Soạn văn 7, ngữ văn 7 cánh diều

Bài 7. Thơ

Soạn bài Những cánh buồm SGK Ngữ Văn 7 tập 2 Cánh diều - chi tiết

Đọc trước văn bản Những cánh buồm và tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Hoàng Trung Thông.

Tổng hợp đề thi học kì 1 lớp 7 tất cả các môn - Cánh diều

Toán - Văn - Anh - Khoa học tự nhiên...

Lựa chọn câu để xem lời giải nhanh hơn

Nội dung chính

Bài thơ nêu lên cảm xúc, ước mơ của hai cha con muốn đi khám phá những vùng đất xa xôi được thể hiện qua cuộc nói chuyện khi cùng nhau đi dạo trên bờ biển.

Chuẩn bị 1

Câu 1 (trang 21, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Đọc trước văn bản Những cánh buồm và tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Hoàng Trung Thông.

Phương pháp giải:

Đọc trước văn bản và tìm hiểu thông tin về tác giả qua sách báo, internet

Lời giải chi tiết:

- Nhà thơ Hoàng Trung Thông (05/05/1925 – 1993).

- Quê gốc: xã Quỳnh Đôi, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An.

- Ông từng là Vụ trưởng Vụ Văn nghệ, Ban Tuyên huấn TƯ, Thư ký tòa soạn tạp chí Văn nghệ, Tổng biên tập tuần báo Văn nghệ, Viện trưởng Viện Văn học thuộc Ủy ban khoa học xã hội Việt Nam, Tổng biên tập Tạp chí Văn học, Ủy viên BCH Hội nhà văn Việt Nam các khóa I, và II.

- Tác phẩm: Quê hương chiến đấu (thơ – 1955), Đường chúng ta đi (thơ – 1960), Những cánh buồm (thơ – 1964), Đầu sóng (thơ – 1968), Trong gió lửa (thơ – 1971), Như đi trong mơ (thơ – 1977), Chiến công tuốt thơ (thơ – 1983), Những ngày thu ở Liên Xô (bút ký – 1983), Chặng đường mới của văn học chúng ta (phê bình tiểu luận – 1961), Cuộc sống thơ và thơ cuộc sống (phê bình tiểu luận – 1979).

- Nhà nghiên cứu - giáo sư Phan Ngọc đã từng viết về ông: "Trong thâm tâm, anh là con người nhỏ bé, của những con người nhỏ bé. Trong thơ, anh chỉ là nhà thơ của những người nhỏ bé" và "Chỉ có một Hoàng Trung Thông nhỏ bé, không hài lòng với chính mình. Đó là cái lớn của Hoàng Trung Thông".

Xem thêm

Cách 2

Cách 3

Hoàng Trung Thông (1925-1993) là một trong những nhà thơ tiêu biểu đại diện cho thơ cách mạng Việt Nam mới. Thơ ca của ông giúp con người sống tốt hơn, tâm hồn trong sạch hơn, đánh thức tình yêu bên trong mỗi con người, luôn nỗ lực đấu tranh vì những lí tưởng nhân đạo và sự tiến bộ của xã hội. Ngoài là nhà thơ, ông cũng là một nhà phê bình văn học với nhiều tác phẩm để đời.

Tác giả Hoàng Trung Thông (1925 –1993), ông quê quán: Nghệ An. Ông không chỉ sáng tác thi ca và nghiên cứu lý luận, phê bình văn học, viết thư pháp, Hoàng Trung Thông đảm nhiệm các chức trách quan trọng như cán bộ văn nghệ của khu ủy Liên khu IV, tỉnh ủy viên tỉnh ủy Nghệ An, Tổng biên tập báo Văn nghệ, báo Tác phẩm mới; Giám đốc nhà xuất bản văn học… Đặc điểm thơ: thơ của ông giản dị, cô động, chứa cảm xúc trong sáng. Một số tác phẩm tiêu biểu của Hoàng Trung Thông: Chặng đường mới của văn học chúng ta (1961), Cuộc sống thơ và thơ cuộc sống (1979), Quê hương chiến đấu (1955), Những cánh buồm (1964), 17 bài thơ, Đầu sóng (1968), Trong gió lửa (1971)…

Xem thêm

Cách 2

Cách 3

Chuẩn bị 2

Câu 2 (trang 21, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Nhớ lại những mơ ước của em khi còn nhỏ. Chia sẻ với các bạn về một trong những ước mơ ấy.

