Đề thi giữa kì 1 Văn 8 - Đề số 13

Đề thi

I. ĐỌC HIỂU (4,0 điểm)

Đọc văn bản dưới đây và trả lời các câu hỏi:

THU ẨM

Năm gian nhà cỏ thấp le te,

Ngõ tối đêm sâu đóm lập loè.

Lưng giậu phất phơ màu khói nhạt,

Làn ao lóng lánh bóng trăng loe.

Da trời ai nhuộm mà xanh ngắt?

Mắt lão không vầy cũng đỏ hoe.

Rượu tiếng rằng hay, hay chẳng mấy.

Độ năm ba chén đã say nhè.

(Trích Thơ văn Nguyễn Khuyến, NXB Văn học, 1971, tr.107)

Chú thích:

       Nguyễn Khuyến (1835-1909), quê ở huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam. Ông đỗ đầu cả ba kì thi: Hương, Hội, Đình nên được gọi là Tam nguyên Yên Đổ. Thơ Nguyễn Khuyến thể hiện tình cảm thiết tha gắn bó với quê hương và ẩn chứa tâm sự yêu nước cùng nỗi u uẩn trước thời thế.

     “Thu ẩm” là một bài thơ nổi tiếng nằm trong chùm ba bài thơ mùa thu: “Thu vịnh”, “Thu điếu”, “Thu ẩm” được Nguyễn Khuyến viết trong thời gian ông từ quan về ở ẩn tại quê nhà.

Câu 1 (0.5 điểm). Xác định thể thơ của văn bản trên.

Câu 2 (0.5 điểm). Tìm trong bài thơ những hình ảnh miêu tả khung cảnh làng quê đồng bằng Bắc Bộ.

Câu 3 (1.0 điểm). Nội dung chính bài thơ “Thu ẩm” là gì?

Câu 4 (1.0 điểm). Em hãy nêu giá trị biểu đạt của từ “lóng lánh” trong câu thơ “Làn ao lóng lánh bóng trăng loe”.

Câu 5 (1.0 điểm). Qua bài thơ, em cảm nhận như thế nào về tâm hồn, tình cảm của nhà thơ Nguyễn Khuyến?

PHẦN VIẾT (6.0 điểm)

Câu 1 (2.0 điểm). Viết đoạn văn nghị luận (khoảng 150 chữ) phân tích vẻ đẹp của đoạn thơ sau:

Năm gian nhà cỏ thấp le te,

Ngõ tối đêm sâu đóm lập loè.

Lưng giậu phất phơ màu khói nhạt,

Làn ao lóng lánh bóng trăng loe.

Câu 2 (4.0 điểm). Viết bài văn kể lại chuyến tham quan một di tích lịch sử, văn hóa đã để lại cho em ấn tượng sâu sắc nhất.

Đáp án

I. PHẦN ĐỌC HIỂU (4.0 điểm)

Câu 1.

Phương pháp:

Dựa vào đặc trưng thể loại

Lời giải chi tiết:

Bài thơ “Thu ẩm” được viết theo thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật.

Câu 2.

Phương pháp:

Đọc và xác định những hình ảnh miêu tả khung cảnh làng quê đồng bằng Bắc Bộ

Lời giải chi tiết:

Những hình ảnh miêu tả khung cảnh làng quê đồng bằng Bắc Bộ: nhà cỏ thấp le te, ngõ tối, đóm lập lòe, lưng giậu, màu khói nhạt, làn ao, bóng trăng loe.

Câu 3.

Phương pháp:

Đọc và xác định nội dung chính của văn bản

Lời giải chi tiết:

Thu Ẩm vẽ nên bức tranh mùa thu yên bình nhưng lạnh lẽo với ao thu, chiếc thuyền câu và cảnh rượu trong cô tịch. Qua đó, Nguyễn Khuyến bộc lộ tâm trạng u hoài, chán chường của một tri thức nho nhã, không tìm thấy ý nghĩa trong cuộc đời giữa bối cảnh xã hội đầy biến đổi.

Câu 4.

Phương pháp:

Dựa vào ngữ cảnh để xác định giá trị biểu đạt của từ

Lời giải chi tiết:

Giá trị biểu đạt của từ “lóng lánh” trong câu thơ “Làn ao lóng lánh bóng trăng loe”:

- Gợi hình ảnh ánh trăng được phản chiếu từ mặt ao thu, tỏa ra khi làn nước xao động.

- Gợi khung cảnh đêm trăng ở làng quê đẹp, thơ mộng, huyền ảo.

Câu 5.

Phương pháp:

Nêu cảm nhận của em về vẻ đẹp tâm hồn, tình cảm của tác giả

Lời giải chi tiết:

- Tình yêu quê hương tha thiết, gắn bó với những cảnh vật bình dị, thân thuộc của quê hương.

- Tâm hồn cao đẹp, luôn trăn trở, lo lắng cho đất nước nhân dân.

PHẦN VIẾT (6.0 điểm)

Câu 1.

