Phân tích một số hình thức tổ chức ngôn ngữ đặc biệt trong bài thơ Tây Tiến
Vận dụng tri thức Ngữ văn, hiểu khái niệm “hình thức tổ chức ngôn ngữ”
Cách 1
*Phân tích một số hình thức tổ chức ngôn ngữ đặc biệt trong bài thơ Tây Tiến:
1. Điệp ngữ:
-Điệp từ:
+"Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm" (lặp lại 2 lần)
+"Sông Mã gầm lên khúc độc hành" (lặp lại 2 lần)
+"Rải rác biên cương mồ viễn xứ" (lặp lại 2 lần)
- Điệp ngữ cách quãng:
+"Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa"
+"Kìa em xiêm áo tự bao giờ"
+"Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ"
- Tác dụng:
+Nhấn mạnh sự gian khổ, hiểm nguy của con đường hành quân.
+Nhấn mạnh sự hy sinh thầm lặng của người lính Tây Tiến.
+Gợi tả không khí náo nhiệt, vui tươi của đêm hội đuốc hoa.
+Thể hiện tình cảm yêu mến của tác giả dành cho con người Tây Bắc.
2. So sánh:
+"Súng ngửi trời"
+"Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm Heo hút cồn mây, súng ngửi trời"
+"Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi"
- Tác dụng:
+Làm nổi bật vẻ đẹp hùng vĩ, hoang sơ của thiên nhiên Tây Bắc.
+Thể hiện sự vất vả, gian khổ của người lính Tây Tiến trên con đường hành quân.
+Tạo nên hình ảnh thơ mộng, trữ tình.
3. Nhân hóa:
-"Sông Mã gầm lên khúc độc hành"
- Tác dụng:
+Thể hiện sự đồng cảm của tác giả với người lính Tây Tiến.
+Làm nổi bật vẻ đẹp bi tráng của người lính Tây Tiến.
+Tạo nên sức gợi cho bài thơ.
4. Giọng điệu:
- Giọng điệu thơ khi sôi nổi, hào hùng, khi bi tráng, khi lại da diết, bâng khuâng.
- Tác dụng:
+Thể hiện cảm xúc đa dạng của tác giả trước cảnh vật và con người Tây Bắc.
+Góp phần làm nổi bật vẻ đẹp lãng mạn và bi tráng của người lính Tây Tiến.
+Tạo nên sức hấp dẫn cho bài thơ.
→ Kết luận:
Với việc sử dụng các hình thức tổ chức ngôn ngữ đặc biệt, bài thơ "Tây Tiến" đã thể hiện thành công vẻ đẹp lãng mạn và bi tráng của người lính Tây Tiến. Qua đó, tác giả thể hiện niềm tự hào, sự trân trọng và nỗi nhớ nhung về một thời đã qua.
Cách 2- “Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm” -> sử dụng “dốc thăm thẳm”: kết hợp từ mới mẻ vì “thăm thẳm” là từ chỉ độ sâu chứ không phải độ cao.
- “Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi” -> sử dụng toàn thanh bằng gợi vẻ đẹp yên bình, nhẹ nhàng của vùng núi Tây Bắc.
Cách 3- Phối hợp, hòa trộn nhiều sắc thái phong cách ngôn ngữ với những lớp từ vựng đặc trưng. Có ngôn ngữ trang trọng mang màu sắc cổ kính (đoàn binh, viễn xứ, biên cương, khúc độc hành,…); lại có ngôn ngữ thông tục, sinh động của tiếng nói hàng ngày (bỏ quên đời, cọp trêu người, không mọc tóc, chẳng tiếc đời xanh,…)
- Kết hợp từ độc đáo, mới lạ tạo nghĩa mới hoặc sắc thái mới cho từ ngữ (nhớ chơi vơi, súng ngửi trời, hoa đong đưa, dáng kiều thơm,…)
- Sử dụng hệ thống các địa danh, vừa tạo ấn tượng về tính cụ thể, xác thực của bức tranh thiên nhiên và cuộc sống con người lại vừa gợi được sự hấp dẫn xứ lạ phương xa
=> Những nét đặc sắc, tài hoa trong cách sử dụng ngôn ngữ của Quang Dũng đã khắc họa nỗi nhớ da diết của nhà thơ về người lính Tây Tiến hào hùng và hào hoa trên nền thiên nhiên miền Tây hùng vĩ, hiểm trở và thơ mộng.
