Đề bài

Hình tượng thiên nhiên, con người và cuộc sống kháng chiến ở Việt Bắc được nhà thơ khắc họa qua những từ ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ nào? Hãy giải thích sự độc đáo hoặc nét đặc sắc của một trong các yếu tố nghệ thuật đó.

Phương pháp giải

Tìm các chi tiết miêu tả thiên nhiên, con người và cuộc sống kháng chiến ở Việt Bắc

Lời giải của GV Loigiaihay.com

Cách 1

Hình tượng thiên nhiên, con người và cuộc sống kháng chiến ở Việt Bắc được nhà thơ khắc họa sinh động qua những yếu tố nghệ thuật đặc sắc:

- Ngôn ngữ thơ, hình ảnh thơ đặc sắc:

+  Miêu tả thiên nhiên nơi núi rừng Việt Bắc: bức tranh tứ bình được miêu tả theo một kết cấu đặc biệt đông- xuân- hạ- thu

Mùa đông: 

- “Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi”:  Sắc xanh trầm lắng tĩnh tại của rừng già được điểm xuyết thêm bằng sắc đỏ của hoa chuối.

 - “Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng”: hình ảnh tia nắng ánh lên từ con dao gài thắt lưng → dáng vẻ khỏe khoắn, lớn lao của người lao động, với tâm thế làm chủ thiên nhiên, cuộc sống

Mùa xuân: 

- “Ngày xuân mơ nở trắng rừng”: cụm từ trắng rừng nhấn mạnh sắc trắng tinh khiết của hoa mơ mở ra một không gian bao la, thoáng mát và tràn đầy sức sống 

- Người lao động hiện lên với vẻ đẹp tài hoa, khéo léo và cần mẫn: “Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang”, “chuốt từng sợi giang”

 Mùa hạ: 

- “ve kêu rừng phách đổ vàng”: Màu vàng rực của thiên nhiên dường như chuyển đột ngột qua từ “đổ” hòa quyện với tiếng ve kêu khiến cho cảnh thêm sinh động, có hồn và tưng bừng hơn.

- “Nhớ cô em gái hái măng một mình”: hình ảnh cô gái hái măng một mình thể hiện sự chăm chỉ, chịu thương chịu khó của con người Việt Bắc.

Mùa thu: 

- “rừng thu trăng rọi hòa bình”: ánh trăng Việt Bắc mùa thu vô cùng yên bình, trong trẻo hòa vào khung cảnh đó là tiếng hát ân tình thủy chung của người dân dạt dào tình cảm.

+ Cuộc sống kháng chiến ở Việt Bắc: “miếng cơm chấm muối, mối thù nặng vai” : diễn tả cuộc sống kháng chiến vô cùng gian khổ và vô cùng thiếu thốn. 

→ Giữa cái nghèo khổ và cơ cực ấy, nhân dân Việt Bắc vẫn một lòng thủy chung, lúc nào cũng kề vai sát cánh cùng cán bộ cách mạnh chiến đấu với một lòng căm thù giặc sâu sắc.

-Tố Hữu đã sử dụng nhiều biện pháp tu từ nghệ thuật để nâng cao, tôn vinh tầm vóc, tư thế anh hùng của đất nước và nhân dân.

+ Biện pháp liệt kê

+ Biện pháp ẩn dụ: “đậm đà lòng son", một hình ảnh ẩn dụ rất đẹp ca ngợi tấm lòng đẹp của người dân Việt Bắc

+ Biện pháp hoán dụ “ núi núi nhớ ai”: rừng núi chính là hình ảnh người ở lại, còn đại từ ai là chỉ người cán bộ về xuôi, nhằm nhấn mạnh tình cảm thắm thiết và nỗi nhớ da diết của nhân dân Việt Bắc đối với những người kháng chiến, với Đảng và chính phủ.

Cách 2

- Hình tượng thiên nhiên, con người và cuộc sống kháng chiến ở Việt Bắc đã được nhà thơ khắc hoạ qua :

+ Từ ngữ : Các động từ mạnh : rầm rập, rung , bật thể hiện sức mạnh vô địch của đoàn quân, tạo không khí chiến trận. Kết hợp từ láy : điệp điệp, trùng trùng tạo khí thế mạnh mẽ không thể ngăn cản của đoàn quân.

