Soạn bài Vườn quốc gia Cúc Phương SGK Ngữ văn 9 tập 1 Chân trời sáng tạo

Nội dung chính

Chuẩn bị đọc

Trả lời Câu hỏi Chuẩn bị đọc trang 59 SGK Văn 9 Chân trời sáng tạo

Em hiểu thế nào là danh lam thắng cảnh? Theo em, để một khu rừng trở thành danh lam thắng cảnh thì cần có những yếu tố nào?

Phương pháp giải:

Chú ý lựa chọn thông tin phù hợp, phục vụ cho việc đọc hiểu

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Danh lam thắng cảnh là một cụm từ Hán Việt có nghĩa từng từ là: danh là tiếng tăm, lam là chùa, thắng là đẹp, cảnh là phong cảnh. Vậy nên, danh lam thắng cảnh được hiểu là những cảnh quan thiên nhiên có sự kết hợp giữa cảnh đẹp với công trình kiến trúc có giá trị lịch sử, thẩm mỹ, khoa học.

- Để một khu rừng trở thành danh lam thắng cảnh thì khu rừng ấy cần có đa dạng về thực vật, sinh vật,… Có nhiều di tích lịch sử đặc biệt, hệ sinh thái đặc sắc… 

Trải nghiệm cùng VB 1

Trả lời Câu hỏi 1 Trải nghiệm cùng VB trang 59 SGK Văn 9 Chân trời sáng tạo

Mục đích của đoạn văn này là gì?

Phương pháp giải:

Xác định mục đích của đoạn văn

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Đoạn văn với mục đích giới thiệu:

+ Cúc Phương được thành lập ngày 7/7/1962, đã trở thành vườn quốc gia đầu tiên và cũng là đơn vị bảo tồn thiên nhiên đầu tiên của Việt Nam. 

+ Cúc Phương có lợi thế về cảnh quan thiên nhiên, sự đa dạng về hệ sinh thái, các giá trị văn hoá - lịch sử

+ Cúc Phương đã trở thành điểm du lịch sinh thái nổi tiếng và hấp dẫn với những ai say mê khám phá và du lịch. 

Trải nghiệm cùng VB 2

Trả lời Câu hỏi 2 Trải nghiệm cùng VB trang 62 SGK Văn 9 Chân trời sáng tạo

Tóm tắt nội dung của đoạn văn này

Phương pháp giải:

Sử dụng năng lực đọc hiểu văn bản để thực hiện

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Rừng núi Cúc Phương có nhiều hang động đẹp, có nơi còn lưu giữ di tích khảo cổ quý giá, là chìa khoá để tìm hiểu về lịch sử. Ở động Người Xưa và hang Con Moong, chứng minh sự sống còn của con người từ 7,000 - 12,000 năm trước.

Suy ngẫm và phản hồi 1

Trả lời Câu hỏi 1 Suy ngẫm và phản hồi trang 63 SGK Văn 9 Chân trời sáng tạo

Các đặc điểm của kiểu văn bản giới thiệu một danh lam thắng cảnh được thể hiện như thế nào trong văn bản Vườn Quốc gia Cúc Phương?

Phương pháp giải:

Vận dụng tri thức ngữ văn để đọc hiểu

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Các đặc điểm của kiểu VB giới thiệu một danh lam thắng cảnh được thể hiện như sau trong VB Vườn Quốc gia Cúc Phương:

- Về cấu trúc: VB này có ba phần:

+ Phần mở đầu: “Cách Thủ đô Hà Nội 120km ... Vẻ khoáng đạt, bao la của đại ngàn khiến con người như lạc đến một miền đất kì diệu, bỏ lại sau lưng cuộc sống đời thường ồn ã". -> Giới thiệu khái quát về Vườn Quốc gia Cúc Phương.

+ Phần nội dung: “Quần thể động, thực vật .... Đó là những nếp nhà sàn, trang phục, phong tục tập quán, lễ hội cồng chiêng, điệu hò, ... mang đậm sắc thái văn hoá dân tộc Mường." -> Giới thiệu một cách có hệ thống những phương diện khác nhau (quần thể động, thực vật; cảnh quan thiên nhiên và giá trị văn hóa) làm nên sức hấp dẫn, thú vị của rừng Cúc Phương đối với mọi người.

+ Phần kết thúc: “Nếu đến Cúc Phương vào buổi chiều, du khách sẽ chứng kiến cảnh rừng núi lung linh huyền hoặc đến say lòng ... Chắc hẳn, ai đã đến Cúc Phương một lần, khi chia xa vẫn còn lưu luyến, nhớ thương và hẹn mùa sau trở lại!" -> Nhận xét khái quát về giá trị của rừng Quốc gia Cúc Phương; qua đó bày tỏ tình cảm, thái
độ của người viết dành cho khu rừng.

