Lớp bạn tổ chức buổi thảo luận về chủ điểm: “Vấn đề đời sống mà bạn quan tâm”. Ban tổ chức gợi ý một số vấn đề như sau:
- Học sinh cấp Trung học phổ thông nên đọc những loại sách nào?
- Kĩ năng sống là gì, vì sao bạn cần phải rèn luyện kĩ năng sống?
- Sự độ lượng và sự dễ dãi trong tình bạn có gì khác nhau?
- Các ý kiến tư vấn của phụ huynh, người thân, bạn bè về hướng nghiệp có ý nghĩa như thế nào đối với bạn?
…
Hãy chọn một trong các vấn đề nêu trên, chuẩn bị ý kiến để tham gia thảo luận, tranh luận.
Lưu ý: Không chọn và trình bày đề tài mà bạn đã thực hiện trên lớp.
Gợi ý:
Cần trình bày một số vấn đề sau:
- Giới thiệu về vấn đề cần nghị luận: " Kĩ năng sống"
- Kỹ năng sống là gì?
- Vai trò, tầm trong trọng của kỹ năng sống trong cuộc sống
+ Kỹ năng sống đối với thế hệ trẻ
+ Những vấn đề gặp phải khi thiếu kỹ năng sống
- Phương pháp để học kỹ năng sống
- Mở rộng vấn đề
- Khẳng định tầm quan trọng của kỹ năng sống
Đọc lại quy trình thực hành bài nói
Cuộc sống con người ngày càng phát triển, bởi vậy đòi hỏi với mỗi cá nhân ngày càng cao hơn. Để tồn tại trong thế giới hiện nay mỗi người phải hình thành cho mình những kĩ năng sống cơ bản. Những kĩ năng sống này sẽ giúp bạn có thể vượt qua mọi khó khăn, thử thách để vươn đến thành công. Bởi vậy, “việc rèn luyện kĩ năng sống cũng quan trọng như tiếp thu kiến thức”.
Trước hết ta cần hiểu thế nào là kĩ năng sống? Hiểu một cách đơn giản nhất kĩ năng sống là những năng lực cần thiết con người cần có để giải quyết những vấn đề trong cuộc sống một cách có hiệu quả và mang lại những kết quả tốt đẹp. Kĩ năng sống còn là khả năng mỗi cá nhân duy trì một trạng thái tinh thần khỏe mạnh, minh mẫn, có cách ứng xử phù hợp với mọi người xung quanh.
Như chúng ta đã biết giữa rèn luyện kĩ năng sống và tích lũy kiến thức có mối quan hệ mật thiết với nhau. Tích lũy kiến thức là quá trình chúng ta thu thập kiến thức trong nhà trường, đây là nền tảng cơ bản để rèn luyện kĩ năng sống; kĩ năng sống là quá trình đưa những tri thức đã tích lũy được vào thực tiễn đời sống. Nếu chúng ta chỉ chìm đắm mãi trong sách vở, thì những kiến thức kia cũng mãi chỉ nằm trên giấy, phải đưa chúng vào thực hành thì chúng mới trở nên có ích. Bởi vậy rèn luyện kĩ năng sống sau quá trình học lại càng cần thiết và quan trọng hơn nữa.
Tích lũy kiến thức là bước cơ bản đầu tiên của mỗi cá nhân giúp tăng vốn hiểu biết, là cơ sở để khám phá thế giới. Nhưng tích lũy kiến thức không thôi là chưa đủ để vững vàng bước vào tương lai, mà phải có cả kinh nghiệm, sự trải nghiệm thực tế cuộc sống. Xã hội hiện đại không ngừng phát triển và liên tục biến đổi, tạo nên những tình huống mới mà con người phải tìm cách vượt qua, chinh phục chúng. Nếu chỉ có tri thức sách vở không thôi, chúng ta không thể giải quyết muôn mặt vấn đề đời sống được. Hơn nữa tri thức về một vấn đề chỉ có một nhưng tình huống trong cuộc sống lại muôn hình vạn trạng khác nhau. Bởi vậy không thể áp dụng một tri thức cho tất cả các tình huống đó mà phải có kĩ năng giải quyết các vấn đề khác nhau. Như vậy, trong xã hội hiện đại con người càng cần hơn nữa những kĩ năng sống cơ bản để thích nghi và nâng cao chất lượng cuộc sống của chính mình.