Phương pháp:

- Vẻ đẹp về nội dung: Bốn câu thơ khắc họa bức tranh làng quê bình dị, thân thuộc của vùng đồng bằng Bắc Bộ.

 + Cảnh thu ban đêm nơi làng quê được quan sát và miêu tả qua đôi mắt đầy tâm trạng của thi nhân. Nhà thơ đã sử dụng nhiều từ láy giàu giá trị gợi tả: le te gợi hình ảnh ngôi nhà tranh  thấp, nhỏ, được dựng bằng tre, lợp rơm rạ vốn rất quen thuộc ở làng quê Bắc Bộ xưa; từ lập loè làm cho đêm thêm sâu, ngõ hẹp càng thêm tối, thêm hun hút, im vắng, tĩnh lặng; từ phất phơ đã gợi hình dáng và chuyển động rất nhẹ của khói bếp hay khói sương của buổi chiều thu đang giăng mắc, vương vất nơi bờ giậu; từ lóng lánh gợi hình ảnh ánh trăng được phản chiếu từ mặt ao thu, khi làn nước trong trẻo xao động.

+ Bốn câu thơ toát lên khung cảnh làng quê rất đặc trưng của đồng bằng Bắc Bộ, mang vẻ đẹp gần gũi, yên bình, thơ mộng; thể hiện tình yêu thiên nhiên tha thiết, yêu cảnh sắc mùa thu, gắn bó với cuộc sống bình dị nơi quê nhà của Nguyễn Khuyến.

- Vẻ đẹp nghệ thuật:

+ Thể thơ Đường luật, cách hòa thanh, gieo vần độc đáo; nghệ thuật đối ở cặp câu thực, tạo sự hài hòa, cân xứng cho câu thơ…

+ Bút pháp lấy động tả tĩnh.

+ Hình ảnh chân thực, gần gũi, bình dị.

+ Sử dụng từ láy gợi hình đặc sắc…

Lời giải chi tiết:

Đoạn thơ “Năm gian nhà cỏ thấp le te…” đã khắc họa một bức tranh làng quê Bắc Bộ yên bình và đậm hồn dân tộc. Chỉ bằng vài nét chấm phá, Nguyễn Khuyến đã tái hiện không gian thôn dã quen thuộc với ngôi nhà tranh thấp nhỏ, ngõ tối đom đóm lập lòe, khói bếp phất phơ và ánh trăng lóng lánh trên mặt ao thu. Những từ láy “le te”, “lập loè”, “phất phơ”, “lóng lánh” không chỉ giàu giá trị gợi hình mà còn gợi cảm, khiến cảnh vật trở nên sống động mà vẫn thấm đẫm chất thơ. Nghệ thuật đối trong hai câu thực cùng bút pháp lấy động tả tĩnh giúp bức tranh thêm cân xứng, hài hòa. Qua đó, ta cảm nhận được tình yêu sâu sắc của thi nhân dành cho quê hương, cho vẻ đẹp thanh bình, giản dị của làng quê Việt Nam trong buổi thu xưa – một tình yêu thấm đượm chất tài tử và tinh tế.

Câu 2.

Phương pháp:

1. Mở bài:

- Giới thiệu khái quát về một chuyến tham quan di tích lịch sử, văn hóa đã để lại cho em ấn tượng sâu sắc. (mục đích, lí do của chuyến tham quan…).

- Bày tỏ cảm xúc của em khi được trực tiếp tham gia chuyến đi (vui sướng, háo hức…).

Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách nhưng cần nắm chắc các yêu cầu của một bài văn tự sự kể lại một chuyến tham quan di tích lịch sử, văn hóa:

2. Thân bài:

Kể lại chuyến tham quan theo trình tự nhất định:

- Kể lại cụ thể diễn biến của chuyến tham quan (trên đường đi, lúc đến điểm tham quan, trình tự các điểm đến thăm, những hoạt động chính trong chuyến đi…).

- Nêu ấn tượng về những nét nổi bật của di tích lịch sử, văn hóa đó (thiên nhiên, con người, công trình kiến trúc…) thông qua việc sử dụng yếu tố thuyết minh, miêu tả.

3. Kết bài: Nêu cảm xúc, suy nghĩ về chuyến tham quan di tích lịch sử, văn hóa.

Lời giải chi tiết:

Thông thường, sau những ngày tháng học tập và lao động mệt mỏi, con người thường tìm đến những chuyến du lịch để tìm lại sự cân bằng, thư thái. Đối với em, chuyến du lịch với bạn bè lớp 6A là những kỷ niệm và hành trang đáng nhớ. Đến tận bây giờ, em vẫn không thể nào quên được chuyến du lịch vui vẻ và bổ ích ấy.

Nhân ngày nghỉ Tết dương lịch, lớp em đã tổ chức một chuyến đi du lịch ở khu K9 và Làng Văn hóa các dân tộc Việt Nam tại Hà Nội. Cả lớp và cô giáo chủ nhiệm ai cũng vui bởi vì sau kỳ thi căng thẳng chúng em sẽ có những giây phút vui chơi và nô đùa cùng nhau. Tất cả lịch trình và địa điểm em chúng em đều đã nắm rõ, chắc hẳn chuyến du lịch sẽ rất vui và bổ ích.

