Đề thi giữa kì 1 Văn 12 Kết nối tri thức - Đề số 6

Đề thi

Môn: Ngữ văn lớp 12

Thời gian làm bài: 90 phút - Không kể thời gian phát đề

PHẦN I. ĐỌC HIỂU 

Đọc văn bản sau:

RỒI NGÀY MAI CON ĐI

Rồi ngày mai con xuống núi

Ngỡ ngàng

Đất rộng, trời thấp

Bước đầu tiên

Con vấp gót chân mình.

Rồi ngày mai con xuống núi

Gặp phố phường ngã bảy, ngã mười

Gặp lòng người đỏ, vàng, đen, trắng

Mỗi lần vấp, một bước đi

Sẽ sực nhớ người thầy trên núi.

Bố mẹ cho con cán rìu, lưỡi hái

Vung một sải quang ba ngọn đồi

Nhưng chưa đủ mo cơm, tay nải

Trên đường xa về phía chân trời.

Người thầy ngồi lặng lẽ sương khuya

Áo cổ lông không ngăn được rét rừng như chích

Chăm giáo án như vun từng đốm than tí tách

Thắp lửa hồng ấm mãi tim con.

Ngọn lửa ấy là mo cơm khi đói

Là chiếc gậy con vịn đường mưa

Là ngón tay gõ vào chốt cửa

Phía sau kia rộng mở nụ cười.

Ngày mai con xuống núi

Cùng tay nải hành trang đầu tiên

Đi như suối chảy về với biển

Chớ quên mạch đá cội nguồn.

                                        (Lò Cao Nhum, Gốc trời, NXB Hội Nhà văn, Hà Nội, 2009)

Thực hiện yêu cầu sau:

Câu 1. Xác định đối tượng trữ tình trong bài thơ.

Câu 2. Chỉ ra những điều mà ngày mai con xuống núi, con sẽ gặp.

Câu 3. Nêu hiệu quả nghệ thuật của phép tu từ ẩn dụ trong đoạn thơ sau:

Người thầy ngồi lặng lẽ sương khuya

Áo cổ lông không ngăn được rét rừng như chích

Chăm giáo án như vun từng đốm than tí tách

Thắp lửa hồng ấm mãi tim con.

Câu 4. Suy nghĩ của anh/ chị về lời dặn dò của người thầy dành cho con trong đoạn thơ sau:

Ngày mai con xuống núi

Cùng tay nải hành trang đầu tiên

Đi như suối chảy về với biển

Chớ quên mạch đá cội nguồn.

Câu 5. Từ nội dung của dòng thơ: Mỗi lần vấp, một bước đi, anh/ chị hãy rút ra bài học cuộc sống cho bản thân.

PHẦN II. VIẾT 

Câu 1 (2,0 điểm)

          Viết đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) bàn về ý nghĩa biểu tượng của hình ảnh “mạch đá cội nguồn” trong lời nhắn nhủ “Chớ quên mạch đá cội nguồn”.

Câu 2 (4,0 điểm)

          “Tuổi trẻ không nhất thiết phải gắn liền với sức khỏe và vẻ tráng kiện bên ngoài, mà lại gắn với ý chí mạnh mẽ, trí tưởng tượng phong phú, sự mãnh liệt của tình cảm và cảm nhận phấn khởi với suối nguồn cuộc sống. Tuổi trẻ thể hiện ở lòng can đảm chứ không phải tính nhút nhát, sở thích phiêu lưu trải nghiệm hơn là ở sự tìm kiếm an nhàn.”

           (Trích Điều kỳ diệu của thái độ sống – Mac Anderson, NXB Tổng hợp Tp.Hồ Chí Minh, 2017, tr.68)

Anh/ chị có đồng tình với quan điểm trên không? Hãy trình bày suy nghĩ của bản thân qua một bài văn nghị luận xã hội (khoảng 600 chữ)

HẾT

Lời giải

Phần I. Đọc hiểu

Câu 1:

Phương pháp:

Đọc kĩ văn bản để xác định đối tượng hướng tới xuyên suốt bài thơ 

Cách giải:

Đối tượng trữ tình: người con

Câu 2: 

Phương pháp:

Tìm chi tiết trực tiếp trong văn bản.

