch sử được con người nhận thức SGK Lịch sử 10 Kết nối tri thức

? mục 1 Câu 1

Trả lời câu hỏi mục 1 trang 8 SGK Lịch sử 10

1. Trình bày khái niệm lịch sử.

Phương pháp giải:

Đọc thông tin SGK mục 1 trang 7 và trình bày khái niệm lịch sử.

Lời giải chi tiết:

Lịch sử là những gì đã diễn ra trong quá khứ. Lịch sử loài người là toàn bộ những hoạt động của con người từ khi xuất hiện đến ngày nay, bao gồm cả lịch sử quá trình tương tác của con người với tự nhiên và quá trình con người tương tác với nhau.

Lịch sử được hiểu theo hai nghĩa khác nhau: hiện thực lịch sử và lịch sử được con người nhận thức.

? mục 1 Câu 2

2. Dựa vào Tư liệu 1 (tr.7), hãy cho biết hình ảnh nào thể hiện hiện thực lịch sử, hình ảnh nào thể hiện nhận thức lịch sử được con người nhận thức?

Phương pháp giải:

Dựa vào nội dung lí thuyết SGK mục 1 trang 7 để trả lời câu hỏi. 

Lời giải chi tiết:

Hình ảnh thể hiện hiện thực lịch sử là hình 2,3.

Hình ảnh thể hiện nhận thức lịch sử là hình 4.

? mục 1 Câu 3

3. Khai thác Tư liệu 2, hãy chỉ ra điểm giống và khác nhau trong nội dung hai tấm bia. Theo em, vì sao có sự khác nhau đó?

Phương pháp giải:

Đọc nội dung tấm bia để tìm ra sự khác nhau và giống nhau.

Lời giải chi tiết:

* Điểm giống trong nội dung 2 tấm bia: 

- Cùng phản ánh về một sự kiện: cuộc hành trình đi vòng quanh thế giới bằng đường biển,...

- Cùng đề cập đến những nhân vật lịch sử: Ph. Ma-gien-lăng (chỉ huy đoàn thủy thủ), La-pu-la-pu (thủ lĩnh địa phương),...

* Sự khác nhau giữa nội dung 2 tấm bia:

Theo em, sự khác nhau đó là vì: nhận thức lịch sử của người viết nội dung bia. 

? mục 2.a Câu 1

Trả lời câu hỏi mục 2.a trang 9 SGK Lịch sử 10

1. Sử học là gì?

Phương pháp giải:

Dựa vào nội dung trang 8, 9 SGK và trả lời khái niệm sử học.

Lời giải chi tiết:

Sử học được hiểu theo nghĩa là nhận thức lịch sử. Đó là ngành là khoa học nghiên cứu về quá khứ của loài người, trên tất cả các lĩnh vực, của đời sống xã hội loài người.

? mục 2.a Câu 2

2. Trình bày đối tượng nghiên cứu của Sử học.

Phương pháp giải:

Dựa vào hình 7, nội dung trang 9 SGK; trình bày đối tượng nghiên cứu của Sử học.

? mục 2.b Câu 1

Trả lời câu hỏi mục 2.b trang 9 SGK Lịch sử 10 

1. Nêu chức năng, nhiệm vụ của Sử học.

Phương pháp giải:

Đọc thông tin SGK trang 9 mục 2b; nêu chức năng, nhiệm vị của Sử học.

Lời giải chi tiết:

* Chức năng nghiên cứu của Sử học: 

- Chức năng khoa học:

+ Khôi phục sự kiện lịch sử diễn ra trong quá khứ.

+ Rút ra bản chất của các quá trình lịch sử để phát hiện quy luật vận động và phát triển lịch sử.

- Chức năng xã hội:

+ Giáo dục tư tưởng, đạo đức.

+ Rút ra bài học kinh nghiệm cho cuộc sống hiện tại.