+ Hình ảnh : Thiên nhiên : rừng nứa bờ tre ; Ngòi Thia, sông Đáy, suối Lê, rừng xanh hoa chuối, ve kêu rừng phách. Con người : người mẹ địu con lễ rẫy bẻ từng bắp ngô; lớp học i tờ; dao gài thắt lưng, nhớ người đan nón, cô em gái hái măng

+ Biện pháp tu từ : So sánh, điệp từ, điệp cú pháp, liệt kê, nhân hóa

→ Nét đặc sắc của biện pháp điệp từ kết hợp điệp cú pháp :

- Điệp cấu trúc : “mình đi, có nhớ…”; “Mình về, có nhớ…”. Tạo âm hưởng ngân vang, như một lời khắc khoải da diết, nhấn mạnh vào nỗi nhớ son sắt của người ra đi và người ở lại.

- Phép điệp từ : “nhớ” nhấn mạnh nỗi nhớ, cảm xúc của người ra đi vẫn luôn hướng về những năm tháng vất vả, gian lao ở quá khứ.

- Điệp từ “vui” thể hiện niềm vui to lớn, không khí chiến thắng vang rộn toàn dân, cả đất nước hân hoan hạnh phúc trước chiến thắng của dân tộc.

Cách 3

Nhà thơ Tố Hữu đã khắc họa hình tượng thiên nhiên, con người và cuộc sống kháng chiến ở Việt Bắc qua những từ ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ độc đáo và phong phú

-Từ ngữ và hình ảnh: Nhà thơ sử dụng từ ngữ giản dị, mộc mạc, giàu hình ảnh, tạo nên sự gần gũi, hòa hợp với thiên nhiên. Ví dụ, hình ảnh “rừng xanh hoa chuối đỏ tươi” tạo nên sự sáng rực của khu rừng Việt Bắc. Hình ảnh “đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng” làm nổi bật nên sức sống tiềm tàng, mãnh liệt của con người Việt Bắc.

-Biện pháp tu từ: Nhà thơ đã sử dụng nhiều biện pháp tu từ khéo léo để làm phong phú và sinh động cho bài thơ.

-Điệp từ “nhớ” diễn tả nỗi nhớ tràn đầy, tha thiết

-Hoán dụ “áo chàm” chỉ người dân Việt Bắc, diễn tả tình cảm quân dân gắn bó, tha thiết

-So sánh: “Nguồn bao nhiêu nước nghĩa tình bấy nhiêu” và “Đêm đêm rầm rập như là đất rung”.

Một trong những yếu tố nghệ thuật đặc sắc trong bài thơ này là việc sử dụng biện pháp tu từ “hoán dụ”. Nhà thơ đã sử dụng hoán dụ “áo chàm” để chỉ người Việt Bắc. Điều này không chỉ tạo ra một hình ảnh sinh động và gần gũi về người dân Việt Bắc, mà còn phản ánh sự gắn bó sâu sắc, tha thiết giữa quân và dân trong cuộc kháng chiến. Điều này giúp tăng cường sự hiệu quả truyền tải thông điệp của bài thơ, đồng thời tạo ra một nét độc đáo trong phong cách thơ của Tố Hữu

Các bài tập cùng chuyên đề

Bài 1 :

Con đường thơ của Tố Hữu được đánh dấu bằng 5 tập thơ chính. Sắp xếp nào sau đây đúng theo trình tự thời gian sáng tác của tập thơ đó?

  • A.

    Từ ấy, Việt Bắc, Ra trận, Gió lộng, Máu và hoa.

  • B.

    Việt Bắc, Từ ấy, Ra trận, Gió lộng, Máu và hoa.

  • C.

    Ra trận, Từ ấy, Việt Bắc, Gió lộng, Máu và hoa.

  • D.

    Từ ấy, Việt Bắc, Gió lộng, Ra trận, Máu và hoa.

Xem lời giải >>
Bài 2 :

Đáp án nào sau đây không phải nội dung thơ của Tố Hữu?

  • A.

    Tính triết lý, suy tưởng.

  • B.

    Trữ tình chính trị.

  • C.

    Khuynh hướng sử thi.

  • D.

    Giọng thơ đậm chất tâm tình tự nhiên, đằm thắm, chân thành

Xem lời giải >>
Bài 3 :

Nhận xét nào sau đây phù hợp với nội dung tập thơ Từ ấy của Tố Hữu?

  • A.

    Đánh dấu chặng đường hoạt động sôi nổi của Tố Hữu

  • B.

    Đánh dấu chặng đường đầu 10 năm thơ của Tố Hữu

  • C.

    Bộc lộ niềm tự hào của con người làm chủ đất nước, thể hiện niềm tin vào tương lai

  • D.

