Bài 2. Tri thức lịch sử và cuộc sống SGK Lịch sử 10 Kết nối tri thức

? mục 1 Câu 1

Trả lời câu hỏi mục 1 trang 13 SGK Lịch sử 10

1. Khai thác Tư liệu 1 và 2 (tr. 12), em rút ra thông tin gì về sự cần thiết phải học tập và khám phá lịch sử?

Phương pháp giải:

Xem lại nội dung mục 1 SGK trang 11-13; kết hợp phân tích tư liệu từ đó rút ra thông điệp về sự cần thiết phải học tập và khám phá lịch sử.

Lời giải chi tiết:

Hai đoạn trích trong tư liệu có điểm chung là đều nói về sự cần thiết phải học và khám phá lịch sử:

- Biết được nguồn gốc bản thân, gia đình, dòng họ, dân tộc và toàn nhân loại.

- Truyền lại tri thức, kinh nghiệm, truyền thống văn hóa của thế hệ trước cho thế hệ sau, tạo nên mối liên kết giữa quá khứ với hiện tại và tương lai, trở thành yếu tố cốt lõi tạo nên ý thức cộng đồng, ý thức dân tộc và bản sắc văn hóa cộng đồng, dân tộc.

=> Vì vậy chúng ta cần giữ gìn và phát huy những giá trị truyền thống tốt đẹp về lịch sử mà ông cha ta đã để lại. Cùng với đó, biết cách bảo tồn, phát huy những giá trị lịch sử văn hóa tốt đẹp, góp phần làm cho đất nước thêm giàu mạnh, phát triển.

? mục 1 Câu 2

2. Vì sao phải đặt ra vấn đề học tập, khám phá lịch sử suốt đời?

Phương pháp giải:

Đọc nội dung mục 1 SGK trang 11-13 và trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

? mục 2 Câu 1

1. Em có thể tìm hiểu và học tập lịch sử qua các hình thức nào? Ở đâu? 

Phương pháp giải:

Đọc nội dung mục 2 SGK trang 13-14 và trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Em có thể tìm hiểu và học tập lịch sử qua các hình thức:

- Thông qua các giờ học, bài học trên lớp.

- Tham quan bảo tàng, di tích lịch sử - văn hóa, xem các tác phẩm văn học, nghệ thuật theo các chủ đề lịch sử.

- Tìm hiểu về những kiến trúc lịch sử như đình, đền, chùa,... trong cuộc sống.

- Tìm hiều lịch sử qua sách, báo, internet,...

- Xem các bộ phim tái hiện lại lịch sử, thước phim tài liệu,...

? mục 2 Câu 2

2. Từ bài học lịch sử về lòng yêu nước, về tinh thần đoàn kết,... hãy cho biết suy nghĩ của em về một vấn đề thời sự trong nước hoặc thế giới.

Phương pháp giải:

Liên hệ thực tế và hiểu biết của bản thân, trình bày suy nghĩ của em về một vấn đề thời sự trong nước hoặc thế giới.

Lời giải chi tiết:

Bài học về lòng yêu nước và tinh thần đoàn kết trong Cách mạng Tháng Tám hay các cuộc kháng chiến chống quân xâm lược của ông cha ta, được phát huy cao độ trong cuộc chiến chống đại dịch COVID-19.

Dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự điều hành năng động, sáng tạo của Chính phủ, cả hệ thống chính trị vào cuộc, cùng sự chung sức đồng lòng muôn người như một của cả dân tộc và sự ủng hộ của cộng đồng quốc tế, trận chiến “chống dịch như chống giặc”.

? mục 3 Câu 1

1. Hãy giải thích thế nào là sưu tầm, thu thập và xử lí thông tin sử liệu?

Phương pháp giải:

Đọc thông tin mục 3 SGK trang 14-15 và giải thích thế nào là sưu tầm, thu thập và xử lí thông tin sử liệu.

Lời giải chi tiết:

Sưu tầm, thu thập sử liệu: là quá trình lập danh mục sử liệu cần sưu tầm; tìm kiếm, thu thập thông tin liên quan đến đối tượng tìm hiểu.

Xử lí thông tin sử liệu: là quá trình phân loại, đánh giá, thẩm định, so sánh nguồn sử liệu đã thu thập được. 

? mục 3 Câu 2

Trả lời câu hỏi mục Luyện tập trang 18 SGK Lịch sử 10

Quan sát các hình 6-8 và rút ra một số thông tin qua khai thác các sử liệu đó.

Phương pháp giải:

B1. Quan sát các hình 6-8 trang 14-15 SGK và các phương tiện thông tin đại chúng.

B2. Rút ra một số thông tin qua khai thác các sử liệu đó.

Lời giải chi tiết:

- Hình 6: Lá đề gắn trên gói úp nóc trang trí hình rồng ở Hoàng thành Thăng Long (Hà Nội): Lá đề chim phượng Hoàng thành Thăng Long là hiện vật nguyên gốc, được tìm thấy tại Hố A20 Khu di tích khảo cổ học 18 Hoàng Diệu ( Ba Đình – Hà Nội) trong địa tầng ổn định, phát lộ cùng với nhiều hiện vật và dấu tích nền móng kiến trúc có niên đại thời Lý, thời Trần thế kỷ XI-XIII.