Buổi tối hôm ấy, em đã rất hồi hộp và chờ đợi chuyến du lịch ngày hôm sau. Những thực phẩm và dụng cụ cần thiết em đã chuẩn bị rất kĩ. Hôm sau, em thức dậy vào lúc 5 giờ để vệ sinh cá nhân, mọi thứ đã sẵn sàng. Đúng 5:30, chúng em bắt đầu đến trường tập trung, chiếc xe du lịch đã đến đón chúng em, cuộc hành trình đã bắt đầu.

Ngồi trên xe, chúng em trò chuyện với nhau rất vui và dự đoán về chuyến du lịch sắp tới. Hướng dẫn viên du lịch của chúng em là chú Minh – một người rất vui tính và thân thiện. Chú đang nói cho chúng em nghe rất nhiều câu chuyện về địa điểm du lịch của lớp, bên cạnh đó, chúng em còn được thư giãn bằng một trò chơi mà chú Minh đã đưa ra, đó chính là “Lắng nghe và ghi nhớ” . Khi nghe chú thuyết trình về địa điểm du lịch, chúng em phải ghi nhớ, những ý chính, rồi khi được chú hỏi lại, bạn nào trả lời đúng sẽ được nhận quà. Em thấy đây là một trò chơi rất bổ ích, giúp chúng em ghi nhớ và có thêm nhiều hiểu biết về những địa điểm du lịch mà chú đã hướng dẫn.

Cuối cùng cũng đến nơi, khung cảnh ở đây thật tuyệt làm sao! Những đồi núi hùng vĩ, cây cối trên núi thì xanh tươi mượt mà, những làn gió lướt nhẹ làm cho chúng đung đưa như đang rì rầm trò chuyện. Chúng em được ghé thăm khu di tích lịch sử K9, ở đó có rất nhiều binh sĩ, các chú trông rất oai phong và trang trọng. Cô giáo chủ nhiệm lớp và chú Minh đã dẫn chúng em đến tham quan ngôi nhà xưa của Bác Hồ, ngôi nhà thật đẹp và đã được sửa sang lại. Sau khi tham quan các khu di tích lịch sử, tất cả các bạn trong lớp đều cảm thấy đói nên chúng em được đi ăn trưa và nghỉ ngơi. Chúng em được dẫn đến nhà hàng “Quê Hương” để ăn trưa, đồ ăn ở đây rất ngon và đầy đủ chất dinh dưỡng. Sau khi ăn trưa, cả lớp được chú Minh dẫn đến một địa điểm để mua quà lưu niệm và các món đồ ăn vặt, em đã mua một vài món quà xinh xinh để mang về tặng cho gia đình. Sau khi ăn nhẹ và mua quà, chúng em trở về khách sạn đã được thuê để nghỉ trưa kết thúc một buổi sáng thật vui và ý nghĩa.

Một buổi chiều đẹp trời lại đến, lớp chúng em lại được tham quan một địa điểm nữa đó chính là “Làng văn hóa các dân tộc Việt Nam”. Vừa đến nơi, chúng em đã được chụp một bức ảnh kỉ niệm. Vào tham quan tháp Chăm, Đền Cổ và một số ngôi nhà của người dân tộc khác. Đi một vòng quanh khu di tích, chúng em đã dừng chân ở một bãi cỏ trống rất xanh và rộng, trên bãi cỏ đó có những đồ dùng cần thiết để cho chúng em chơi – thì ra là cô giáo và chú Minh đã chuẩn bị. Mỗi tổ sẽ tham gia một trò chơi, đội nào thắng cuộc sẽ giành được những món quà. Mọi người ai cũng chơi thật hào hứng và vui vẻ.

Chẳng mấy mà đã kết thúc một ngày, chúng em phải trở về nhà. Trước khi lên xe, chú Minh đã chào tạm biệt chúng em và chúc lớp có thật nhiều thành tích cao trong học tập. Thế là một chuyến du lịch bổ ích đã khép lại, hôm ấy, phải rất muộn em mới về đến nhà. Em đã kể cho mọi người nghe về chuyến du lịch rất vui của mình cùng với các bạn, qua đây em cảm thấy mình trưởng thành và có thêm được nhiều những kiến thức bổ ích. Hi vọng rằng trong tương lai em sẽ có thêm nhiều chuyến du lịch như vậy cùng với các bạn trong lớp.

Chuyến đi đó đã giúp chúng em của mở rộng tầm hiểu biết của mình, thêm nữa còn tăng thêm tình đoàn kết giữa các bạn trong lớp với nhau. Tất cả sẽ mãi là một kỉ niệm đẹp in dấu trong tâm trí của mỗi thành viên trong lớp. Đối với bản thân em, đây là một chuyến hành trình cũng như một lần trải nghiệm đáng nhớ nhớ mà không bao giờ em quên.