Ví dụ: 

Dựa vào sử học để khôi phục, dựng lại những di tích đã mất như cột đá chùa Dạm, Hoàng thành Thăng Long,v.v…

* Nhiệm vụ của Sử học:

- Nhận thức: Cung cấp tri thức khoa học, giúp con người tìm hiểu, khám phá hiện thực lịch sử lịch một cách khách quan, khoa học, chân thực.

- Giáo dục:

+ Góp phần truyền bá những giá trị và truyền thống tốt đẹp trong lịch sử cho thế hệ sau.

+ Góp phần giáo dục đạo đức, tinh thần dân tộc, tình yêu quê hương, đất nước, bồi dưỡng lòng khoan dung, nhân ái,...

- Dự báo: Thông qua việc tổng kết thực tiễn, rút ra các bài học kinh nghiệm,... Sử học góp phần dự báo về tương lai của đất nước, nhân loại,...

Ví dụ: Hiểu lịch sử 1 cách khách quan hơn ví dụ như khi đánh giá về triều Nguyễn (1802-1945) cần nhìn nhận ở 2 khía cạnh những đóng góp của triều Nguyễn cho đất nước, và trách nhiệm, hạn chế của triều Nguyễn trong việc để đất nước ta rơi vào tay thực dân Pháp (cuối thế kỉ XIX).

Luyện tập Câu 1

Trả lời câu hỏi mục Luyện tập trang 10 SGK Lịch sử 10

1. So sánh điểm khác nhau giữa hiện thực lịch sử và lịch sử được con người nhận thức. Nêu một số ví dụ về hiện thực lịch sử và lịch sử được con người nhận thức (theo gợi ý sau vào vở).

Phương pháp giải:

Dựa vào nội dung trang 7 SGK; lần lượt trả lời các câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Vận dụng Câu 1

1. Em hoặc một nhóm bạn hãy tìm đọc một cuốn truyện/ cuốn sách lịch sử, sau đó giới thiệu với các bạn cùng lớp (tên cuốn truyện/cuốn sách, tác giả, năm xuất bản, nội dung chủ yếu,…). Điều gì ở cuốn truyện/cuốn sách đó khiến em thích nhất.

Phương pháp giải:

Liên hệ bản thân:

- Chọn một cuốn sách liên quan đến lịch sử mà em có, hoặc biết. 

- Ví dụ: Tiểu thuyết lịch sử Việt Nam của tác giả Hà Ân, Nguyễn Huy Tưởng,... truyện tranh Thần thoại Hy Lạp, Nữ hoàng Ai Cập, v.v...

Lời giải chi tiết:

Cuốn sách mà em muốn giới thiệu đến các bạn đó là cuốn Lịch sử thế giới qua truyện tranh của tác giả Pascale Bouchié, Catherine Loizeau, Béatrice Veillon. Sách gồm 60 câu chuyện kể về 15.000 năm lịch sử được chia thành từng thời kỳ lớn: Tiền sử, Cổ đại, Trung đại, Phục hưng, Hiện đại, thế kỷ 19, và từ thế kỷ 20 đến nay; gắn với mỗi câu chuyện là những biểu đồ niên đại, các bản đồ, các hình ảnh minh họa cùng nhiều thông tin súc tích và hữu ích giúp bạn đọc dễ dàng khám phá Lịch sử vĩ đại của nhân loại, với các nền văn minh cổ đặc sắc, các sự kiện nổi bật cùng những nhân vật ghi dấu ấn lớn trong thời đại của họ. 

Điều khiến em thích nhất ở cuốn sách là lối kể chuyện hấp dẫn, tranh sinh động, bao quát hết lịch sử thế giới qua mọi thời kì nhưng lại không hề bị sơ sài. Rất phù hợp với lứa tuổi học sinh. 

Lý thuyết

>> Xem chi tiết: Lý thuyết Hiện thực lịch sử và lịch sử được con người nhận thức - Lịch sử 10