Đọc văn bản sau:
Gửi con từ đảo
Bắc qua biển về là cây cầu đến nỗi nhớ con
Cây cầu từ trái tim không bao giờ nghiêng trong gió bão
Khi chập chững biết đi
Mẹ sẽ dắt con bước lên cây cầu ra đảo
Lớn lên
Con sẽ hiểu vì sao trời xanh trong mắt bão
Con sẽ hiểu vì sao bố lại xa nhà
Sinh ra từ dải đất như vành trăng khuyết
Mẹ đắp cho con giấc mơ tròn
Mỗi ngày qua đi là mỗi ngày con bớt hồn nhiên
Để nhận biết từng đợt sóng ngoài kia mỗi sớm chiều ập đến
Khi một mình thức với đêm
Con sẽ biết trọng đêm cái gì không thể nhìn thấy được
Rồi những mầm cây dạy con biết làm cổ thụ
Những ngọn đèn dạy con biết sáng
Những cảnh chim dạy con biết mở con đường
Chiếc nôi ở cảnh đồng cỏ hạt gạo nuôi con
Ru giấc ngủ đầy trong mơ con biết làm Thánh Gióng
Con sẽ hiểu vì sao những hạt mầm mẹ thường gieo thẳng
Cây lớn rồi không ngã gió ven sông.
(Bình Nguyên, Bảo Quân đội Nhân dân cuối tuần, 8/12/2024)
Chú thích: Nhà thơ Bình Nguyên, tên khai sinh là Nguyễn Đăng Hào, sinh năm 1959 ở tỉnh Ninh Bình. Thơ ông thể hiện tiếng nói của một tâm hồn đa cảm, trăn trở về quá khứ, đau đáu với quê hương đất nước, cội nguồn. Một số tập thơ tiêu biểu: Hoa Thảo Mộc, Trăng đợi, Đi về nơi không chữ, Lang thang trên giấy, Những ngọn gió đồng, Trăng hẹn một lần thu
Câu 1. Xác định thể thợ của văn bản trên.
Câu 2. Chỉ ra những điều người con được dạy trong khổ thơ số 3:
Khi một mình thức với đêm
Con sẽ biết trong đêm cái gì không thể nhìn thấy được
Rồi những mầm cây dạy con biết làm cổ thụ
Những ngọn đèn dạy con biết sáng
Những cảnh chim dạy con biết mở con đường
Câu 3. Phân tích tác dụng của biện pháp tu từ lặp cấu trúc trong những dòng thơ sau:
Lớn lên
Con sẽ hiểu vì sao trời xanh trong mắt bão
Con sẽ hiểu vì sao bố lại xa nhà
Căn cứ vào nội dung văn bản kết hợp vận dụng kiến thức về đặc trưng thể loại
Câu 1:
Thể thơ tự do
Câu 2:
Trong khổ thơ số 3, người con được dạy những điều sau:
- Biết trân trọng những giá trị vô hình (những thứ không thể nhìn thấy trong đêm).
- Mầm cây dạy con cách trưởng thành, vươn lên như cổ thụ.
- Ngọn đèn dạy con biết tỏa sáng, mang lại ánh sáng cho đời.
- Cánh chim dạy con biết mở lối, tìm đường và bay xa.
Câu 3:
Biện pháp tu từ lặp cấu trúc ("Con sẽ hiểu vì sao...") trong các dòng thơ có tác dụng:
- Nhấn mạnh sự trưởng thành, khám phá của người con khi lớn lên.
- Tạo nhịp điệu cân đối, giúp câu thơ trở nên nhịp nhàng, dễ nhớ.
- Tác giả gửi gắm thông điệp về sự trải nghiệm, thấu hiểu và lòng biết ơn với những hy sinh thầm lặng.
Các bài tập cùng chuyên đề
Lập bảng tổng hợp về những loại văn học đã được học trong SGK Ngữ văn 12, tập 1. Kể tên các tác phẩm cụ thể thuộc từng loại, thể loại đó
Nêu khái quát những kiến thức mới về loại văn bản, thể loại văn học được trình bày ở phần Tri thức Ngữ văn của từng bài học.
Lập bảng đối sánh phong cách cổ điển, phong cách hiện thực và phong cách lãng mạn trong sáng tác văn học. Nêu tên một số tác phẩm cụ thể thuộc từng phong cách đó
Nêu các nội dung thực hành tiếng Việt đã thực hiện trong học kì I và làm rõ tác dụng của các nội dung thực hành ấy đối với việc đọc hiểu văn bản ở từng bài học.
Xác định những yêu cầu chung và yêu cầu riêng của các kiểu bài viết được thực hiện ở Bài 1, Bài 2, và Bài 4 bằng một sơ động phù hợp.
Chỉ ra những yêu cầu mới của việc viết một báo cáo nghiên cứu ở lớp 10 và lớp 11
Nêu những nội dung của hoạt động nói và nghe được thực hiện trong học kì I
Có thể xếp bài thơ Bình đựng lệ vào loại thơ tượng trưng được không? Vì sao?
Theo hiểu biết của bạn, hình ảnh “bình đựng lệ” có thể gợi nhớ đến những câu chuyện cổ nào?
“Bình đựng lệ” là biểu tượng của cái gì? Căn cứ vào đâu để xác định những hàm nghĩa của biểu tượng này?