Phương pháp giải:

Chia sẻ với các bạn về ước mơ của mình

Lời giải chi tiết:

Hồi nhỏ, em mơ ước trở thành cô giáo. Em muốn học thật tốt, trở thành một người cô hiền dịu và mẫu mực được các em học sinh yêu quý, kính trọng.

Xem thêm

Cách 2

Cách 3

Một trong những ước mơ khi em còn nhỏ là được trở thành một nhà thiết kế thời trang. Bởi khi đó em rất thích vẽ, bị quấn hút bởi những bộ trang phục lung linh, đẹp đẽ như trên tạp trí hay trên những show thời trang. Em đã tự nhủ sau này mình cũng trở thành một người như vậy, tạo ra được những thiết kế đẹp mắt, để mọi người cùng ngắm nhìn, chiêm ngưỡm vẻ đẹp của nó.

Chia sẻ ước mơ: các bạn chia sẻ cá nhân về ước mơ của bản thân cho thầy/cô và các bạn cùng nghe.

Xem thêm

Cách 2

Cách 3

Đọc hiểu 1

Câu 1 (trang 22, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Lưu ý các từ ngữ chỉ không gian, thời gian ở hai khổ thơ đầu

Phương pháp giải:

Đọc kỹ văn bản.

Lời giải chi tiết:

- Không gian: cát, biển xanh

- Thời gian: ánh mặt trời, mưa đêm, ánh mai hồng => Buổi bình minh sau trận mưa đêm

Xem thêm

Cách 2

Cách 3

Bài thơ lấy bối cảnh về hai cha con đang đi dạo trên bờ biển, ánh nắng rực rỡ, chói chang. Trên biển là những con thuyền với những cánh buồm lênh đênh ngoài khơi xa.

Bối cảnh bài thơ: hai cha con cùng nhau dạo bờ biển.

Xem thêm

Cách 2

Cách 3

Đọc hiểu 2

Câu 2 (trang 22, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Xác định các từ láy có trong bài thơ và tìm nghĩa của chúng.

Phương pháp giải:

Đọc kỹ văn bản.

Lời giải chi tiết:

- rực rỡ: dùng để chỉ vẻ đẹp của ánh mặt trời. Mặt trời sớm mai chiếu ánh sáng lấp lánh, vàng rực lên biển xanh. Vẻ đẹp ấy tượng trưng cho tương lai tươi sáng, rộng mở của con.

- lênh khênh: từ láy tượng hình dùng để diễn tả cái bóng cao lớn của cha, qua đó nói lên vai trò che chở, bảo vệ và nâng đỡ để con trưởng thành.

- rả rích: từ láy tượng thanh dùng để tả trận mưa đêm nhưng nó cũng ẩn dụ cho những gì lạnh lẽo, tối tăm đã qua, đối lập với buổi bình minh lộng lẫy hiện tại, cho thấy niềm tin của cha vào tương lai tốt đẹp của con.

- phơi phới: có tác dụng nhấn mạnh niềm vui trào dâng trong lòng người cha khi thấy con tiếp bước mình thực hiện ước mơ.

- trầm ngâm: người cha vừa nhìn phía chân trời vừa suy nghĩ, nghiền ngẫm điều gì.

- thầm thì: tiếng sóng vỗ rì rào nhỏ nhẹ như tiếng người nói nhỏ nhẹ bên tai.

Xem thêm

Cách 2

Cách 3

- lênh khênh: chỉ sự cao những không vững vàng.