    Là khúc anh hùng ca về Miền Nam trong kháng chiến

Xem lời giải >>
Bài 4 :

Tố Hữu xuất thân trong một gia đình như thế nào?

  • A.

    Gia đình nông dân

  • B.

    Gia đình sĩ phu yêu nước

  • C.

    Gia đình công chức

  • D.

    Gia đình Nho học

Xem lời giải >>
Bài 5 :

Đáp án nào không phải phong cách nghệ thuật thơ Tố Hữu?

  • A.

    Sử dụng thể thơ dân tộc

  • B.

    Sử dụng cách nói của dân gian

  • C.

    Kết hợp nhuần nhuyễn giữa chất trữ tình và trào phúng

  • D.

    Thơ phát huy được tính nhạc của Tiếng Việt ta

Xem lời giải >>
Bài 6 :

Bốn câu thơ sau là lời của ai?

“-Mình về mình có nhớ ta

Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng.

Mình về mình có nhớ không

Nhìn cây nhớ núi, nhìn sông nhớ nguồn?”

  • A.

    Lời hỏi của người ra đi

  • B.

    Lời hỏi của người ở lại

  • C.

    Vừa là lời của người ra đi, vừa là lời của người ở lại

  • D.

    Tất cả đều đúng

Xem lời giải >>
Bài 7 :

Bài thơ Việt Bắc được ra đời trong hoàn cảnh nào?

  • A.

    Sau khi hiệp định Giơ-ne-vơ được kí kết, Trung ương Đảng và Chính phủ rời chiến khu Việt Bắc về lại thủ đô. Nhân sự kiện có tính chất lịch sử ấy, Tố Hữu sáng tác bài thơ Việt Bắc để ghi lại không khí bịn rịn, nhớ thương của kẻ ở, người đi.

  • B.

    Sau khi hiệp định Pa-ri được kí kết, Trung ương Đảng và chính phủ rời chiến khu Việt Bắc về lại thủ đô. Nhân sự kiện có tính chất lích sử ấy, Tố Hữu đã sáng tác bài thơ Việt Bắc để ghi lại không khí bịn rịn, nhớ thương của kẻ ở, người đi.

  • C.

    Trong những năm tháng chiến đấu ở Việt Bắc năm 1954.

  • D.

    Khi tác giả Tố Hữu rời Việt chuyển sang đơn vị khác công tác mới

Xem lời giải >>
Bài 8 :

Vị trí của đoạn trích trong bài thơ Việt Bắc là:

  • A.

    Nằm trong phần đầu của tác phẩm ( kỉ niệm về cách mạng và kháng chiến)

  • B.

    Nằm trong phần đầu của tác phẩm ( gợi viễn cảnh tươi sáng của đất nước và ngợi ca công ơn của Đảng và Bác Hồ đối với dân tộc)

  • C.

    Nằm trong giữa tác phẩm (kỉ niệm về cách mạng và kháng chiến)

  • D.

    Nằm trong  phần cuối tác phẩm (kỉ niệm về cách mạng và kháng chiến)

Xem lời giải >>
Bài 9 :

Giá trị nội dung của bài thơ Việt Bắc là:

  • A.

    Cảm nghĩ mới mẻ của tác giả về đất nước qua những vẻ đẹp được phát hiện ở chiều sâu trên nhiều bình diện: lịch sử, địa lý, văn hóa

  • B.

    Cảm hứng lãng mạn và bi tráng về ngưới lính ở Việt Bắc

  • C.

    Là khúc ân tình thủy chung của những người cách mạng, của cả dân tộc qua tiếng lòng của tác giả

  • D.

    Tất cả các đáp án trên

Xem lời giải >>
Bài 10 :

Bài thơ Việt Bắc được viết theo thể thơ nào?

  • A.

    Thất ngôn

  • B.

    Lục bát

  • C.

    Thất ngôn bát cú

  • D.

    Song thất lục bát

Xem lời giải >>
Bài 11 :

Bài thơ Việt Bắc sử dụng lối đối đáp giao duyên của:

  • A.

    Đồng dao

  • B.

    Câu đối

  • C.

  • D.

    Ca dao dân ca

Xem lời giải >>
Bài 12 :

Việt Bắc sử dụng cặp đại từ xưng hô nào?

  • A.

    Ta – ta

  • B.

    Mình – ta

  • C.

    Anh – em

  • D.

    Mình – mình

Xem lời giải >>
Bài 13 :

Tích vào đáp án không phải là giá trị nghệ thuật của bài thơ Việt Bắc:

  • A.

