Soạn bài Dọc đường xứ Nghệ SGK Ngữ Văn 7 tập 1 Cánh diều - chi tiết

Tên thật là Bùi Sơn Tùng (1928-2021), quê ở làng Hoa Lũy (nay là Kim Lũy), Diễn Kim, Diễn Châu, Nghệ An. Ông là nhà văn Việt Nam với nhiều tác phẩm về lãnh tụ Hồ Chí Minh và các danh nhân cách mạng, danh nhân văn hóa Việt Nam. Tác phẩm nổi tiếng nhất trong chủ đề về Hồ Chí Minh của Sơn Tùng là tiểu thuyết Búp sen xanh, cho đến nay đã được tái bản và nối bản tới 30 lần và dịch ra nhiều ngôn ngữ khác trên thế giới.Ngày 14/7/2011, nhà văn Sơn Tùng được chủ tịch nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam Nguyễn Minh Triết ký Quyết định phong tặng nhà văn Sơn Tùng là Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới.

- Tên thật: Bùi Sơn Tùng (1928-2021), sinh tại làng Hoa Lũy nay là Kim Lũy, Diễn Châu, Nghệ An

- Là nhà văn Việt Nam với nhiều tác phẩm về lãnh tụ Hồ Chí Minh và các danh nhân cách mạng, danh nhân văn hóa

- Các tác phẩm tiêu biểu: Búp sen xanh, Bên khung cửa sổ, Nhớ nguồn, Kỷ niệm tháng năm…
Đọc hiểu

- Tác phẩm nổi tiếng nhất trong chủ đề về Hồ Chí Minh của Sơn Tùng là tiểu thuyết Búp sen xanh, cho đến nay đã được tái bản và nối bản tới 30 lần và dịch ra nhiều ngôn ngữ khác trên thế giới.Ngày 14/7/2011, nhà văn Sơn Tùng được chủ tịch nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam Nguyễn Minh Triết ký Quyết định phong tặng nhà văn Sơn Tùng là Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới.

- Cậu bé Côn phê phán: nhà Triệu nước Tàu nham hiểm ghê gớm, chàng Trọng Thủy ngoan ngoãn làm theo mẹo của cha bày đặt; Vua nước ta không đề phòng; Mị Châu ruột để ngoài da…giữ nước là sao được.

- Cậu bé Côn coi trọng: Vua nhà Thục nước ta trọng chữ tín; Người đã phải tự chém con mình và tự xử án mình, để mất nước chứ không nộp mình cho giặc.

- Cậu bé Côn phê phán sự nham hiểm ghê gớm của vua nước Triệu, sự cả gan tin người của Mị Châu.

- Cậu bé Côn coi trọng giá tinh thần trượng nghĩa dù chết cũng không để mình rơi vào tay giặc và sự công tư phân minh của vua Thục. 

Các địa danh được nhắc tới: hòn Hai Vai, hòn Trống Thủng, núi Cờ Rách, vùng Ba Hòn. Tên các địa danh phần nào giải thích về đặc điểm của địa danh đó: hòn Hai Vai là hòn núi giống người cụt đầu/ núi Tướng quân rơi đầu; núi Cờ Rách là dãy núi dài dằng dặc sát chân trời…. và hình dạng núi non thường thể hiện khát vọng của con người.

Các địa danh được nhắc đến đều ẩn chứa một câu chuyện, một sự tích của ông cha, thể hiện ý chí, nguyện vọng của nhân dân in hằn nên hình sông, dáng núi Việt Nam.

Câu chuyện được kể theo ngôi thứ ba, người kể tự giấu mình đi và gọi tên các nhân vật theo tên của chúng. Cách kể này giúp người kể có thể kể chuyện một cách linh hoạt, tự do những gì diễn ra với nhân vật, cuộc trò chuyện giữa ba cha con cứ diễn ra tự nhiên lần lượt theo mạch cảm xúc và mạch truyện: từ những ngọn núi, ngôi đền nhìn thấy trên đường đi dẫn vào các địa danh, các sự kiện và nhân vật lịch sử.

- Câu chuyện được kể theo ngôi thứ ba

- Tác dụng: giúp người kể có cái nhìn tổng quát về mọi sự kiện, diễn biến câu chuyện. Hơn nữa, nó giúp câu chuyện mang tính khách quan hơn.

Những câu hỏi và sự lí giải về sự kiện lịch sử cho thấy Côn là cậu bé có tâm hồn trong sáng, hồn nhiên vô tư nhưng cũng hiểu biết sâu rộng. Qua đó chúng ta thấy được phần nào tính cách của chú bé tôn trọng người lớn và tinh thần ham học hỏi.v

- Những câu hỏi và sự lí giải về sự kiện lịch sử cho thấy Côn là cậu bé có tâm hồn, suy nghĩ rất chín chắn, thấu đáo. Qua những câu chuyện, cậu đều đưa ra được cái nhìn của mình rất thực và những đánh giá tương đối chính xác về nhân vật, câu chuyện.

- Qua đó, ta có thể thấy, Côn là một cậu bé rất ham học hỏi, biết nhìn nhận, cảm nhận, lắng nghe một cách thấu đáo.

Trong đoạn trích, cụ Phó bảng đã giáo dục các con tu dưỡng làm người từ những trải nghiệm thực tế và từ những trải nghiệm để các con phát biểu vốn hiểu biết, suy luận và thiếu sót chỗ nào sẽ bổ sung và sửa chữa ngay chỗ đó. Qua đó chúng ta thấy được phần nào tính cách của cụ Phó bảng chỉn chu, sáng tạo trong cách dạy con, uốn nắn con. Không chỉ có vậy chúng ta còn thấy được sự tỉ mỉ, ân cần đối đãi với các con và Người có vốn học vấn sâu rộng.

- Trong đoạn trích, cụ Phó bảng đã giáo dục các con tu dưỡng làm người bằng cách kể cho con nghe về các sự tích của các địa danh do nhân dân sáng tạo ra, từ đó để các con thấy được những bài học nhận thức, triết lí nhân sinh qua đó.

- Nhận xét về tính cách cụ Phó bảng: cụ là một người hiểu biết sâu rộng, bản tính cương trực, thẳng thắn, yêu quê hương đất nước.

Câu chuyện Dọc đường xứ Nghệ của cha con cụ Phó bảng gợi cho em những suy nghĩ về những địa danh (núi Hai Vai, hòn Trống Thủng, núi Cờ Rách, đền thờ Thục Phán…), những nhân vật lịch sử (Lý Nhật Quang), cách đối đãi ứng xử đối với nhân dân, với con người xung quanh. Bên cạnh đó còn gợi cho em về một phương pháp giáo dục hữu ích đó là học thông qua trải nghiệm, học bằng phương pháp thảo luận.

Văn bản gợi cho em suy nghĩ về giá trị văn hóa dân gian gắn với các địa danh có thực. Mỗi địa danh đều mang theo một câu chuyện, một sự tích, để lại những bài học về đạo lí làm người, tinh thần dân tộc. Nó chứng tỏ những địa danh đó không phải là sản phẩm vô tình của tạo hóa mà là sản phẩm hữu ý của con người, mang theo khát vọng, lí tưởng cao đẹp của nhân dân. Vậy nên, chúng ta cần phải biết trân trọng, gìn giữ những giá trị văn hóa tốt đẹp đó.