- rả rích: nhiều, không ngớt

- phơi phới: chỉ sự hứng khởi, đón chờ, mong đợi

- trầm ngâm: sự suy tư, suy ngẫm về một việc gì đó.

- thầm thì: chỉ sự khẽ khàng, không phát thành tiếng to

Các từ láy có trong bài:

Từ láy	Nghĩa của từ láy
Lênh khênh	Cao quá mức, gây ấn tượng không cân đối, dễ đổ, dễ ngã
Rả rích	Từ gợi tả những âm thanh không to, không cao, lặp đi lặp lại đều đều và kéo dài như không dứt
Phơi phới	Trạng thái mở rộng, tung bay trước gió
Trầm ngâm	Có dáng vẻ đang suy nghĩ, nghiền ngẫm điều gì
Thầm thì	Nói thầm với nhau, không để người ngoài nghe thấy

Xem thêm

Cách 2

Cách 3

Đọc hiểu 3

Câu 3 (trang 22, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Người cha có những cử chỉ, tâm sự như thế nào?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ văn bản

Lời giải chi tiết:

Thái độ của cha đối với con vô cùng nhẹ nhàng, trìu mến. Cha ân cần giải thích cho con về thắc mắc sao không thấy nhà cửa, cây cối, con người mà chỉ thấy nước thấy trời. Qua đây thể hiện được tình yêu thương và sự dịu dàng của người cha đối với đứa con nhỏ.

Xem thêm

Cách 2

Cách 3

Người cha có những cử chỉ ân cần, dịu dàng: dắt tay con đi trên cát mịn, mỉm cười, xoa đầu con… và tâm sự của người cha rất chân thành, nhẹ nhàng như một lời khuyên răn, bảo ban.

- Cử chỉ và tâm sự của người cha:

+ Người cha không hề tỏ ra ngạc nhiên trước những câu hỏi của con mà khẽ mỉm cười giảng giải cho con, từng bước nâng đỡ ước mơ của con- cũng chính là ước mơ thuở nhỏ của cha.

+ Cha tâm sự với con, đó là nơi cha chưa hề đến=> Lời nói chân thật với người con.

Xem thêm

Cách 2

Cách 3

Đọc hiểu 4

Câu 4 (trang 22, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Dấu chấm lửng trong khổ thơ này có tác dụng gì?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ khổ thơ thứ 4.

Lời giải chi tiết:

Dấu chấm lửng trong dòng cuối khổ thơ biểu thị lời nói ngân dài, chưa kết thúc. Người con sẽ đi xa, đi xa bằng những cánh buồm trắng, thực hiện ước mơ của mình.

Xem thêm

Cách 2

Cách 3

Dấu chấm lửng thể hiện lời nói ngập ngừng, ngắt quãng.

Dấu chấm lửng trong khổ thơ có tác dụng: thể hiện lời nói bỏ dở hay ngập ngừng, ngắt quãng đồng thời làm giãn nhịp điệu câu thơ, chuẩn bị cho sự xuất hiện của một từ ngữ biểu thị nội dung mới.

Xem thêm

Cách 2

Cách 3

Đọc hiểu 5

Câu 5 (trang 23, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Em hiểu ý của dòng thơ cuối bài là gì?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ khổ thơ cuối

Lời giải chi tiết:

Ý của dòng thơ cuối bài là người cha nhớ lại những ước mơ của mình qua những câu nói thể hiện ước mơ hồn nhiên của người con.

Xem thêm

Cách 2

Cách 3

Dòng thơ cuối bài có thể hiểu là lời thú nhận của người cha rằng trước đay ông cũng như vậy, cũng ngây thơ, trong sáng với những ước muốn như con mình bây giờ.

Ý dòng thơ cuối bài là: Ước mơ của con cũng giống với ước mơ của cha, khi con nói ra ước mơ của mình, cha như thấy lại bản thân mình ngày đó.

