Nếu là người nghe nội dung giới thiệu ấy, bạn cần làm gì để nắm bắt nội dung và quan điểm của người nói: Liệt kê một số nội dung và mẫu câu mà bạn có thể sử dụng để nhận xét, đánh giá và đặt câu hỏi về bài trình bày đó.
Đọc lại phần hướng dẫn thực hiện (phần người nghe)
Nếu là người nghe nội dung giới thiệu ấy, để nắm bắt nội dung và quan điểm của người nói chúng ta cần:
- Trước khi nghe một bài thuyết trình:
+Tìm hiểu trong sách, báo, Internet về đề tài của bài thuyết trình.
+Suy nghĩ về những gì bạn đã biết và muốn biết thêm về đề tài của bài thuyết trình. Chuẩn bị bút, giấy để ghi chép.
+Tìm vị trí thích hợp để có thể theo dõi và tương tác tốt với người thuyết trình.
- Trong khi nghe thuyết trình, bạn nên:
+Tập trung lắng nghe nội dung thuyết trình để hiểu quan điểm của người nói.
+Tìm kiếm những dấu hiệu ngôn ngữ để nắm bắt nội dung chính của bài thuyết trình và quan điểm của người nói:
+Các kiểu câu như: Vấn đề thứ nhất là....; Quan điểm của tôi là...; Tôi nghĩ... Theo tôi......
-Những nội dung mà người nói nhấn mạnh, nói chậm hoặc kết hợp với phương tiện phi ngôn ngữ.
+Quan sát gương mặt, thái độ, cử chỉ, ánh mắt lắng nghe giọng điệu của người thuyết trình để hiểu quan điểm của họ.
+Dùng các từ khoá, cụm từ, sơ đồ dàn ý,... để ghi chép thông tin chính của bài thuyết trình (tham khảo mẫu ghi chép ở sách giáo khoa lớp 10, Bài 6. Nâng niu kỉ niệm, Ngữ văn 10, tập hai). Lưu ý sắp xếp thông tin nghe được theo một trật tự logic để hiểu hơn về ý nghĩa của thông tin.
+Đánh dấu những nội dung chính, thông tin quan trọng, thú vị bằng bút màu, gạch chân, dấu sao (*),...
+Ghi chú những điểm mới mẻ, thú vị về nội dung thuyết trình và cách thức thuyết trình (giọng nói, phong cách, các ví dụ, hình ảnh,...).
+Ghi những câu hỏi mà bạn muốn trao đổi với người thuyết trình.
- Dùng kĩ thuật PMI (Plus, Minus, Interesting) để nhận xét, đánh giá về nội dung và cách thuyết trình, cụ thể là:
+Nêu và khẳng định những điểm tích cực của bài thuyết trình (P): Bài thuyết trình của bạn đã đem đến cho tôi cách nhìn mới về vấn đề...; Bằng những ví dụ cụ thể, cách trình bày rõ ràng, bạn đã giúp tôi hiểu rõ vấn đề .......
+Nêu một hoặc hai điểm hạn chế hoặc cần trao đổi thêm (M) với giọng điệu mềm mỏng, bằng cách đặt câu hỏi: Tôi không hoàn toàn đồng ý với quan điểm của bạn, tôi cho là ... vì những lí do sau...; Tôi nghĩ rằng, bài thuyết trình của bạn sẽ thú vị hơn nếu... Bạn có thể giúp tôi làm rõ vấn đề... hay không?;
+Khẳng định sự thú vị của bài thuyết trình (I). Mặc dù còn một vài điểm như trên nhưng có thể nói, bài thuyết trình của bạn rất ấn tượng...; Tôi học được cách trình bày hấp dẫn, thu hút của bạn......
Các bài tập cùng chuyên đề
Khi lập dàn ý, để tăng tính thuyết phục và hấp dẫn cho bài trình bày ý kiến về một vấn đề xã hội trong tác phẩm văn học, bạn cần làm gì?
Dựa vào mẫu bảng kiểm nêu ở Bài 1. Thông điệp từ thiên nhiên (Ngữ văn II,tập một), thiết kế bảng kiểm đánh giá kỹ năng trình bày ý kiến về một vấn đề xã hội trong tác phẩm văn học.
Thực hiện đề tài sau:
Đề tài: Lớp bạn tổ chức buổi tọa đàm về một vấn đề xã hội mà bạn quan tâm được đặt ra trong tác phẩm văn học. Bạn hãy chuẩn bị bài nói để tham gia trình bày ý kiến trong buổi tọa đàm này.
Lưu ý: Có thể chọn để tài bài nói là vấn đề mối quan hệ giữa con người với tự nhiên được gợi ra từ tác phẩm văn học đã được chuẩn bị trong phần Viết hoặc đề tài là một vấn đề xã hội từ một tác phẩm văn học khác.
Tóm tắt một số lưu ý trong khi trình bày bài nói (bước 2) hoặc trao đổi, đánh giá (bước 3) về một vấn đề xã hội trong tác phẩm văn học hoặc tác phẩm nghệ thuật.
Luyện tập các bước thực hiện bài nói theo quy trình đã học đối với đề tài:
Vẽ sơ đồ tóm tắt các bước trong quy trình giới thiệu về một bài thơ hoặc một bức tranh/ pho tượng
Điền vào bảng sau tác dụng của từng bước trong quy trình bài nói giới thiệu về một bài thơ hoặc một bức tranh/ pho tượng:
Nêu tác dụng của việc sử dụng kĩ thuật PMI khi nghe và phản hồi về bài giới thiệu một tác phẩm văn học hoặc tác phẩm nghệ thuật.
Từ bài văn nghị luận đã luận đã viết về tác phẩm mà bạn đã chọn, hãy chuyển thành bài giới thiệu về một bài bài thơ và một bức tranh/pho tượng.