- Về đặc điểm hình thức của VB: VB sử dụng:

+ Hệ thống hai đề mục (Quần thể động, thực vật; Cảnh quan thiên nhiên và giá trị văn hoá) để làm nổi bật thông tin;

+ Từ ngữ chuyên ngành sinh học (ví dụ: quần thể động thực vật, tầng rừng, cây gỗ tán, cây bụi, thảm tươi, dây leo thân gỗ, kí sinh, bì sinh, chò xanh, chò chỉ, sấu, kim giao, bò sát, lưỡng cư, ... ), khảo cổ (ví dụ: di chỉ, di cốt), văn hoá (ví dụ: người Mường, nhà sàn, lễ hội cồng chiêng, phong tục, tập quán , ... ).

+ Từ ngữ giàu giá trị miêu tả, biểu cảm: nổi tiếng, hấp dẫn, khoáng đạt, bao la, kì vĩ, phong phú, quái dị, khổng lồ, đa dạng, tưng bừng, lấp lánh, lung linh, huyền hoặc, xào xạc, dập dìu, ...

+ Hình ảnh minh hoạ.

- Về cách trình bày thông tin của VB: VB sử dụng phối hợp nhiều cách trình bày thông tin:

+ Trình bày thông tin theo quan hệ nhân quả: Phần mở đầu, người viết khẳng định Vườn Quốc gia Cúc Phương là điểm du lịch sinh thái nổi tiếng và hấp dẫn với những ai say mê khám phá và du lịch vì có nhiều lợi thế về cảnh quan thiên nhiên, sự đa dạng về hệ sinh thái, các giá trị văn hoá lịch sử. Tiếp theo, ở phần nội dung, người viết triển khai lí giải cụ thể về sức hấp dẫn, thú vị của rừng Cúc Phương bằng việc giới thiệu những giá trị của khu rừng như: đa dạng sinh học với quần thể động, thực vật phong phú, đặc sắc về cảnh quan thiên nhiên và giá trị văn hoá. Từ đó, ở phần kết thúc, tác giả khẳng định vẻ đẹp lung linh, huyền hoặc đến say lòng của cảnh rừng núi Cúc Phương khiến Cúc Phương luôn là điểm đến hấp dẫn thu hút du khách, níu giữ lòng người.

+ Trình bày thông tin theo cách phân loại đối tượng: trình bày sự phong phú, đa dạng về hệ thực vật và động vật của Vườn Quốc gia Cúc Phương.

Suy ngẫm và phản hồi 2

Trả lời Câu hỏi 2 Suy ngẫm và phản hồi trang 63 SGK Văn 9 Chân trời sáng tạo

Văn bản đã trình bày (những) thông tin cơ bản nào? Nhan đề Vườn Quốc gia Cúc Phương đã làm nổi bật và khái quát được nội dung của toàn văn bản chưa? Vì sao?

Phương pháp giải:

Vận dụng tri thức ngữ văn để đọc hiểu.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Những thông tin cơ bản của VB: VB đã giới thiệu những đặc điểm quan trọng của Vườn Quốc gia Cúc Phương khiến nơi đây trở thành điểm đến sinh thái nổi tiếng, hấp dẫn với những người ai say mê khám phá và du lịch:

+ Điểm độc đáo về quần thể động, thực vật.

+ Đặc sắc về cảnh quan thiên nhiên và giá trị văn hoá.

- Nhan đề Vườn Quốc gia Cúc Phương đã khái quát được nội dung của toàn VB vì tất cả các thông tin cơ bản của VB này đều tập trung hướng đến việc giới thiệu, làm rõ những đặc điểm của Vườn Quốc gia Cúc Phương.

Lưu ý: Vai trò của nhan đề trong VB thông tin thường là tóm tắt, khái quát nội dung chính của VB. Do vậy, khi đọc VB thông tin, cần chú ý nhan đề, từ nhan đề có thể dự đoán về nội dung chính và những thông tin cơ bản của VB, trên cơ sở đó huy động hiểu biết nền, sử dụng một số kĩ thuật/ chiến thuật đọc phù hợp (đọc lướt hệ thống đề mục để tìm thông tin cơ bản, đọc quét để tìm thông tin chi tiết, phân biệt thông tin cơ bản và chi tiết, ... ) để tìm kiếm thông tin của VB.

Suy ngẫm và phản hồi 3

Trả lời Câu hỏi 3 Suy ngẫm và phản hồi trang 63 SGK Văn 9 Chân trời sáng tạo

Xác định cách trình bày thông tin của phần văn bản: “Vườn Quốc gia Cúc Phương có quần thể động, thực vật vô cùng phong phú và đa dạng… dệt nên tấm thảm hoa đủ màu hay tạo thành một bức tranh thiên nhiên hoa lá, động vật kì ảo”.

Cách trình bày ấy có vai trò như thế nào đối với việc thực hiện mục đích của văn bản?

Phương pháp giải:

Xác định cách trình bày thông tin của đoạn trích và nêu vai trò.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Phần VB “Vườn Quốc gia Cúc Phương có quần thể động, thực vật vô cùng phong phú và đa dạng ... dệt nên tấm thảm hoa đủ màu hay tạo thành một bức tranh thiên nhiên hoa lá, động vật kì ảo" trình bày thông tin theo cách phân loại đối tượng. Dấu hiệu nhận biết:

+ Trước tiên, đoạn trích gii thiệu khái quát về đặc điểm quần thể động, thực vật của Vườn Quốc gia Cúc Phương: "Vườn Quốc gia Cúc Phương có quần thể động, thực vật vô cùng phong phú và đa dạng.".