Xem thêm

Cách 2

Cách 3

CH cuối bài 1

Câu 1 (trang 23, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Chỉ ra đặc điểm hình thức của bài thơ Những cánh buồm thể hiện qua các yếu tố: số tiếng ở các dòng thơ, số dòng ở mỗi khổ thơ, cách hiệp vần,…

Phương pháp giải:

Đọc kỹ văn bản, chú ý số dòng, số tiếng trong mỗi dòng, cách gieo vần

Lời giải chi tiết:

- Thể thơ tự do

- Mỗi dòng thơ thường có 5 đến 7 chữ.

- Số dòng ở mỗi khổ thơ không cố định, có khổ 4 dòng, có khổ 5, 6 hoặc 8 dòng.

- Cách hiệp vần của bài thơ cũng rất tự do, không theo niêm luật quy tắc thông thường.

Xem thêm

Cách 2

Cách 3

- Số tiếng ở các dòng không hạn định

- Số dòng ở mỗi khổ thơ cũng không cố định, khổ nhiều, khổ ít.

- Các hiệp vần không rõ ràng, gieo một cách ngẫu hứng.

- Đặc điểm hình thức của bài thơ Những cánh buồm:

+ Mỗi dòng thường có 5 đến 7 chữ.

+ Số dòng trong mỗi khổ khác nhau, linh hoạt.

+ Được viết theo thể thơ tự do, được chia thành nhiều khổ nhỏ khác nhau

+ Vần thơ tự do

Xem thêm

Cách 2

Cách 3

CH cuối bài 2

Câu 2 (trang 23, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Người cha và người con trò chuyện về điều gì? Dựa vào những hình ảnh có trong bài thơ, hãy tưởng tượng và miêu tả lại bằng lời của em về cảnh hai cha con đi dạo và trò chuyện trên bãi biển.

Phương pháp giải:

Đọc kỹ bài thơ

Lời giải chi tiết:

Hai cha con trò chuyện về sự mênh mông, vô tận của biển khơi và khát vọng khám phá những vùng đất xa xôi.

Đang đi, bỗng cậu bé lắc tay cha khẽ hỏi: “Sao ở xa kia chỉ thấy nước, thấy trời, không thấy nhà, không thấy cây, không thấy người vậy cha?”. Người cha mỉm cười bảo: Cứ theo cánh buồm kia, đi mãi ta sẽ thấy cây, thấy nhà, thấy người. Nhưng nơi đó cha cũng chưa hề đi đến. Người cha bất chợt trầm ngâm nhìn mãi cuối chân trời. Cậu bé lại chỉ cánh buồm bảo: “Cha hãy mượn cho con những cánh buồm trắng kia nhé, để con đi...”. Lời chân thành của đứa con làm người cha bồi hồi cảm động - đó là lời của người cha, là mơ ước của ông thời ông còn là một cậu bé bằng tuổi con ông bây giờ, lần đầu được đứng trước biển khơi vô tận. Người cha đã bắt gặp lại mình trong mơ ước của con.

Xem thêm

Cách 2

Cách 3

- Người cha và người con trò truyện với nhau về biển cả rộng lớn

- Em có thể tưởng tượng ra đó là hình ảnh hai cha con đang đi dọc bờ biển dưới ánh nắng chói chang của mặt trời. Bóng hai cha con in hằn trên cát. Hai người đang nhìn ra biển xanh rộng lớn với những cánh buồn xa xăm của những con tàu đánh cá. Cha dắt tay con đi trên cát, vừa đi vừa trò truyện.

- Người cha và người con trò chuyện về thế giới bao la, ước mơ được khám phá thế giới của con và lời giải đáp của cha.

- Miêu tả bằng lời cảnh cha con đi dạo và trò chuyện trên bãi biển: Một ngày mặt trời rực rỡ, biển xanh cát mịn, hai cha con cùng nhau dạo biển. Mặt biển mênh mông, con thốt lên hỏi cha sao không thấy nhà, không thấy cây, không thấy người. Cha nhẹ nhàng giảng giải cho con. Mặt trời lên cao, ánh nắng chan hòa, hai cha con cùng ngắm cảnh biển và thấy cánh buồm xa xa. Con lại hỏi cha mượn buồm trắng để con đi. Cha như bắt gặp mình trong ước mơ của con, ước mơ khám phá thiên nhiên vô tận.