Cách giải:

- Theo văn bản, ngày mai con xuống núi, con sẽ gặp:

+ phố phường ngã bảy, ngã mười

+ lòng người đỏ, vàng, đen, trắng

Câu 3: 

Phương pháp:

Vận dụng kiến thức về biện pháp tu từ ẩn dụ để phân tích tác dụng 

Cách giải:

- Biện pháp tu từ  ẩn dụ: Chăm – vun, thắp lửa

- Tác dụng :

+ Tăng sức gợi hình, gợi cảm

+ Lời thơ nhắc nhớ về người thầy cần mẫn, chăm chỉ, tận tâm chăm chút từng trang giáo án để có những bài dạy hay nhất, ý nghĩa nhất, để truyền cảm hứng, tình yêu, niềm tin cho học trò. 

+ Tình yêu thương và lòng biết ơn của nhân vật trữ tình đối với người thầy của con mình.

Câu 4: 

Phương pháp:

Đọc kĩ đoạn thơ để phân tích lời dặn dò của người thầy dành cho con 

Cách giải:

Đoạn thơ:      Ngày mai con xuống núi

                      Cùng tay nải hành trang đầu tiên

                      Đi như suối chảy về với biển

                      Chớ quên mạch đá cội nguồn.

 - Lời dặn dò của người cha dành cho con: Trên con đường thực hiện ước mơ, khát vọng của mình, con hãy mạnh mẽ, kiên cường, bền bỉ và đừng bao giờ quên cội nguồn, quê hương, bản quán.

- Đó là lời dặn dò tha thiết, sâu sắc, chứa đựng tình yêu thương bao la mà người cha dành cho con.

Câu 5: 

Phương pháp:

Gợi ý: Mỗi lần vấp, một bước đi

- Mỗi lần thất bại, hãy mạnh mẽ và tiếp tục bước đi.

- Không sợ thất bại.

- Chấp nhận thất bại và vượt lên nó.

…

Cách giải:

Câu thơ "Mỗi lần vấp, một bước đi" đúc kết một bài học sâu sắc về sự trưởng thành. Nó nhắc nhở chúng ta rằng thất bại hay khó khăn không phải là dấu chấm hết, mà chính là cơ hội để học hỏi, để mạnh mẽ hơn và tiến về phía trước. Mỗi lần vấp ngã, nếu ta biết đứng dậy và rút kinh nghiệm, thì đó sẽ trở thành một bước đệm vững chắc cho những bước đi kế tiếp. Bài học này khuyên ta hãy giữ vững ý chí, đừng nản lòng trước nghịch cảnh, bởi hành trình đến với thành công luôn được xây bằng chính những lần ta can đảm vượt qua thất bại của bản thân.

Phần II. Viết

Câu 1: 

Phương pháp:

Gợi ý:

1. Mở đoạn: Giới thiệu trực tiếp hình ảnh và lời nhắn nhủ.

2. Thân đoạn: 

- Giải thích ý nghĩa biểu tượng của "mạch đá cội nguồn".

- Phân tích, bình luận về sự cần thiết của lời nhắn nhủ.

- Bài học nhận thức và hành động.

3. Kết đoạn: Khẳng định lại giá trị lâu bền của lời nhắn nhủ.

Cách giải:

Lời nhắn nhủ "Chớ quên mạch đá cội nguồn" trong bài thơ "Rồi ngày mai con đi" của Lò Cao Nhum đã xây dựng thành công một hình ảnh biểu tượng giàu sức gợi. "Mạch đá cội nguồn" không đơn thuần là hình ảnh thiên nhiên núi rừng, mà đã trở thành một ẩn dụ nghệ thuật sâu sắc. "Mạch đá" gợi sự bền vững, trường tồn, kiên cố; "cội nguồn" hướng về gốc rễ, nơi bắt đầu. Kết hợp lại, hình ảnh này biểu trưng cho những giá trị thiêng liêng, bất biến: đó là quê hương bản quán, là tình thầy trò, là truyền thống văn hóa, là những bài học đạo lý đầu đời. Trong mạch vận động của bài thơ, khi người con "xuống núi" để hòa nhập với cuộc sống hiện đại "phố phường ngã bảy, ngã mười", thì lời nhắn nhủ này càng thể hiện rõ ý nghĩa. Nó như một sự cảnh báo về nguy cơ đánh mất bản sắc, một lời nhắc nhở về mối quan hệ hữu cơ giữa con người với nguồn cội. Bằng hình tượng nghệ thuật này, nhà thơ không chỉ truyền tải thông điệp đạo lý về lòng biết ơn, mà còn khẳng định: việc gìn giữ "mạch đá cội nguồn" chính là giữ lấy cốt cách, bản sắc.

