Đề bài

Hãy viết bài văn nghị luận phân tích một bài thơ mà em yêu thích, làm rõ chủ đề, những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật và hiệu quả thẩm mĩ của nó.

Phương pháp giải

Dựa vào phần kiến thức gợi mở để viết bài văn nghị luận phân tích một bài thơ mà em yêu thích.

Lời giải của GV Loigiaihay.com

* Phân tích bài thơ “Bánh trôi nước” của Hồ Xuân Hương

Chúng ta đang sống trong trong một xã hội bình đẳng, dân chủ - nơi mà con người được hưởng tất cả những quyền tự do, hạnh phúc. Nơi không có chiến tranh, không có áp bức, không có bất công hay phân biệt đối xử. Đó chính là một cuộc sống mà con người ta hằng mong ước. Nhưng đó lại là điều xa xỉ ở trong xã hội cũ. Con người khao khát bình đẳng, khao khát quyền làm chủ, đặc biệt là người phụ nữ. Điều đó lại càng thể hiện rõ hơn trong bài thơ “Bánh trôi nước” của Hồ Xuân Hương.

“Thân em vừa trắng lại vừa tròn

Bảy nổi ba chìm với nước non

Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn

Mà em vẫn giữ tấm lòng son”

Mở đầu bài thơ, Hồ Xuân Hương sử dụng mô-típ quen thuộc “thân em” để có thể ngợi ca vẻ đẹp của người phụ nữ. Hình ảnh người phụ nữ hiện lên với vẻ đẹp đầy đặn, mặn mà. Chỉ bằng hình ảnh chiếc bánh trôi nước, nhưng gợi lên cho người đọc sự thuần khiết, tinh khôi của người phụ nữ - những người đáng ra phải nhận được sự quan tâm, chở che và bảo vệ.

Nhưng cuộc đời họ lại chịu nhiều cay đắng. Ở câu thơ thứ hai, tác giả đã sử dụng câu thành ngữ “bảy nổi ba chìm” một cách khéo léo, đầy tinh tế để gợi tả về số phận “bất hạnh” của người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Họ bị chà đạp, bị những định kiến của xã hội làm cho cuộc đời bấp bênh, trôi nổi, không biết đến ngày mai. Cái thân phận yếu ớt, mảnh mai ấy làm sao có thể chịu được những sóng gió, vùi dập, cứ lênh đênh không có một bến bờ để neo đậu. Không cần dùng những câu nói hay những động từ có tác động mạnh đến người đọc, nhưng những hình ảnh ẩn dụ của Hồ Xuân Hương lại có ấn tượng mạnh mẽ đến vậy. Người phụ nữ trong xã hội ấy, họ không được định đoạt số phận, không được "quyền" quyết định hạnh phúc của mình mà cứ thế phó mặc cho cuộc đời đưa đẩy. Đọc đến câu thơ này, nhiều người đọc sẽ phải thốt lên: "Làm sao có thể để cho người phụ nữ chân yếu tay mềm, yếu ớt nhưng vậy phải gánh chịu những bão bùng của cuộc đời, vậy phải chăng trên thế gian này không còn ai giống "Từ Hải" để có thể cứu giúp những thân phận người phụ nữ đầy bất hạnh như Thúy Kiều nữa?"

Cái thân phận yếu mềm, tủi nhục và không biết đến ngày mai ấy cứ phó mặc cho cuộc đời, phó mặc cho "kẻ nặn" cái quyền được "điều khiển" cuộc đời mình. Dù họ có vùng vẫy như thế nào đi chăng nữa thì cuộc đời họ cũng không thể thoát khỏi được. Vậy vì sao lại vậy? Vì sao họ lại tiếp tục căm chịu như vậy? Phải chăng do họ sợ? Không, bởi vì họ nhận thức sâu sắc rằng, dù họ có làm gì đi chăng nữa thì cũng không thể nào có thể chống lại những định kiến của xã hội, đã được bồi đắp hàng nghìn năm. Cái chế độ khiến con người ta đi vào bế tắc và không muốn phản kháng lại nữa. Vậy biết đến bao giờ họ mới có thể có một cuộc sống tự lập riêng cho chính mình, để họ có thể được sống theo ý mình, để họ có thể được làm chính họ?