Xem thêm

Cách 2

Cách 3

CH cuối bài 3

Câu 3 (trang 23, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Trong bài thơ, hình ảnh “cánh buồm” được nhắc đến mấy lần? Hình ảnh đó tượng trưng cho điều gì?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ văn bản

Lời giải chi tiết:

- Hình ảnh “cánh buồn” được nhắc đến ba lần: ở dòng thơ thứ 14 (Theo cánh buồm đi mãi đến nơi xa), dòng thơ thứ 21 và 22 (Con lại trỏ cánh buồm xa nói khẽ: / Cha mượn cho con buồm trắng nhé)

- “Cánh buồm” tượng trưng cho phương tiện để hiện thực hóa khát vọng được đi khắp đó đây, khám phá những điều mới mẻ của người con

Xem thêm

Cách 2

Cách 3

- Hình ảnh “cánh buồm” được nhắc đến 2 lần

- Hình ảnh đó tượng trưng cho sự tự do đi đây đi đó, khám phá những vùng đất mới, mở mang kiến thức.

- Trong bài thơ, hình ảnh “cánh buồm” được nhắc đến 2 lần.

- Hình ảnh đó tượng trưng cho khao khát, ước mơ được khám phá thế giới, đi đến chân trời mới.

Xem thêm

Cách 2

Cách 3

CH cuối bài 4

Câu 4 (trang 23, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Qua những câu hỏi, lời nói của mình, người con đã bộc lộ ước mơ gì? Em có nhận xét gì về ước mơ đó?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ văn bản

Lời giải chi tiết:

Trong bài thơ, người con hỏi và nói với cha:

Cha ơi!

Sao xa kia chỉ thấy nước thấy trời

Không thấy nhà, không thấy cây, không thấy người ở đó?

[…]

Cha mượn cho con buồm trắng nhé,

Để con đi…

Qua những câu hỏi, lời nói ở trên, người con muốn được đến những nơi “chưa hề đi đến” để khám phá những điều mới mẻ ở đó. Đó là ước mơ rất hồn nhiên, ngây thơ, trong sáng và đẹp đẽ.

Xem thêm

Cách 2

Cách 3

Qua những câu hỏi, lời nói của mình, người con đã bộc lộ ước mơ được ra xa tận biển khơi, khám phá những vùng đất, những điều kì thú mới mẻ, mở mang kiến thức cho bản thân.

→ Đó là một ước mơ lớn lao, vĩ đại mà nhiều người muốn thực hiện được, cả cha của cậu bé cũng chưa thực hiện được nó, nó thể hiện một sự hơi mơ mộng của trẻ con.

- Qua những câu hỏi, lời nói của mình, người con đã bộc lộ ước mơ: được khám phá thế giới, đi đến chân trời mới.

=> Đó là ước mơ đẹp, thể hiện tinh thần học hỏi và muốn khám phá thế giới bằng khả năng của bản thân.

Xem thêm

Cách 2

Cách 3

CH cuối bài 5

Câu 5 (trang 23, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Ước mơ của người con gợi cho người cha nhớ đến điều gì? Em hãy đóng vai người cha, diễn tả lại những cảm xúc, suy nghĩ của nhân vật này trước lời đề nghị của người con.

Phương pháp giải:

Đọc kỹ văn bản và đặt mình vào vị trí người cha.

Lời giải chi tiết:

- Ước mơ của người con gợi cho người cha nhớ đến những ước mơ của mình khi còn nhỏ. Người cha cũng từng khao khát được đi xa, đến những vùng đất mới để tìm hiểu những điều mới lạ.

