Đề bài

Phân tích bài thơ "Không có gì Tự đến đâu Con" của Nguyễn Đăng Tấn

Phương pháp giải

Đọc kĩ văn bản

Dựa vào đặc trưng thể loại để phân tích

Lời giải của GV Loigiaihay.com

Trong kho tàng văn học Việt Nam, có những bài thơ không chỉ giàu cảm xúc mà còn mang giá trị giáo dục sâu sắc, giúp con người có những nhận thức về cuộc sống để sống tốt hơn, có ý nghĩa hơn . “Không có gì tự đến đâu con” của nhà thơ Nguyễn Đăng Tấn là một tác phẩm như vậy. Với lời thơ giản dị nhưng giàu hình ảnh, bài thơ không chỉ là lời nhắc nhở về giá trị của lao động, nỗ lực và ý chí, mà còn thể hiện tình yêu thương sâu sắc của cha mẹ dành cho con.

Nguyễn Đăng Tấn là một nhà báo, một nhà thơ với phong cách thơ bình dị nhưng giàu chất triết lí, thể hiện những suy ngẫm, trăn trở về tình yêu thương, về lẽ sống của con người. Bài thơ “Không có gì tự đến đâu con”, được nhà thơ Nguyễn Đăng Tấn viết tặng con là Nguyễn Đăng Tiến vào khoảng năm 1995, khi Tiến đang học lớp 3. Bài thơ được in trong tập thơ “Lời ru vầng trăng”, xuất bản năm 2000.

Ấn tượng đầu tiên của người đọc khi đến với bài thơ có lẽ chính là bài học giáo dục giàu giá trị mà người cha muốn con ghi nhớ, khắc sâu – bài học về sự nỗ lực, kiên trì trong cuộc sống. Qua những hình ảnh giản dị mà sâu sắc, tác giả khẳng định rằng thành công không phải là điều tự nhiên mà có, mà đòi hỏi sự kiên trì và quyết tâm: Quả muốn ngọt phải tháng ngày tích nhựa/ Hoa sẽ thơm khi trải qua nắng lửa.”. Hình ảnh “quả muốn ngọt”, “hoa sẽ thơm” là những ẩn dụ cho thành quả của sự rèn luyện và cố gắng. Bất cứ điều gì muốn đạt được cũng phải trải qua thử thách, không thể có được một cách dễ dàng. Trong hành trình phấn đấu, con người cần có sự sự kiên trì, bền bỉ như “con chim suốt ngày chọn hạt” . Cụ thể hóa sự cần mẫn, tỉ mỉ của loài chim,người cha khuyên con cũng phải có sự chăm chỉ, kiên trì như vậy mới đạt thành quả. Với nghệ thuật nhân hóa, nhà thơ thể hiện cách nhìn đa chiều “Năm tháng bao dung nhưng khắc nghiệt lạ kỳ”. Thời gian luôn trôi chảy, không dừng lại vì ai, nó cho con người cơ hội để học hỏi, sửa sai, trưởng thành và cố gắng. Những ai biết tận dụng thời gian sẽ có thể đạt được thành công. Nhưng thời gian cũng vô cùng khắc nghiệt vì nó không chờ đợi ai, nếu con người không biết trân trọng và nỗ lực, năm tháng sẽ trôi qua vô nghĩa, để lại sự nuối tiếc. Cha muốn con hiểu được điều ấy để trân trọng thời gian và nỗ lực mỗi ngày, không để thời gian trôi qua trong vô nghĩa.

Bên cạnh đó, bài thơ còn cho ta thấy được tình yêu thương vô bờ của cha mẹ dành cho con cái. Dù có những lúc nghiêm khắc nhưng tất cả đều xuất phát từ sự yêu thương:”Có roi vọt khi con hư và có lỗi/ Thương yêu con, đâu đồng nghĩa với nuông chiều!” . Con còn nhỏ, vô tư, hồn nhiên, có lúc còn ham chơi “hư và dối”, chưa hiểu hết được những qui luật của cuộc sống. Vì thế, bổn phận người làm cha mẹ phải biết linh hoạt, cương nhu trong uốn nắn, dạy bảo con. Cha mẹ tin rằng con sẽ hiểu được tấm lòng và tình yêu thương của cha mẹ. Cha yêu thương con, là chỗ dựa vững chắc cho con nhưng không thể nuông chiều. Lời nhắc nhở con hiểu rằng sự dạy dỗ nghiêm khắc không phải là sự khắt khe vô lý, mà chính là hành trang để con trưởng thành.