Lớp bạn tổ chức buổi thảo luận về chủ điểm: “Vấn đề đời sống mà bạn quan tâm”. Ban tổ chức gợi ý một số vấn đề như sau:
- Học sinh cấp Trung học phổ thông nên đọc những loại sách nào?
- Kĩ năng sống là gì, vì sao bạn cần phải rèn luyện kĩ năng sống?
- Sự độ lượng và sự dễ dãi trong tình bạn có gì khác nhau?
- Các ý kiến tư vấn của phụ huynh, người thân, bạn bè về hướng nghiệp có ý nghĩa như thế nào đối với bạn?
…
Hãy chọn một trong các vấn đề nêu trên, chuẩn bị ý kiến để tham gia thảo luận, tranh luận.
Lưu ý: Không chọn và trình bày đề tài mà bạn đã thực hiện trên lớp.
Gợi ý:
Cần trình bày một số vấn đề sau:
- Giới thiệu về vấn đề cần nghị luận: " Kĩ năng sống"
- Kỹ năng sống là gì?
- Vai trò, tầm trong trọng của kỹ năng sống trong cuộc sống
+ Kỹ năng sống đối với thế hệ trẻ
+ Những vấn đề gặp phải khi thiếu kỹ năng sống
- Phương pháp để học kỹ năng sống
- Mở rộng vấn đề
- Khẳng định tầm quan trọng của kỹ năng sống
Liệt kê ngắn gọn các bước thực hiện bài giới thiệu trên bằng cách hoàn thành bảng sau (làm vào vở):
|
Bước |
Thao tác cần thực hiện |
Lưu ý |
|
Bước 1: Chuẩn bị nói |
|
|
|
Bước 2: Trình bày bài nói |
|
|
|
Bước 3: Trao đổi, đánh giá |
|
|
Vẽ sơ đồ tóm tắt quy trình thực hiện bài nói trình bày ý kiến đánh giá, bình luận về một vấn đề xã hội
Ghi lại một số kinh nghiệm trao đổi với các ý kiến trái chiều bằng cách hoàn thành sơ đồ sau:
Thực hiện đề bài sau:
Đề bài: Tình huống: Trong buổi sinh hoạt đầu tuần, giáo viên chủ nhiệm tổ chức buổi thảo luận về chủ đề: “Bình đẳng giới và sự phát triển bền vững”.
Nhiệm vụ: Bạn hãy chọn một vấn đề về bình đẳng giới mà bạn quan tâm và thực hiện bài trình bày trong buổi thảo luận.
Yêu cầu:
- Hệ thống luận điểm rõ ràng, thuyết phục.
- Đưa ra được những lí lẽ, bằng chứng thuyết phục, mạch lạc để làm rõ luận điểm.
- Nêu và phân tích, đánh giá, trao đổi về các ý kiến trái chiều.
Các bước cơ bản khi chuẩn bị nói không bao gồm:
a. Xác định đề tài, mục đích nói, đối tượng người nghe
b. Tìm ý, lập dàn ý
c. Luyện tập
d. Trao đổi đánh giá
Ý nào dưới đây không phải là yêu cầu cơ bản khi trình bày bài nói
a. Lắng nghe và trả lời câu hỏi của người nghe.
b. Tương tác với người nghe.
c. Sử dụng ngôn ngữ cơ thể một cách chừng mực để giúp bài nói thêm sinh động.
d. Nói từ tốn, tự tin, với âm lượng đủ nghe.
Đề tài: Lớp bạn tổ chức buổi thảo luận về chủ điểm: “Những bài ca về lòng yêu nước”. Ban tổ chức gợi ý một số vấn đề như sau:
- Lòng yêu nước của người Việt Nam đã thể hiện qua âm nhạc như thế nào?
- Bài hát về lòng yêu nước có nhất định phải thuộc dòng nhạc cách mạng không?
- Các bản tình ca có thể chứa đựng tình yêu nước hay không?
- Bạn biết những bài thơ nào viết về lòng yêu nước đã được phổ nhạc?
Hãy chọn một trong các vấn đề nêu trên, chuẩn bị ý kiến để tham gia thảo luận, tranh luận (lưu ý không chọn và trình bày đề tài mà bạn đã thực hiện trên lớp).
Vẽ sơ đồ tóm tắt các bước trong quy trình trình bày kết quả nghiên cứu về một vấn đề tự nhiên hoặc xã hội.
Điền vào bảng sau tác dụng của từng bước trong quy trình trình bày kết quả nghiên cứu về một vấn đề tự nhiên hoặc xã hội (làm vào vở).
|
Các bước |
Tác dụng |
|
Bước 1: Chuẩn bị nói |
|
|
Bước 2: Trình bày bài nói |
|
|
Bước 3: Trao đổi, đánh giá |
Thực hiện đề tài sau:
Đề tài: Trình bày đề cương báo cáo nghiên cứu về vấn đề: Khảo sát hiện tượng miệt thị ngoại hình của người khác trong lớp của bạn.
Khi tìm ý và lập dàn ý, để tăng tính thuyết phục và hấp dẫn cho bài giới thiệu về một kịch bản văn học hoặc một bộ phim, bạn cần làm những gì?
Dựa vào mẫu bảng kiểm ở Bài 1. Thông điệp từ thiên nhiên (Ngữ văn II, tập một), hãy thiết kế bảng kiểm đánh giá kĩ năng giới thiệu một kịch bản văn học hoặc một bộ phim.
Thực hiện nhiệm vụ nói theo để tài sau:
Đề tài: Lớp bạn tổ chức buổi giới thiệu với chủ đề “Tác phẩm văn học và nghệ thuật tôi yêu”. Hãy tham gia buổi giới thiệu trong vai trò người nói.