Tìm những câu thơ thể hiện nhận thức của tác giả về sự tồn tại vĩnh cửu của “bình đựng lệ”. Tác giả phát biểu nhận thức này dựa trên những trải nghiệm cá nhân nào?
Thủ pháp đối lập đã được tác giả vận dụng như thế nào và đạt hiệu quả nghệ thuật gì?
Nêu nhận xét về màu sắc nghị luận của bài thơ thông qua một số dấu hiệu hình thức mang tính đặc trưng.
Viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) bày tỏ thái độ đồng cảm hay không đồng cảm của bạn đối với nỗi niềm và nhận thức của tác giả được bộc lộ qua bài thơ.
Viết bài nghị luận so sánh, đánh giá hai tác phẩm truyện cùng sáng tác về một đề tài hoặc cùng nói về một loại nhân vật.
Nội dung 1: Thuyết trình về một tác phẩm truyện có cách tiếp cận và thể hiện mới mẻ đối với đời sống, khát vọng của tuổi 20.
Liệt kê và chia nhóm các văn bản đọc có trong sách giáo khoa Ngữ văn 12, tập hai theo loại văn bản và thể loại văn học. Nêu tên những văn bản thuộc một thể loại văn học chưa được học trước đó ( nếu có)
Phân tích mối quan hệ mật thiết giữa Yêu cầu cần đạt và phần Tri thức Ngữ văn ở mỗi bài học trong SGK Ngữ văn 12, tập 2. Nêu tác dụng thiết thực của việc nắm bắt các khái niệm then chốt được giới thuyết ở phần Tri thức Ngữ văn đối với việc đọc hiểu các văn bản trong từng bài học.
Các văn bản đọc trong Bài 6 ( Hồ Chí Minh-“Văn hóa phải soi đường cho quốc dân đi”) thuộc những văn bản và thể loại nào? Nêu lí do dẫn đến sự đa dạng về thể loại, thể loại của các văn bản được chọn học ở đây, xét từ góc độ người sáng tác và từ đặc trưng của bài học về tác gia.
Sách giáo khoa Ngữ văn 12, tập hai đã hướng dẫn thực hành tiếng Việt theo những nội dung gì? Nêu ý nghĩa của việc thực hành những nội dung đó đối với việc khám phá nét đặc sắc về mặt ngôn ngữ của các văn bản đọc.
a.Vẽ lại sơ đồ trên giấy khổ lớn ( có thể theo một hình thức khác, những vẫn đảm bảo được các thông tin chính)
b.Ghi tên một số tác phẩm văn học dân gian Việt Nam tiêu biểu ( đã học theo sách giáo khoa từ lớp 6 đến lớp 12) vào các ô phù hợp trong sơ đồ
c.Ghi tên một số tác phẩm văn học viết Việt Nam tiêu biểu ( đã học theo sách giáo khoa từ lớp 6 đến lớp 12) vào các ô. Lưu ý ghi kèm tên tác giả, thể loại; đối với văn học trung đại Việt Nam, cần để rõ tác phẩm thuộc loại hình sáng tác chữ Hán hay chữ Nôm
d.Nêu nhận xét khái quát về lịch sử phát triển của văn học Việt Nam dựa trên những thông tin đã được điền bổ sung trong sơ đồ vẽ lại.
Liệt kê những kiểu bài viết đã được luyện tập trong học kì II. Theo bạn, kiểu bài viết nào trong số đó có khả năng ứng dụng cao hơn cả? Vì sao?
Trong sách giáo khoa Ngữ văn 12, tập hai, sự phong phú của hoạt động nói và nghe đã được thể hiện như thế nào? Phân tích một ví dụ cho thấy hoạt động nói và nghe ở lớp cuối cấp có những đòi hỏi cao hơn về mặt kiến thức và kĩ năng so với hoạt động đó ở các lớp dưới
Xác định ý nghĩa ẩn dụ trong hình ảnh “lửa bên trong” và vấn đề chính được tác giả đề cập trong văn bản
Khi viết bài Lửa bên trong, tác giả hướng tới đối tượng độc giả nào trước hết? Căn cứ cho phép khẳng định điều đó là gì?
Tóm tắt những luận điểm chính của văn bản. Khái niệm “cuộc đời lớn” có mối liên quan như thế nào tới cảm hứng viết và lập luận của tác giả?
Theo tác giả, đối với đời sống của mỗi con người, “lửa bên trong” có ý nghĩa gì?
Tìm trong văn bản những từ ngữ chỉ trạng thái tâm lí, hoạt động của con người ứng với hai tình trạng: có “lửa bên trong” và không có “lửa bên trong” (lập bảng liệt kê và đối sánh)
Chỉ ra một số biện pháp tu từ được tác giả sử dụng trong văn bản. Phân tích tác dụng của một biện pháp tu từ mà bạn tâm đắc nhất.
Văn bản ra đời năm 1943, khi Việt Nam đang chuyển mình bước vào một thời đại mới. Qua những gì được gợi ý từ văn bản, liên hệ đến cơ hội và thách thức của đất nước hiện nay, hãy viết đoạn văn (khoảng 600 chữ) bàn về việc lựa chọn thái độ sống tích cực về cộng đồng của tuổi trẻ.