+ Sau đó, phần còn lại đi vào giới thiệu chi tiết để làm rõ hai biểu hiện cụ thể của sự phong phú, đa dạng ấy ở rừng Cúc Phương: về thực vật, về động vật.

- Vai trò của cách trình bày thông tin với việc thực hiện mục đích của VB: Cách trình bày thông tin này cung cấp rõ những biểu hiện, minh chứng cụ thể về sự đa dạng, phong phú của hai hệ thống cơ bản, quan trọng (thực vật, động vật) làm nên quần thể động thực vật của một khu rừng. Điều đó làm cho thông tin cơ bản của phần VB (Quần thể động, thực vật) được thể hiện một cách đầy đủ, thuyết phục và góp phần thực hiện mục đích của VB (cung cấp thông tin về một đặc điểm cụ thể làm nên sức hấp dẫn của Vườn Quốc gia Cúc Phương).

Suy ngẫm và phản hồi 4

Trả lời Câu hỏi 4 Suy ngẫm và phản hồi trang 63 SGK Văn 9 Chân trời sáng tạo

Tìm một số yếu tố miêu tả trong văn bản. Việc sử dụng yếu tố miêu tả có ảnh hưởng đến mục đích cung cấp thông tin chính xác về thắng cảnh không? Vì sao

Phương pháp giải:

Vận dụng kiến thức tri thức ngữ văn để thực hiện 

Lời giải chi tiết:

Cách 1

a. Một số đoạn trích cho thấy sự xuất hiện của yếu tố miêu tả:

b. Việc sử dụng yếu tố miêu tả trong VB trên không làm ảnh hưởng đến mục đích cung cấp thông tin chính xác về danh lam thắng cảnh mà người viết muốn giới thiệu. Ngược lại, các yếu tố miêu tả ấy còn góp phần giúp người đọc hình dung thông tin một cách sinh động, hấp dẫn, cụ thể hơn và giúp người viết thể hiện được tình cảm của mình dành cho danh lam thắng cảnh.

Suy ngẫm và phản hồi 5

Trả lời Câu hỏi 5 Suy ngẫm và phản hồi trang 63 SGK Văn 9 Chân trời sáng tạo

Khi giới thiệu về quần thể động, thực vật của Vườn Quốc gia Cúc Phương, các tác giả đề cập đến chi tiết loài voọc mông trắng được chọn làm biểu tượng của vườn. Nhận xét về vai trò của chi tiết ấy trong toàn văn bản

Phương pháp giải:

Tìm chi tiết về loài voọc mông trắng và nhận xét vai trò. 

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Loài voọc mông trắng vốn không còn tồn tại ở nơi nào khác trên thế giới, ngoài Vườn Quốc gia Cúc Phương. Điều này cho thấy môi trường sinh thái của Cúc Phương còn rất hoang sơ, cung cấp điều kiện sống và sinh trưởng an toàn, tốt nhất cho các loài động thực vật, đặc biệt với cả những loài tưởng chừng đã tuyệt chủng như voọc mông trắng.

- Khi giới thiệu về đặc điểm quần thể động, thực vật của Vườn Quốc gia Cúc Phương, tác giả không chọn chi tiết khác mà lại đề cập chi tiết loài voọc mông trắng được chọn làm biểu tượng ở nơi này. Từ đó cho thấy chi tiết ấy là chi tiết quan trọng, đắt giá, góp phần làm rõ giá trị về quần thể động vật và môi trường sinh thái của khu rừng, cung cấp thông tin rất quan trọng về biểu tượng của Vườn Quốc gia Cúc Phương (phân biệt Cúc Phương với những vườn Quốc gia khác), đồng thời là minh chứng rõ ràng, thuyết phục cho việc khẳng định Cúc Phương xứng đáng là một khu vườn Quốc gia, điểm du lịch sinh thái nổi tiếng và hấp dẫn với những ai say mê khám phá và du lịch.

=> Tác giả nhấn mạnh loài voọc mông trắng chính là báu vật của tạo hoá, không một nơi nào có, chỉ duy nhất tại rừng Cúc Phương làm cho khu rừng thêm đặc biệt, thu hút khách đến tham quan. Làm nổi bật hệ động vật quý hiếm, phong phú, đặc biệt của khu rừng

Suy ngẫm và phản hồi 6

Trả lời Câu hỏi 6 Suy ngẫm và phản hồi trang 63 SGK Văn 9 Chân trời sáng tạo

Thiết kế một poster hoặc infographic để giới thiệu về vẻ đẹp của Vườn Quốc gia Cúc Phương

Phương pháp giải:

Vận dụng kĩ năng về thiết kế để thực hiện

Lời giải chi tiết:

(Nguồn: internet)

Bài đọc

>> Xem chi tiết: Văn bản Vườn Quốc gia Cúc Phương