Các bài tập cùng chuyên đề
Bài thơ Tây Tiến được Quang Dũng sáng tác trong hoàn cảnh nào?
Đoàn quân Tây Tiến được thành lập năm nào?
Nhiệm vụ của đoàn quân Tây Tiến là gì?
Lời giới thiệu nào về lính Tây Tiến là cụ thể và chính xác nhất?
Bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng còn có tên khác nào trong các tên sau đây?
Nội dung nào sau đây đúng với bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng?
Địa danh nào dưới đây là quê hương của Quang Dũng?
Trước Cách mạng tháng Tám, Quang Dũng làm công việc gì?
Quang Dũng làm Đại đội trưởng ở tiểu đoàn 212, Trung đoàn 52 Tây Tiến năm bao nhiêu?
Quang Dũng làm Trưởng tiểu ban tuyên huấn của Trung đoàn 52 Tây Tiến năm bao nhiêu?
Năm 2001, Quang Dũng được trao tặng giải thưởng gì?
Phong cách sáng tác của nhà thơ Quang Dũng là:
Quang Dũng đã từng làm những lĩnh vực nào dưới đây?
Tích vào những tác phẩm không phải của nhà thơ Quang Dũng:
Nội dung chính đoạn 1 bài thơ Tây Tiến là:
Bạn đã học, đã đọc những bài thơ nào viết về đề tài người lính cách mạng Việt Nam? Đọc diễn cảm một đoạn thơ mà bạn yêu thích
Chú ý:
- Hình ảnh khơi nguồn cảm xúc
- Các từ ngữ gợi bối cảnh không gian và ấn tượng về đoàn quân Tây Tiến
Nhận diện các yếu tố: nhịp điệu, nhạc điệu, đối và những từ kết hợp khác lạ trong đoạn thơ.
Chú ý hình ảnh gây ấn tượng về thiên nhiên và con người miền Tây Bắc.
Hình dung dáng vẻ, tư thế, cốt cách của đoàn binh Tây Tiến
Ý nghĩa biểu tượng của hình ảnh “người đi”
Cảm hứng chủ đạo của bài thơ “Tây Tiến” là gì?
Đọc đoạn thơ 1 và thực hiện các yêu cầu sau:
a.Nêu ấn tượng về trạng thái cảm xúc của tác giả thể hiện ở hai câu thơ mở đầu.
b.Cho biết hình dung của bạn về bức tranh thiên nhiên và con đường hành quân của đoàn binh Tây Tiến.
c.Phân tích những hình ảnh thể hiện ấn tượng ban đầu của tác giả về đoàn quân Tây Tiến
d.Nêu cảm nhận về nhạc điệu trong bốn câu thơ sau:
Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm
Heo hút cồn mây súng ngửi trời
Ngàn thước lên cao ngàn thước xuống
Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi
Trong kí ức của nhân vật trữ tình, hình ảnh đêm lửa trại và con người, cuộc sống miền Tây Bắc hiện lên với những nét đặc sắc gì? Những hình ảnh đó đã góp phần làm nổi bật hình tượng người lính Tây Tiến như thế nào?
Trong hai đoạn 3, 4 hình tượng đoàn binh Tây Tiến được gợi ra qua những từ ngữ, hình ảnh nào? Khái quát đặc điểm của hình tượng này.
Chỉ ra một số biểu hiện của phong cách lãng mạn trong bài thơ. Phân tích một biểu hiện mà bạn cho là đặc sắc.
Hình tượng người lính Tây Tiến trong bài thơ từng bị phê phán là “xa lạ” với hình ảnh thực tế của anh bộ đội cụ Hồ thời kì kháng chiến chống thực dân Pháp. Theo bạn, vì sao có sự đánh giá như vậy? Hãy nêu quan điểm của bạn về vấn đề này.
Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày cảm nhận của bạn về một nét đẹp của hình tượng người lính Tây Tiến.
Tìm hiểu qua các tài liệu, sách, báo, Internet,… về tác giả Quang Dũng, về binh đoàn Tây Tiến và hoàn cảnh ra đời của bài Tây Tiến
Chú ý nét đặc sắc của khung cảnh thiên nhiên và hình ảnh người lính trên nền bối cảnh thiên nhiên đó