Giọng thơ dù thể hiện nỗi đau, sự tủi nhục, cam chịu của người phụ nữ nhưng vẫn giữ thái độ kiên trì, bền vững "tấm lòng son" - một biểu hiện tượng trưng cho phẩm chất thủy chung, son sắt, một lòng một dạ với chồng với con. Dù cho họ bị vùi dập đến đâu, dù có đau khổ đến nhường nào họ vẫn sẽ là một người vợ, người mẹ, người con hiếu thảo, chịu thương chịu khó, hết mực với chồng với con. Đó chính là phẩm chất ngàn đời của người phụ nữ Việt không thể thay thế được. Câu thơ thể hiện niềm tự hào và biểu lộ cảm xúc mạnh mẽ của tác giả: sự đồng cảm sâu sắc đối với những người phụ nữ đang là "tù nhân" của xã hội phong kiến và sự phẫn nộ đối với những "kẻ nặn" - những kẻ trực tiếp gây ra những nỗi đau cho chính những người phụ nữ đáng ra họ phải được hưởng nhiều hơn là cam chịu như vậy.

Bài thơ dù rất ngắn nhưng lại khắc họa được hình ảnh về người phụ nữ Việt Nam thông qua hình ảnh bánh trôi nước. Tác giả mong muốn thông qua bài thơ, góp một tiếng lòng, sự đồng cảm sâu sắc đối với những người phụ nữ và thức tỉnh những “kẻ nặn” - hãy biết trân trọng và thương yêu những người phụ nữ ở bên cạnh mình.

Các bài tập cùng chuyên đề

Bài 1 :

Viết bài văn nghị luận phân tích một tác phẩm văn học (thơ song thất lục bát): Tiếng đàn mưa của Bích Khê.

Xem lời giải >>
Bài 2 :

Viết bài văn phân tích tác phẩm “Chuyện người con gái Nam Xương”.

Xem lời giải >>
Bài 3 :

Viết bài văn phân tích vở kịch “Hồn Trương Ba da hàng thịt”.

Xem lời giải >>
Bài 4 :

Viết bài văn phân tích vở kịch “Hồn Trương Ba da hàng thịt”.

Xem lời giải >>
Bài 5 :

Em có nhận xét gì về cách sắp xếp luận điểm trong bài viết?

Xem lời giải >>
Bài 6 :

Bài viết đã phân tích những phương diện nội dung nào của chủ đề truyện Bồng chanh đỏ?  Từ đó, em rút ra kinh nghiệm gì khi phân tích nội dung chủ để của một tác phẩm văn học?

Xem lời giải >>
Bài 7 :

Tác giả bài viết đã phân tích lí lẽ, bằng chứng để làm sáng tỏ các đặc sắc về nghệ thuật truyện Bồng chanh đỏ như thế nào?

Xem lời giải >>
Bài 8 :

Theo em, phần mở bài và kết bài có điểm gì ấn tượng? Trình bày thêm một số cách viết để mở bài và kết bài được lôi cuốn, hấp dẫn.

Xem lời giải >>
Bài 9 :

Câu lạc bộ Văn học trường em phát động cuộc thi viết “Tác phẩm văn học trong tôi”. Em hãy chọn một tác phẩm văn học mình yêu thích (thơ hoặc truyện) để viết bài nghị luận và gửi cho ban tổ chức cuộc thi.

Xem lời giải >>
Bài 10 :

Tìm các câu văn thể hiện luận điểm của bài viết.

Xem lời giải >>
Bài 11 :

Bài viết đã phân tích những nét đặc sắc nào về nghệ thuật của đoạn trích Mã Giám Sinh mua Kiều?

Xem lời giải >>
Bài 12 :

Nội dung chủ đề của đoạn trích Mã Giám Sinh mua Kiều được phân tích qua những phương diện nào? Cần chú ý điều gì khi phân tích chủ đề của một truyện thơ?

Xem lời giải >>
Bài 13 :

Các đoạn văn trong bài viết thường đuwọc viết theo kiểu đoạn văn gì?  Trình bày tác dụng của cách viết đó.

Xem lời giải >>
Bài 14 :

Xác dịnh các phương tiện và phép liên kết được sử dụng trong bài viết và nêu tác dụng của chính.