- Hình 7: Trang đầu bản Tuyên ngôn độc lập do Chủ tịch Hồ Chí Minh soạn thảo và công bố ngày 2-9-1945: Ngày 02/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn Độc lập lịch sử do chính Người chuẩn bị, trịnh trọng tuyên bố trước toàn thể thế giới về sự ra đời của một Nhà nước mới: Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (nay là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam).

- Hình 8: Hình ảnh một tờ tiền của Việt Nam: Tiền 10 nghìn giấy đỏ 1993 Việt Nam được in ấn phát hành lần đầu tiên vào năm 1993. Sau 19 năm lưu hành, ngày 28/09/2012 ngân hàng nhà nước Việt Nam đã có quyết định số 293/TB-NHNN về việc đình chỉ lưu hành tiền cotton mệnh giá 10 nghìn giấy 1993.

Luyện tập 1 Luyện tập

Trả lời câu hỏi mục Luyện tập trang 15 SGK Lịch sử 10

1. Hãy lập và hoàn thành bảng thống kê về các bước của công tác chuẩn bị sử liệu (theo gợi ý dưới đây vào vở)

Phương pháp giải:

Đọc thông tin mục 3 SGK trang 14-15; thực hiện lập và hoàn thành bảng thống kê về các bước của công tác chuẩn bị sử liệu.

Lời giải chi tiết:

Luyện tập 2 Luyện tập

Trả lời câu hỏi mục Luyện tập trang 15 SGK Lịch sử 10

2. Có ý kiến cho rằng: Học tập lịch sử chỉ diễn ra ở nhà trường phổ thông. Em có đồng ý với ý kiến đó không? Vì sao?

Phương pháp giải:

Dựa vào tầm quan trọng của lịch sử và trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Quan điểm cho rằng: "Học tập lịch sử chỉ diễn ra ở nhà trường phổ thông." Theo em, quan điểm đó chưa đúng. Lênin đã nói: "Học, học nữa, học mãi" tức là chúng ta học suốt đời, không chỉ lúc đi học mà ngay từ bé chúng ta đã được học lịch sử qua những câu chuyện của ông bà cha, mẹ hay ngay trong những chuyến đi tham quan dã ngoại sẽ được các cô hướng dẫn viên lí giải hoặc kể lại những câu chuyện lịch sử.

Sau này khi kết thúc việc ngồi học trên ghế nhà trường thì việc học tập lịch sử vẫn tiếp tục diễn ra hàng ngày. Học tập lịch sử để chúng ta có những cái nhìn đúng đắn, biết được nguồn gốc, cội nguồn; sự hi sinh của nhiều thế hệ,... để từ đó thêm yêu cuộc sống, yêu quê hương, giúp đất nước ngày càng phát triển,... 

Từ đó có thể khẳng định quan điểm cho rằng: "Học tập lịch sử chỉ diễn ra ở nhà trường phổ thông" là chưa đúng.

Vận dụng

Trả lời câu hỏi mục Vận dụng trang 15 SGK Lịch sử 10

Sưu tầm một số tư liệu có liên quan đến quá khứ của gia đình/trường học/ quê hương em và giới thiệu vắn tắt về các tư liệu đó. Thông qua các tư liệu sưu tầm được giúp em hiểu biết gì về gia đình/ trường học/ quê hương em trong quá khứ?

Phương pháp giải:

Liên hệ với ngôi trường em theo học:

- Lịch sử ra đời ngôi trường.

- Những thành tích mà trường đạt được.

- Cảm xúc của em khi biết về lịch sử trường. 

Lời giải chi tiết:

(*) Gợi ý:

Trường THPT Chu Văn An tiền thân là Trường Thành Chung Bảo hộ do chính quyền Pháp xây dựng năm 1908. Do trường được xây dựng ở vùng Kẻ Bưởi, trên đất làng Thụy Khuê nên người dân vẫn thường gọi là Trường Bưởi. Qua một số lần đổi tên khác, đến năm 1985, trường được mang tên là Trường THPT Chu Văn An.

Trường THPT Chu Văn An đã trở thành một trong những trường phổ thông lâu đời của nền giáo dục Việt Nam. Kể từ ngày thành lập, Trường THPT Chu Văn An luôn đạt kết quả cao trong giáo dục và đào tạo. Nhà trường đã được tặng nhiều phần thưởng cao quý, như: Huân chương Lao động hạng Nhì (năm 1992), Huân chương Độc lập hạng Nhất (năm 1998); Anh hùng Lao động (năm 2010); Huân chương Độc lập hạng Ba (năm 2018). Ngôi trường đã được xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia (năm 2004).

Em cảm thấy vô cùng tự hào khi được trở thành học sinh của ngôi trường Chu Văn An, ngôi trường được mang tên của người thầy giáo nổi tiếng trong lịch sử Việt Nam. Kì thi lớp 10 ở Hà Nội cũng khốc liệt không kém kì thi THPT QG và Chu Văn An luôn là trường có điểm cao nhất mà không chỉ học sinh và phụ huynh đều muốn con em mình được học ở đây. Và em cảm thấy thật hạnh phúc khi có một phần thanh xuân ở trong này.

Lý thuyết

>> Xem chi tiết: Lý thuyết Tri thức lịch sử và cuộc sống - Lịch sử 10 - Kết nối tri thức