Câu 2: 

Phương pháp:

1. Mở bài.

 Có nhiều quan niệm về lối sống của tuổi trẻ. Sau đây là một quan cần suy nghĩ, bàn luận (giới thiệu nhận định).

2. Thân bài

2.1. Ý nghĩa của nhận định là gì?

Khẳng định, đề cao bản chất thật sự, cần có của tuổi trẻ, đó là sức mạnh bên I bao gồm trí tuệ, tình cảm và tính cách.

2.2. Vì sao tuổi trẻ phải gắn với ý chí mạnh mẽ, trí tưởng tượng phong phú, sự mãnh liệt của tình cảm và cảm nhận phấn khởi với suối nguồn cuộc sống?

 - Vì tuổi trẻ là giai đoạn học tập, rèn luyện để hoàn thiện bản thân, là thời kì lập  lập nghiệp, có nhiều thử thách, chông gai phía trước, do đó, cần có ý chí mạnh là vượt qua những khó khăn, thách thức.

– Vì tuổi trẻ còn ít kinh nghiệm, dễ bị cám dỗ, trượt ngã, chệch hướng, lạc đường nên cần có nghị lực, sự mạnh mẽ để giữ vững lập trường, kiên định với con đường đã chọn và không bị sa ngã.

- Vì tuổi trẻ là giai đoạn “vàng”, sung sức của trí tuệ và tình cảm, của tưởng tượng và sáng tạo, cần phát huy những lợi thế đó để phát triển.

- Vì tuổi trẻ là giai đoạn thanh xuân, tương lai còn rộng dài phía trước với biết bao cơ hội tốt đẹp, do đó, cần lạc quan, phấn khởi, tiếp nhận những giá trị tốt đẹp mà cuộc sống đem lại.

- Chứng minh bằng một số tấm gương tuổi trẻ tiêu biểu trong cuộc sống theo một hoặc một số nội dung trên.

2.3. Vì sao tuổi trẻ thể hiện ở lòng can đảm chứ không phải tính nhút nhát, ở sở thích phiêu lưu trải nghiệm hơn là ở sự tìm kiếm an nhàn?

- Vì nếu nhút nhát tuổi trẻ sẽ không phát huy được sức trẻ, không thể dấn thân trên con đường tạo dựng sự nghiệp.

– Vì tuổi trẻ chưa phải là thời điểm an nhàn sau một hành trình nỗ lực, tuổi trẻ là lúc phải tăng cường trải nghiệm, giao lưu, để tìm hiểu thế giới, mở rộng hiểu biết về cuộc sống, phát triển bản thân và cống hiến cho cộng đồng.

- Chứng minh bằng một số tấm gương tuổi trẻ can đảm, dám dấn thân, mạo hiểm và đã thành công.

2.4. Bình luận mở rộng

- Tuy tác giả không hoàn toàn phủ nhận vai trò của sức khỏe và vẻ tráng kiện nhưng thực tế cho thấy hai yếu tố trên rất quan trọng với các bạn trẻ. Không có sức khỏe thể chất thì khó có sức khỏe tinh thần, một cơ thể khỏe mạnh là bệ phóng của một trí tuệ sung mãn. Tráng kiện là vẻ đẹp mà tuổi trẻ sở hữu, cần vun đắp cho nó, trước khi nó bị mai một theo thời gian.

- Tất cả sự mạnh mẽ, mãnh liệt trong suy nghĩ, tình cảm hành động không tự nhiên mà có, chúng chỉ hình thành và phát triển khi tuổi trẻ không ngừng học hỏi và rèn luyện bản thân.

Lưu ý: HS cũng có thể trình bày theo cách khác, nhưng cần đưa ra các lí lẽ, dẫn chứng và lập luận thuyết phục để làm sáng tỏ quan điểm của mình.