Rèn luyện kĩ năng sống có vai trò hết sức quan trọng đối với mọi người. Trong cuộc sống hiện đại, với mức độ công nghiệp hóa hiện đại hóa diễn ra ngày càng nhanh chóng thì việc hình thành kĩ năng sống lại càng cần thiết hơn bao giờ hết. Cuộc sống hiện đại đòi hỏi con người phải không ngừng tự hoàn thiện bản thân, nâng cao tầm giá trị của chính mình. Kĩ năng sống giúp con người có thể xử lí linh hoạt các tình huống bất ngờ xảy ra. Không chỉ vậy khi có kĩ năng sống bạn sẽ cảm thấy bình tĩnh, tự tin, chủ động hơn trong cuộc việc. Và những người có kĩ năng sống thường dễ đạt được thành công hơn. Ngược lại những kẻ không hình thành được kĩ năng sống cho bản thân thường rụt rè, nhút nhát. Bất cứ vấn đề gì cũng e sợ, không giải quyết được những vấn đề của cuộc sống. Và những người này tỉ lệ thành công thường rất hiếm hoi.
Vậy có những kĩ năng sống cơ bản nào chúng ta cần hình thành: kĩ năng sinh tồn, kĩ năng tự giải quyết vấn đề, kỹ năng quản lí thời gian, kĩ năng làm việc nhóm, kĩ năng giao tiếp, ứng xử với mọi người xung quanh, kĩ năng cảm thông, bao dung. Đó là một trong những kĩ năng cơ bản chúng ta cần có để sinh tồn trong thế giới hiện đại.
Bên cạnh những học sinh có ý thức tôi luyện cả kĩ năng sống lẫn kiến thức sách vở, thì có những bộ phận học sinh lại chỉ chú trọng đến việc tích lũy kiến thức mà quên đi rèn luyện những kĩ năng sống. Điều đó khiến các bạn sẽ gặp khó khăn khi bước vào cuộc sống, bỡ ngỡ và bỏ lỡ nhiều cơ hội để vươn đến thành công.
Rèn luyện kĩ năng sống và tích lũy kiến thức là hai quá trình cần thực hiện song song với nhau. Thực hiện được cả hai yếu tố này sẽ giúp chúng ta dễ dàng vượt qua được những trở ngại trong cuộc sống. Bản thân mỗi người cần ý thức đầy đủ về vấn đề này để có cách phân phối hài hòa giữa tích lũy kiến thức và rèn luyện kĩ năng sống.
Các bài tập cùng chuyên đề
Khi lập dàn ý, để tăng tính thuyết phục và hấp dẫn cho bài trình bày ý kiến về một vấn đề xã hội trong tác phẩm văn học, bạn cần làm gì?
Dựa vào mẫu bảng kiểm nêu ở Bài 1. Thông điệp từ thiên nhiên (Ngữ văn II,tập một), thiết kế bảng kiểm đánh giá kỹ năng trình bày ý kiến về một vấn đề xã hội trong tác phẩm văn học.
Thực hiện đề tài sau:
Đề tài: Lớp bạn tổ chức buổi tọa đàm về một vấn đề xã hội mà bạn quan tâm được đặt ra trong tác phẩm văn học. Bạn hãy chuẩn bị bài nói để tham gia trình bày ý kiến trong buổi tọa đàm này.
Lưu ý: Có thể chọn để tài bài nói là vấn đề mối quan hệ giữa con người với tự nhiên được gợi ra từ tác phẩm văn học đã được chuẩn bị trong phần Viết hoặc đề tài là một vấn đề xã hội từ một tác phẩm văn học khác.
Tóm tắt một số lưu ý trong khi trình bày bài nói (bước 2) hoặc trao đổi, đánh giá (bước 3) về một vấn đề xã hội trong tác phẩm văn học hoặc tác phẩm nghệ thuật.
Luyện tập các bước thực hiện bài nói theo quy trình đã học đối với đề tài:
Vẽ sơ đồ tóm tắt các bước trong quy trình giới thiệu về một bài thơ hoặc một bức tranh/ pho tượng
Điền vào bảng sau tác dụng của từng bước trong quy trình bài nói giới thiệu về một bài thơ hoặc một bức tranh/ pho tượng:
Nêu tác dụng của việc sử dụng kĩ thuật PMI khi nghe và phản hồi về bài giới thiệu một tác phẩm văn học hoặc tác phẩm nghệ thuật.
Từ bài văn nghị luận đã luận đã viết về tác phẩm mà bạn đã chọn, hãy chuyển thành bài giới thiệu về một bài bài thơ và một bức tranh/pho tượng.