Xem lời giải >>
Bài 15 :

Từ bài văn trên, em rút ra điều gì cần lưu ý khi phân tích đoạn trích của một truyện thơ

Xem lời giải >>
Bài 16 :

Viết bài giới thiệu về “Vẻ đẹp của truyện thơ Việt Nam” là một trong số những hoạt động mà Câu lạc bộ Văn học trường em tổ chức nhằm khuyến khích học sinh tìm hiểu truyện thơ dân tộc. Để hưởng ứng hoạt động ấy, em hãy chọn một đoạn trích trong một truyện thơ mà mình yêu thích để viết bài phân tích và gửi cho câu lạc bộ.

Xem lời giải >>
Bài 17 :

Vẽ sơ đồ thể hiện mối quan hệ giữa luận đề, luận điểm, lí lẽ và bằng chứng trong văn bản.

Xem lời giải >>
Bài 18 :

Nhận xét về cách văn bản phân tích các khía cạnh nội dung chủ đề và những nét đặc sắc về nghệ thuật.

Xem lời giải >>
Bài 19 :

Theo em, phân tích, đánh giá một số nét đặc sắc nghệ thuật của một tác phẩm thơ khác gì so với tác phẩm truyện?

Xem lời giải >>
Bài 20 :

Từ văn bản trên, em rút ra kinh nghiệm gì khi viết bài văn nghị luận phân tích một tác phẩm thơ: chủ đề, những nét đặc sắc về nghệ thuật và hiệu quả thẩm mỹ của nó?

Xem lời giải >>
Bài 21 :

Chọn một trong hai đề sau:

(1) Phân tích truyện ngắn “Làng” của Kim Lân

(2) Phân tích truyện ngắn “Ông lão bên chiếc cầu” của Ơ-nít Hê-minh-uê

Xem lời giải >>
Bài 22 :

Phân tích vai trò và ý nghĩa những lời độc thoại của Ham-lét, từ “Sống hay không sống?” đến “đừng quên những tội lỗi của ta" trong đoạn trích vở kịch “Ham-lét" của Sếch-xpia ở phần Đọc hiểu

Xem lời giải >>
Bài 23 :

Phân tích bài thơ “Khóc Dương Khuê" của Nguyễn Khuyến

Xem lời giải >>
Bài 24 :

Phân tích đoạn trích Kiều ở lầu Ngưng Bích (trích Truyện Kiều của Nguyễn Du)

Xem lời giải >>
Bài 25 :

Phân tích bài thơ "Hành quân giữa rừng xuân"của Lê Anh Xuân

Xem lời giải >>
Bài 26 :

Viết bài văn phân tích truyện ngắn "Bà ốm" của Vũ Tú Nam

Xem lời giải >>
Bài 27 :

Phân tích truyện ngắn "Ông tôi" của Đào Quốc Thịnh

Xem lời giải >>
Bài 28 :

Phân tích chủ đề của bài thơ “Lời con muốn nói” của Nguyễn Thị Thu Phương

LỜI CON MUỐN NÓI

Con cảm ơn cô bài học sáng nay

Đã mở ra cho con chân trời mới

Một chân trời có cây xanh nắng gội

Một thiên đường với giấc mộng bình yên

Con cảm ơn có bài học sáng nay

Đã cho con yêu quê hương xử sở

Con thuyền trắng rướn thân mình góp gió

Chở hạnh phúc về bao bến làng xa

Con cảm ơn cô bài học sáng nay

Cho con hiểu yêu thương là lẽ sống

Biết cảm thông trước mảnh đời bất hạnh

Mở vòng tay... và luôn nở nụ cười

Con cảm ơn có bài học sáng nay

Hiểu cuộc đời là ánh sáng

Biết vững tin vào con đường đã chọn

Dẫu có gặp ghềnh vấp ngã vẫn vươn lên

Con cảm ơn cô với bao bài học ấy

Đã chắp cho con đôi cánh rộng dài

Dù mai sau đường đời muôn vạn lối ...

Con vẫn ghi lòng bài học sáng nay!

Xem lời giải >>
Bài 29 : Viết đoạn văn ngắn nêu cảm nhận của em về khổ thơ cuối trong bài thơ “Hơi ấm ổ rơm” của Nguyễn Duy.

 

Xem lời giải >>