3. Kết bài.

- Quan điểm của Mac Anderson rất đúng đắn, thể hiện góc nhìn sâu sắc về tuổi trẻ.

- Mỗi bạn trẻ cần nhận thức đúng và có hành động đúng để xứng đáng với thời kì thanh xuân mà cuộc đời trao tặng

Cách giải:

Bài viết tham khảo:

Tuổi trẻ là quãng thời gian tươi đẹp và ý nghĩa nhất của đời người. Ở độ tuổi ấy, con người mang trong mình bao ước mơ, hoài bão và khát vọng vươn lên. Có nhiều quan niệm khác nhau về tuổi trẻ, nhưng ý kiến của Mac Anderson trong tác phẩm “Điều kỳ diệu của thái độ sống” thật đáng suy ngẫm: “Tuổi trẻ không nhất thiết phải gắn liền với sức khỏe và vẻ tráng kiện bên ngoài, mà lại gắn với ý chí mạnh mẽ, trí tưởng tượng phong phú, sự mãnh liệt của tình cảm và cảm nhận phấn khởi với suối nguồn cuộc sống.”

Câu nói trên khẳng định rằng giá trị của tuổi trẻ không chỉ nằm ở sức mạnh thể chất mà quan trọng hơn là ở sức mạnh tinh thần. Tuổi trẻ đẹp nhất khi con người có ý chí vươn lên, có trí tuệ sáng tạo, có tình cảm nồng nàn và niềm lạc quan yêu đời. Đó là những phẩm chất làm nên vẻ đẹp đích thực của thanh xuân, giúp con người sống có mục tiêu, dám nghĩ, dám làm và dám chịu trách nhiệm cho những lựa chọn của mình.

Tuổi trẻ là thời điểm con người bắt đầu lập thân, lập nghiệp, đối diện với nhiều thử thách và biến động. Bởi vậy, ý chí mạnh mẽ chính là hành trang cần thiết giúp mỗi người vượt qua khó khăn, thất bại để khẳng định bản thân. Nick Vujicic, chàng trai sinh ra không có tay chân, đã không đầu hàng số phận mà nỗ lực vươn lên, trở thành diễn giả nổi tiếng thế giới. Câu chuyện của anh là minh chứng rõ ràng cho sức mạnh của ý chí và tinh thần không khuất phục. Cùng với đó, trí tưởng tượng và khát vọng sáng tạo cũng là nét đặc trưng của tuổi trẻ. Nhờ dám nghĩ khác và dám hành động, những người trẻ như Mark Zuckerberg hay Elon Musk đã tạo nên bước ngoặt cho thời đại công nghệ, mở ra tương lai mới cho nhân loại.

Tuổi trẻ còn cần lòng can đảm và tinh thần dấn thân, bởi chỉ khi dám bước ra khỏi vùng an toàn, con người mới có thể trưởng thành. Nếu sống trong nhút nhát và sợ hãi, tuổi trẻ sẽ trở nên mờ nhạt, vô nghĩa. Nguyễn Ngọc Mạnh, chàng tài xế dũng cảm cứu em bé rơi từ tầng 12 ở Hà Nội, đã thể hiện một trái tim quả cảm và tinh thần trách nhiệm của người trẻ Việt Nam hôm nay. Đó chính là hình ảnh của tuổi trẻ sống đẹp, sống có ích, không ngại khó khăn nguy hiểm để lan tỏa điều tốt đẹp trong cuộc đời.

Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng sức khỏe thể chất vẫn giữ vai trò quan trọng. Một cơ thể khỏe mạnh là nền tảng để con người có đủ năng lượng, nghị lực và tinh thần vượt qua mọi giới hạn. Cũng cần nhận ra rằng ý chí và nghị lực không tự nhiên mà có, chúng chỉ được hình thành khi con người không ngừng rèn luyện, học hỏi và trải nghiệm.

Quan điểm của Mac Anderson đã mang đến một cái nhìn sâu sắc về giá trị của tuổi trẻ. Tuổi trẻ không chỉ là vẻ ngoài rạng rỡ mà là nội lực mạnh mẽ từ bên trong. Mỗi người trẻ cần biết trân trọng, sống hết mình, rèn luyện bản thân và nuôi dưỡng khát vọng để xứng đáng với quãng thời gian tươi đẹp nhất của đời người.