Liệt kê ngắn gọn các bước thực hiện bài giới thiệu trên bằng cách hoàn thành bảng sau (làm vào vở):
Bước |
Thao tác cần thực hiện |
Lưu ý |
Bước 1: Chuẩn bị nói |
|
|
Bước 2: Trình bày bài nói |
|
|
Bước 3: Trao đổi, đánh giá |
|
|
Nếu là người nghe nội dung giới thiệu ấy, bạn cần làm gì để nắm bắt nội dung và quan điểm của người nói: Liệt kê một số nội dung và mẫu câu mà bạn có thể sử dụng để nhận xét, đánh giá và đặt câu hỏi về bài trình bày đó.
Vẽ sơ đồ tóm tắt quy trình thực hiện bài nói trình bày ý kiến đánh giá, bình luận về một vấn đề xã hội
Ghi lại một số kinh nghiệm trao đổi với các ý kiến trái chiều bằng cách hoàn thành sơ đồ sau:
Thực hiện đề bài sau:
Đề bài: Tình huống: Trong buổi sinh hoạt đầu tuần, giáo viên chủ nhiệm tổ chức buổi thảo luận về chủ đề: “Bình đẳng giới và sự phát triển bền vững”.
Nhiệm vụ: Bạn hãy chọn một vấn đề về bình đẳng giới mà bạn quan tâm và thực hiện bài trình bày trong buổi thảo luận.
Yêu cầu:
- Hệ thống luận điểm rõ ràng, thuyết phục.
- Đưa ra được những lí lẽ, bằng chứng thuyết phục, mạch lạc để làm rõ luận điểm.
- Nêu và phân tích, đánh giá, trao đổi về các ý kiến trái chiều.
Các bước cơ bản khi chuẩn bị nói không bao gồm:
a. Xác định đề tài, mục đích nói, đối tượng người nghe
b. Tìm ý, lập dàn ý
c. Luyện tập
d. Trao đổi đánh giá
Ý nào dưới đây không phải là yêu cầu cơ bản khi trình bày bài nói
a. Lắng nghe và trả lời câu hỏi của người nghe.
b. Tương tác với người nghe.
c. Sử dụng ngôn ngữ cơ thể một cách chừng mực để giúp bài nói thêm sinh động.
d. Nói từ tốn, tự tin, với âm lượng đủ nghe.
Đề tài: Lớp bạn tổ chức buổi thảo luận về chủ điểm: “Những bài ca về lòng yêu nước”. Ban tổ chức gợi ý một số vấn đề như sau:
- Lòng yêu nước của người Việt Nam đã thể hiện qua âm nhạc như thế nào?
- Bài hát về lòng yêu nước có nhất định phải thuộc dòng nhạc cách mạng không?
- Các bản tình ca có thể chứa đựng tình yêu nước hay không?
- Bạn biết những bài thơ nào viết về lòng yêu nước đã được phổ nhạc?
Hãy chọn một trong các vấn đề nêu trên, chuẩn bị ý kiến để tham gia thảo luận, tranh luận (lưu ý không chọn và trình bày đề tài mà bạn đã thực hiện trên lớp).
Vẽ sơ đồ tóm tắt các bước trong quy trình trình bày kết quả nghiên cứu về một vấn đề tự nhiên hoặc xã hội.
Điền vào bảng sau tác dụng của từng bước trong quy trình trình bày kết quả nghiên cứu về một vấn đề tự nhiên hoặc xã hội (làm vào vở).
Các bước |
Tác dụng |
Bước 1: Chuẩn bị nói |
|
Bước 2: Trình bày bài nói |
|
Bước 3: Trao đổi, đánh giá |
Thực hiện đề tài sau:
Đề tài: Trình bày đề cương báo cáo nghiên cứu về vấn đề: Khảo sát hiện tượng miệt thị ngoại hình của người khác trong lớp của bạn.
Khi tìm ý và lập dàn ý, để tăng tính thuyết phục và hấp dẫn cho bài giới thiệu về một kịch bản văn học hoặc một bộ phim, bạn cần làm những gì?
Dựa vào mẫu bảng kiểm ở Bài 1. Thông điệp từ thiên nhiên (Ngữ văn II, tập một), hãy thiết kế bảng kiểm đánh giá kĩ năng giới thiệu một kịch bản văn học hoặc một bộ phim.
Thực hiện nhiệm vụ nói theo để tài sau:
Đề tài: Lớp bạn tổ chức buổi giới thiệu với chủ đề “Tác phẩm văn học và nghệ thuật tôi yêu”. Hãy tham gia buổi giới thiệu trong vai trò người nói.