Lý thuyết vị trí địa lí, đặc điểm tự nhiên châu Phi - KNTT

Bài 9. Vị trí địa lí, đặc điểm tự nhiên châu Phi

1. VỊ TRÍ ĐỊA LÝ, HÌNH DẠNG VÀ KÍCH THƯỚC

- Vị trí địa lí: 37oB - 35oN. Xích đạo chạy qua chính giữa, chia lục địa châu Phi thành hai phần cân xứng.

- Hình dạng và kích thước:

+ Diện tích: 30,3 triệu km2 (lớn thứ 3 thế giới).

+ Dạng hình khối rõ rệt, đường bờ biển ít bị chia cắt, ít vịnh biển, đảo, bán đảo.

2. ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN

a. Địa hình và khoáng sản

- Địa hình châu Phi khá đơn giản. 

+ Địa hình ít núi cao, đồng bằng thấp. 

+ Toàn bộ châu lục là một khối cao nguyên khổng lồ, độ cao trung bình 750 m, chủ yếu là sơn nguyên xen bồn địa thấp.

+ Phần phía đông được nâng lên mạnh, tạo thành nhiều thung lũng sâu, nhiều hồ hẹp dài.

- Khoáng sản:

+ Phong phú, đa dạng, phân bố chủ yếu ở khu vực phía bắc và phía nam lục địa.

+ Một số loại sản: đồng, vàng, u-ra-ni-um, kim cương, dầu mỏ, phốt-pho-rít…

b. Khí hậu

- Khí hậu khô nóng bậc nhất thế giới.

- Nhiệt độ trung bình năm >20oC, lượng mưa tương đối thấp.

- Các đới khí hậu phân bố gần như đối xứng qua xích đạo gồm: khí hậu xích đạo, nhiệt đới, khí hậu cận nhiệt.

+ Khí hậu xích đạo: nóng ẩm, mưa nhiều quanh năm.

+ Khí hậu cận xích đạo: chịu tác động của gió mùa, một mùa nóng ẩm mưa nhiều, một mùa khô, mát.

+ Khí hậu nhiệt đới: ở Bắc Phi mang tính lục địa, rất khô nóng, ở Nam Phi ẩm và đỡ nóng hơn.

+ Khí hậu cận nhiệt: mùa đông ẩm, ướt, mua nhiều; mùa hạ khô, trời trong sáng.

Sông, hồ

- Mạng lưới sông ngòi của châu Phi phân bố không đều, tùy thuộc vào lượng mưa.

- Sông có nhiều thác ghềnh, thuận lợi cho việc phát triển thủy điện.

- Châu Phi có nhiều hồ lớn. Các hồ được hình thành bởi đứt gãy như Tan-ga-ni-ca, Tuốc-ca-na,…

c. Các môi trường tự nhiên

Môi trường ở châu Phi phân bố đối xứng qua Xích đạo.

- Môi trường xích đạo gồm bồn địa Công-gô, duyên hải phía bắc vịnh Ghi-nê: khí hậu nóng ẩm, điều hòa, thảm thực vật xanh quanh năm.

- Hai môi trường nhiệt đới có phạm vi trùng với ranh giới đới khí hậu cận xích đạo: có sự phân hóa mùa mưa và khô rõ rệt. Thảm thực vật chủ yếu là rừng thưa, xa van cây bụi. Xavan là nơi tập trung nhiều loài động vật ăn cỏ (ngựa vằn, sơn dương,...) và động vật ăn thịt (sư tử, báo gấm, …

- Hai môi trường hoang mạc: khí hậu khắc nghiệt, ít mưa, biên độ nhiệt ngày đêm lớn. Động thực vật nghèo nàn (rắn độc, kì đà, một số loài gặm nhấm,...)

- Hai môi trường cận nhiệt ở phần cực bắc và cực nam châu Phi: mùa đông ấm, ẩm, mưa nhiều, mùa hạ nóng khô; thảm thực vật là rừng và cây bụi lá cứng.

3. Vấn đề môi trường trong sử dụng tự nhiên

- Suy giảm tài nguyên rừng

- Nạn săn bắt, buôn bán động vật hoang dã

=> Cần có những biện pháp bảo vệ và sử dụng hợp lí thiên nhiên.