- Đóng vai người cha diễn tả lại những cảm xúc, suy nghĩ của nhân vật này trước lời đề nghị của người con:

Tôi vô cùng hạnh phúc và như trẻ lại khi tìm lại mình, tìm lại được những khát vọng thuở trước trong tiếng ước mơ của con. Những khát vọng của con cũng là những khát vọng của tôi ngày thơ ấu. Gặp lại những khát vọng ấy nơi con, lòng tôi nhen nhóm lên bao hi vọng. Hi vọng con sẽ mang khát vọng của con và cả của tôi đi xa hơn nữa trong cuộc đời. Những điều tôi chưa làm được từ nay sẽ được gửi gắm nơi con.

Xem thêm

Cách 2

Cách 3

- Ước mơ của người con khiến người cha bất giác nhớ về mình trước kia, cũng có một thời nhìn cánh buồm xa xăm trên biển mà cũng mong ước được khám phá, chinh phục chân trời xa tít kia.

- Phải, đã từng có một thời như vậy, mình ngắm nhìn biển xanh thẳm bao la kia mà tự hỏi bản thân sẽ thế nào nếu ta đi đến đó, khám phá nó? Đã bao lần ta đứng trước biển mà không hề có cảm giác này, mọi thứ dường như đang lặp lại câu chuyện của trước kia. Nó khiến ta cảm thấy thật tiếc nuối, thật hoài niệm…

- Ước mơ của người con gợi cho người cha nhớ đến ước mơ của mình ngày đó: cũng là ước mơ được khám phá thế giới, đi đến chân trời mới.

- Diễn tả lại những cảm xúc, suy nghĩ của người cha trước lời đề nghị của người con: Khi con đề nghị mượn buồm trắng để con đi….lòng tôi nghẹn ngào, mênh mang, mọi thứ xung quanh cứ nhòe đi, thay vào đó là hình ảnh tôi trên chiếc buồm trắng lênh đênh ngoài biển khơi.

Xem thêm

Cách 2

Cách 3

CH cuối bài 6

Câu 6 (trang 23, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Em thích nhất khổ thơ hay hình ảnh nào trong bài thơ? Vì sao?

Phương pháp giải:

Chọn khổ thơ/ hình ảnh em thích nhất và lí giải.

Lời giải chi tiết:

Em thích nhất hình ảnh “cha dắt con đi dưới ánh mai hồng” trong bài thơ này.

Lí do: Hình ảnh “cha dắt con đi dưới ánh mai hồng” thể hiện tình yêu con rất riêng của người cha. Hình ảnh đó cũng thể hiện niềm tin tưởng của người cha vào tương lai ngời sáng của con. Có cha dìu dắt, con nhất định sẽ vững bước và trưởng thành. Hình ảnh thân mật đầy yêu thương của cha và con gợi lên trong người đọc niềm xúc động sâu xa.

Xem thêm

Cách 2

Cách 3

Em thích nhất khổ thơ cuối của bài thơ. Không phải là câu hỏi ngây thơ của người con nữa mà là trực tiếp cảm xúc của người cha. Dường như những kí ức trước kia đang ùa về, cũng chính tại bờ biển, người cha cũng mang theo mong ước được khám phá, được đi về nơi chân trời kia như con của mình hiện tại. Nó gợi nên cảm giác về sự hoài niệm về một thời xa xưa mang theo cả sự tiếc nuối khôn nguôi bởi chưa thể hoàn thành được ước mơ đó.

Trong bài thơ, em thích nhất khổ thơ thứ 1: Hình ảnh giàu sức gợi, vừa đối lập vừa thể hiện sự khác biệt thế hệ.

+ Thiên nhiên: mặt trời rực rỡ, biển xanh => khoáng đạt, rực rỡ, long lanh, tràn đầy sức sống

+ Hai cha con: bóng cha lênh khênh, bóng con chắc nịch => Sự đối lập vừa thể hiện sự khác biệt giữa hai thế hệ, đồng thời thấy được sự tiếp nối bởi cha có gầy và già đi “lênh khênh” thì con mới ngày càng lớn khôn “chắc nịch”

Xem thêm

Cách 2

Cách 3

Bài đọc

>> Xem chi tiết: Văn bản Những cánh buồm