    Ngôn từ mộc mạc, giàu hình ảnh, giàu sức gợi

  • B.

    Các biện pháp tu từ so sánh, ẩn dụ, hoán dụ đậm đà tính dân tộc

  • C.

    Tố Hữu phát huy cao độ tính nhạc phong phú của Tiếng Việt

  • D.

    Hình ảnh thơ chân thực, sinh động, gần gũi với sinh hoạt cũng như tâm hồn người miền núi

Xem lời giải >>
Bài 14 :

Địa danh nào sau đây là quê hương của Tố Hữu?

  • A.

    Hậu Giang

  • B.

    Huế

  • C.

    Hà Nội

  • D.

    Hải Dương 

Xem lời giải >>
Bài 15 :

Thơ ca Tố Hữu có sự thống nhất với?

  • A.

    Cuộc sống

  • B.

    Thiên nhiên

  • C.

    Tình yêu

  • D.

    Cách mạng

Xem lời giải >>
Bài 16 :

Đâu là nhận xét đúng nhất về thơ Tố Hữu?

  • A.

    Ông là gương mặt tiêu biểu của trường phái thơ siêu thực

  • B.

    Ông là con chim đầu đàn của phong trào thơ mới

  • C.

    Ông được coi là lá cờ đầu của thơ ca cách mạng và kháng chiến.

  • D.

    Ông là nhà thơ xuất sắc nhất của thơ ca hiện đại

Xem lời giải >>
Bài 17 :

Bài thơ nào sau đây không phải là của nhà thơ Tố Hữu?

  • A.

    Việt Bắc

  • B.

    Đêm nay Bác không ngủ

  • C.

    Sáng tháng năm

  • D.

    Mẹ Suốt

Xem lời giải >>
Bài 18 :

Tố Hữu nhận giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật năm bao nhiêu?

  • A.

    1995

  • B.

    1996

  • C.

    1997

  • D.

    1998

Xem lời giải >>
Bài 19 :

Đâu là nhận định đúng về phong cách sáng tác của Tố Hữu?

  • A.

    Thơ ông là những dòng chảy tâm tình, dạt dào, bao la, rạo rực.

  • B.

    Thơ ông hào sảng tràn ngập khí thế của tuổi trẻ đầy nhiệt huyết

  • C.

    Thơ ông mang tính chất trữ tình chính trị có cảm hứng lãng mạn ngọt ngào.

  • D.

    Thơ ông mang nặng nỗi niềm xưa, nỗi niềm hoài cổ, hoài vọng.

Xem lời giải >>
Bài 20 :

“Mình”, “ta” trong bốn dòng thơ đầu là những ai?

Xem lời giải >>
Bài 21 :

Người ở lại đang gợi nhắc những kỉ niệm nào?

Xem lời giải >>
Bài 22 :

Những kỷ niệm nào đã sống lại theo nỗi nhớ của nhân vật trữ tình?

Xem lời giải >>
Bài 23 :

Hãy tưởng tượng bức tranh thiên nhiên và con người trong đoạn thơ này.

Xem lời giải >>
Bài 24 :

Những địa danh lịch sử và không khí chiến đấu, chiến thắng đã được tái hiện thế nào qua những vần thơ lục bát này?

Xem lời giải >>
Bài 25 :

Người ở lại muốn gửi tâm tư gì với người về?

Xem lời giải >>
Bài 26 :

Người về đã đáp lại những suy nghĩ của người ở lại thế nào?

Xem lời giải >>
Bài 27 :

Dựa vào hình thức trình bày của văn bản và sự xuất hiện luân phiên các từ xưng hô “mình”, “ta”, hãy xác định kết cấu của tác phẩm. Kết cấu đó gợi cho liên tưởng đến thể loại nào của văn học dân gian?

Xem lời giải >>
Bài 28 :

“Mình”, “ta” trong bài thơ này là những ai? Dựa vào yếu tố nào trong văn bản và hoàn cảnh sáng tác của bài thơ để xác định điều đó?

Xem lời giải >>
Bài 29 :

Tâm trạng bao trùm của cả “mình” và “ta” trong đoạn trích là gì? Từ tâm trạng ấy, những kỉ niệm nào đã ùa về? ( Ví dụ: kỉ niệm về thiên nhiên Việt Bắc,…)

Xem lời giải >>
Bài 30 :

Việt Bắc là một bài thơ hiện đại nhưng lại thấm đẫm chất dân gian. Hãy chỉ ra các biểu hiện của tính dân gian, tính hiện đại trong đoạn trích.

Xem lời giải >>