Tình yêu thương ấy tiếp tục được thể hiện trong lời nhắn nhủ ân tình của cha dành cho con, cha mong con con hãy giữ vững tinh thần, ý chí và nghị lực, hãy luôn tin vào bản thân mình và không ngừng nỗ lực vươn lên. Con đường phía trước của con “dài rộng rất nhiều” nhưng điều quan trọng là con phải biết “giữ cây vươn thẳng”, tự giác và nghiêm khắc với bản thân. Các hình ảnh ẩn dụ “Đường con đi dài rộng”, “năm tháng nụ xanh giữ cây vươn thẳng”, ‘Trời xanh chẳng bao giờ lặng” đã khẳng định đường đời lắm gian nan, con phải có ý chí, bản lĩnh, không được cúi đầu trước khó khăn, cám dỗ của cuộc đời, không ai có thể sống thay con, chỉ có con mới quyết định được tương lai cuộc đời của mình. Từ láy “đinh ninh” và cấu trúc câu cầu khiến như một sự uỷ thác, một lời trao gửi thiêng liêng của cha dành cho con và cũng là của thế hệ đi trước dành cho thế hệ sau, nhẹ nhàng mà vô cùng sâu sắc, thấm thía.

Làm nên thành công của bài thơ không chỉ có nội dung chủ đề đặc sắc, gợi nhiều suy ngẫm sâu xa mà còn bởi hình thức nghệ thuật vô cùng độc đáo. Thể thơ tự do với những câu thơ dài ngắn linh hoạt đã tỏ ra rất đắc địa trong việc diễn tả những lời thủ thỉ, tâm tình và dặn dò thiết tha, sâu lắng của người cha dành cho con. Hình ảnh bình dị, gần gũi (hoa, quả, con chim, nắng, sương, bàn tay,)… nhưng giàu ý nghĩa biểu tượng, mang tính khái quát cao rất phù hợp những suy tư, cách nhìn có chiều sâu về cuộc sống của người cha. Đặc biệt, ngôn ngữ trong sáng, giàu sức biểu cảm, giọng điệu tha thiết, sâu lắng nhưng trang nghiêm, tự hào đã góp phần rất tích cực để nói lên lời dặn dò nghiêm túc nhưng lại thấm thía ân tình của cha dành cho con, những bài học đạo lí không khô khan, trừu tượng mà dễ dàng thấm đẫm vào trong lòng con. Các phép tu từ ẩn dụ (“Quả muốn ngọt”, “hoa sẽ thơm”, “một nắng hai sương”,) , so sánh (Như con chim suốt ngày chọn hạt) nhân hóa (Năm tháng bao dung nhưng khắc nghiệt lạ kỳ, Năm tháng nụ xanh giữ cây vươn thẳng) , điệp ngữ (Không có gì tự đến ) … cũng được sử dụng rất khéo léo, phát huy hiệu quả tối đa trong diễn đạt. Lối nói chân thành, giản dị nhưng sâu sắc giúp bài thơ dễ đi vào lòng người, đặc biệt phù hợp với đối tượng là những người trẻ đang trên đường trưởng thành.

Bài thơ “Không có gì tự đến đâu con” mang đến một bài học sâu sắc về giá trị của sự nỗ lực, kiên trì và tinh thần tự lập. Qua những hình ảnh quen thuộc và ngôn từ giản dị, tác giả đã gửi gắm thông điệp rằng thành công không tự nhiên mà có, mà là kết quả của quá trình rèn luyện không ngừng. Đồng thời, bài thơ cũng là lời nhắn nhủ về tình yêu thương của cha mẹ, sự nghiêm khắc cần thiết trong quá trình giáo dục con cái. Qua bài thơ, mỗi chúng ta cũng nhận ra bài học quý giá cho mình: không nên trông chờ vào sự may mắn hay điều kiện thuận lợi từ bên ngoài, phải luôn nỗ lực hết mình, vượt qua thử thách để đạt được mục tiêu trong cuộc sống.

Báo lỗi/Góp ý

Các bài tập cùng chuyên đề

Bài 1 :

Trong phần Đọc, em đã được học các tác phẩm mẫu mực của thể thơ thất ngôn bát cú và tứ tuyệt Đường luật. Em hãy vận dụng các thao tác, kĩ năng đọc hiểu đã được hình thành, rèn luyện để viết bài văn phân tích một bài thơ thất ngôn bát cú hoặc tứ tuyệt Đường luật.

Yêu cầu:

- Giới thiệu khái quát về tác giả và bài thơ (nhan đề, đề tài, thể thơ,…); nêu ý kiến chung của người viết về bài thơ.

- Phân tích được nội dung cơ bản của bài thơ (đặc điểm của hình tượng thiên nhiên, con người; tâm trạng của nhà thơ), khái quát chủ đề bài thơ.

- Phân tích được một số nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật (một số yếu tố thi luật của thể thơ thất ngôn bát cú hoặc tứ tuyệt Đường luật; nghệ thuật tả cảnh, tả tình; nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ (từ ngữ, biện pháp tu từ,…)

- Khẳng định được vị trí, ý nghĩa của bài thơ.