Soạn văn 10, ngữ văn 10 chân trời sáng tạo

Bài 5: Nghệ thuật truyền thống (chèo/tuồng)

Soạn bài Đọc mở rộng theo thể loại: Xã trưởng – Mẹ Đốp SGK Ngữ Văn 10 tập 1 Chân trời sáng tạo - chi tiết

Liệt kê theo bảng sau những từ ngữ, hình ảnh trong lời thoại của hai nhân vật khi họ nói về công việc thường ngày của mình và của người còn lại:

Tổng hợp đề thi học kì 1 lớp 10 tất cả các môn - Chân trời sáng tạo

Toán - Văn - Anh - Lí - Hóa - Sinh - Sử - Địa...

Lựa chọn câu để xem lời giải nhanh hơn

Nội dung chính

Vở chèo làm nổi bật mối quan hệ giữa xã trưởng và mẹ Đốp.

Câu 1

Video hướng dẫn giải

Liệt kê theo bảng sau những từ ngữ, hình ảnh trong lời thoại của hai nhân vật khi họ nói về công việc thường ngày của mình và của người còn lại:

Hình ảnh (trang 132, SGK Ngữ Văn 10, tập một)

Từ bảng trên, hãy nêu nhận xét về thái độ, quan điểm của hai nhân vật.

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ văn bản.

- Chú ý lời thoại của hai nhân vật Xã trưởng và mẹ Đốp khi nói về công việc của nhau.

Lời giải chi tiết:

Nói về xã trưởng

Nói về mẹ Đốp và chồng

Xã trưởng

- Tại dân vi tổng lí

Quốc pháp hữu công cầu

Ơn dân xã thuận bầu

Tôi đứng đầu hàng xã

- Đi rao mõ.

- Làm cái thứ mõ thì bằng với sắc cái gì ?

Mẹ Đốp

- Các cụ chửa được ngồi.

- Thầy sai con đi rao mõ.

- Mộc đạc vang lừng

Kim thanh dóng dả.

- Bất phận danh nhi tài túc

Vô chế lệnh nhi dân tòng.

- Muôn việc sửa sang quyền cắt đặt

Một mình một chiếu thảnh thơi ngồi.

- Mõ tôi cả tiếng lại dài hơi

Một xã cử bầu chẳng phải chơi

Mộc đạc vang lừng hòa cả xã.

Nhận xét:

* Nói về xã trưởng:

- Xã trưởng: tự mãn khi mình được chọn làm lí trưởng, cho mình đứng trên tất cả mọi người.

- Mẹ Đốp: đả kích, chọc tức xã trưởng.

* Nói về mẹ Đốp và chồng:

- Xã trưởng: tỏ thái độ khinh bỉ, coi thường những người có địa vị thấp kém hơn mình.

- Mẹ Đốp: trân trọng công việc mình đang làm vì mẹ Đốp cũng được dân bầu.

Xem thêm

Cách 2

Xã trưởng

- Tại dân vi tổng lí

Quốc pháp hữu công cầu

Ơn dân xã thuận bầu

Tôi đứng đầu hàng xã

- Đi rao mõ

- Làm cái thứ mõ thì bằng với sắc cái gì ?

Mẹ Đốp

- Các cụ chửa được ngồi

- Thầy sai con đi rao mõ

- Mộc đạc vang lừng

Kim thanh dóng dả

- Bất phận danh nhi tài túc

Vô chế lệnh nhi dân tòng

- Muôn việc sửa sang quyền cắt đặt

Một mình một chiếu thảnh thơi ngồi

Nói về xã trưởng

+ Xã trưởng : tự hào mà nói mình được chọn làm lí trưởng là do người dân đều đồng ý chọn, coi mình như là vua ở đây

+ Mẹ Đốp : đả kích, châm chọc chức xã trưởng

Nói về mẹ Đốp và chồng

+ Xã trưởng: khinh bỉ ra mặt, coi thường những người thấp kém hơn mình

+ Mẹ Đốp; dùng những từ ca ngợi ghề của mình cũng được trân trọng, cũng được dân bầu. Nói về chồng luôn dùng những từ thẳng thắn để nói về những gì chồng đạt được

Xem thêm

Cách 2

Câu 2

Video hướng dẫn giải

Yếu tố hài hước được tạo nên từ những thủ pháp nào? Thử hình dung khi diễn viên chèo nhập vai mẹ Đốp, họ sẽ sử dụng cử chỉ, hành động như thế nào?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Yếu tố hài hước được tạo nên từ những thủ pháp như:

+ Từ đồng âm ''bằng'': “Bố cháu trẩy tỉnh lĩnh băng rồi ạ/ Làm cái thứ mõ thì bằng với sắc cái gì”.

+ Từ ngữ giản dị, đậm chất miền quê: đốp chát, bố cháu, chửa, Đốp với chát cái gì.

- Khi diễn viên chèo nhập vai mẹ Đốp, họ sẽ sử dụng những cử chỉ, hành động nhanh nhẹn, hoạt bát, giọng điều vang to.

Xem thêm

Cách 2

+ Thủ pháp nghệ thuật

Từ đồng âm ''bằng'' ;''Bố cháu trẩy tỉnh lĩnh băng rồi ạ/ Làm cái thứ mõ thì bằng với sắc cái gì''

Những từ ngữ giản dị, môc mạc, đặc trưng cua làng quê: đốp chát, bố cháu, chửa, con mẹ Đốp, tốt nái

+ Khi diễn viên chèo nhập vai mẹ Đốp, họ sẽ sử dụng cử chỉ chân chất, nhanh nhạy, tinh nghịch

Xem thêm

Cách 2

Câu 3

Video hướng dẫn giải

Mẹ Đốp thuộc kiểu nhân vật nào trong các kiểu nhân vật chính yếu của chèo cổ? Theo bạn, sự xuất hiện của mẹ Đốp nói riêng và kiểu nhân vật này nói chung trong kịch bản chèo có tác dụng như thế nào đối với việc chuyển tải tư tưởng, triết lí dân gian?

Phương pháp giải:

Chú ý nhân vật mẹ Đốp.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Mẹ Đốp thuộc kiểu hề (nhân vật hài hước, gây cười).

- Theo em, sự xuất hiện của nhân vật mẹ Đốp nói riêng và kiểu nhân vật này nói chung trong kịch bản chèo vừa giúp cho vở chèo thêm phần hấp dẫn bởi được pha trộn vào đó những tình huống vui nhộn, tạo tiếng cười. Từ những tiếng cười trào phúng ấy, các tư tưởng, triết lí dân gian được gửi gắm và truyền tải.

Xem thêm

Cách 2

Mẹ Đốp thuộc kiểu hề-nhân vật hài hước, gây cười. Cụ thể thì hề áo ngắn là Mẹ Đốp , đại diện cho tầng lớp nhân dân (bị trị) luôn luôn tìm cách đả kích, châm chọc, chửi khéo giai cấp thống trị là Xã Trưởng, gây tiếng cười hóm hỉnh, sâu cay, chua chát, sảng khoái, hể hả qua những việc làm ngu dốt, vô nhân đạo của chúng diễn ra hàng ngày. Sự xuất hiện của mẹ Đốp nói riêng và kiểu nhân vật này nói chung trong kịch bản chèo có tác dụng hình tượng hóa các quan điểm, triể lí dân gian giúp việc truyền tải dễ dàng hơn, dễ hiểu hơn.

Xem thêm

Cách 2

Bài tập sáng tạo

Video hướng dẫn giải