Đề thi giữa kì 1 Văn 12 Kết nối tri thức - Đề số 9

Đề bài

Môn: Ngữ văn lớp 12

Thời gian làm bài: 90 phút - Không kể thời gian phát đề

I. PHẦN ĐỌC HIỂU 

Đọc văn bản:         

KHÓI HƯƠNG TAN

                                                (Hàn Mặc Tử)

Tối hôm nay muôn sao bơi nhấp nhánh,

Sông Mê Hà đưa đẩy sóng triền miên.

Thuyền anh buông lững lờ trong hiu quạnh,

Tới em chưa, đã tới bến lòng em?

Mộng yêu đương đang khi tim dào dạt,

Thuyền anh neo đậu trước bến Hàn Giang.

Những uyên ương khi trăng sao bàng bạc,

Biến mất rồi, anh thấy khói hương tan!

(In trong tập Thơ Hàn Mặc Tử, NXB Kim Đồng, 2024, tr. 80)

Thực hiện các yêu cầu sau:

Câu 1. Xác định chủ thể trữ tình của bài thơ.

Câu 2. Chỉ ra những từ ngữ, hình ảnh miêu tả thiên nhiên trong bài thơ.

Câu 3. Anh/Chị hiểu như thế nào về hình ảnh thuyền anh – bến lòng em được sử dụng trong khổ thơ thứ nhất?

Câu 4.  Phân tích tác dụng của câu hỏi tu từ trong hai câu thơ:

Thuyền anh buông lững lờ trong hiu quạnh

Tới em chưa, đã tới bến lòng em?

Câu 5. Từ nội dung văn bản, anh/chị hãy bày tỏ suy nghĩ về ý nghĩa của khát vọng tình yêu trong cuộc sống. (trình bày từ 5 đến 7 dòng).

II. PHẦN VIẾT 

Câu 1. 

Viết đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) phân tích tâm trạng của nhân vật trữ tình trong văn bản Khói hương tan (Hàn Mặc Tử).

Câu 2. 

Viết bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) trình bày suy nghĩ của anh/chị về cách ứng xử cần có của tuổi trẻ trong thời đại công nghệ số.

HẾT

Lời giải

I. PHẦN ĐỌC HIỂU 

Câu 1:

Phương pháp:

Tìm đại từ xưng hô được dùng trong bài để bày tỏ cảm xúc để xác định 

Cách giải:

Chủ thể trữ tình: tác giả/anh

Câu 2:

Phương pháp:

Đọc kĩ văn bản để tìm các từ ngữ, hình ảnh được sử dụng để miêu tả thiên nhiên trong bài thơ 

Cách giải:

Những từ ngữ, hình ảnh miêu tả thiên nhiên trong bài thơ:

- muôn sao nhấp nhánh

- sóng triền miên

- trăng sao bàng bạc

Câu 3:

Phương pháp:

Đọc kĩ đoạn thơ đầu và Vận dụng kiến thức về biện pháp tu từ ẩn dụ 

Cách giải:

Hình ảnh thuyền anh – bến lòng em được sử dụng trong khổ thơ thứ nhất:

- Ẩn dụ cho tình cảm chàng trai và cô gái.

- Bày tỏ khát vọng tình yêu của chủ thể trữ tình.

Câu 4:

Phương pháp:

Vận dụng kiến thức về câu hỏi tu từ để nhận diện và phân tích tác dụng 

Cách giải:

Tác dụng của câu hỏi tu từ: 

- Tăng giá trị biểu cảm cho câu thơ.

- Thể hiện sự trăn trở, cô đơn, đầy lo lắng của chàng trai khi không biết tình cảm của mình liệu có được cô gái thấu hiểu. 

Câu 5:

Phương pháp:

Có thể tham khảo một số gợi ý sau:

- Giúp mỗi người hoàn thiện bản thân.

- Tạo động lực để mỗi người cố gắng hoàn thành những mục tiêu, dự định trong cuộc sống.

- Mang đến sự lạc quan, hướng chúng ta đến những điều tốt đẹp.

Cách giải:

Khát vọng tình yêu chính là ngọn lửa tâm hồn giúp cuộc sống của mỗi người trở nên ấm áp và ý nghĩa hơn. Nó không đơn thuần chỉ là cảm xúc, mà còn là một sức mạnh tinh thần to lớn. Khát vọng ấy thôi thúc chúng ta hoàn thiện bản thân, sống đẹp hơn, vị tha hơn và dũng cảm hơn để vượt qua những thử thách. Hơn thế, nó mang đến cho con người niềm tin, sự lạc quan để luôn hướng về những điều tốt đẹp, biến cuộc đời từ một không gian bình thường trở thành một hành trình kỳ diệu đáng để trân trọng và yêu thương.

II. PHẦN VIẾT 

Câu 1:

Phương pháp:

1. Chỉ ra được những biểu hiện tâm trạng của nhân vật trữ tình ở khổ thứ nhất. 

Lo lắng, băn khoăn liệu người con gái có thấu hiểu tình yêu của mình (thể hiện qua câu hỏi tu từ)

2. Chỉ ra được những biểu hiện tâm trạng của nhân vật trữ tình ở khổ thơ thứ hai. 

Nỗi thất vọng, buồn đau khi tình yêu đó không được đáp trả (thể hiện qua cách cảm nhận khói hương tan)

3. Nêu được ý nghĩa của sự thay đổi trong tâm trạng của nhân vật trữ tình. 

Tham khảo gợi ý sau: Sự thay đổi trong tâm trạng cho thấy được niềm hy vọng, khao khát sống, khao khát được yêu.

Cách giải:

Bài thơ "Khói hương tan" của Hàn Mặc Tử đã khắc họa thành công diễn biến tâm trạng phức tạp của nhân vật trữ tình. Ở khổ thơ đầu, tâm trạng ấy là nỗi băn khoăn, khắc khoải khôn nguôi. Hình ảnh con thuyền lẻ loi "buông lững lờ trong hiu quạnh" giữa dòng sông Mê Hà với những con sóng triền miên đã gợi lên một hành trình tình cảm đầy cô đơn và bất định. Càng da diết hơn là câu hỏi tu từ "Tới em chưa, đã tới bến lòng em?", như một lời tự vấn đầy lo âu về việc liệu tình cảm của mình có chạm được đến trái tim người mình yêu. Thế nhưng, sang khổ thơ thứ hai, tâm trạng ấy bỗng chốc chuyển sang nỗi thất vọng, xót xa khi hình ảnh lứa đôi uyên ương "biến mất rồi" và cảm giác "khói hương tan" ùa về. Sự xuất hiện và biến mất của hình ảnh uyên ương cùng cảm nhận về làn khói hương mong manh, dễ tan biến đã diễn tả thật tinh tế sự tan vỡ của những mộng ước hạnh phúc. Sự chuyển biến tâm trạng từ khắc khoải hi vọng đến thất vọng đau thương ấy không chỉ cho thấy một tâm hồn nhạy cảm, một trái tim khao khát yêu thương mãnh liệt mà còn phản chiếu những dự cảm bất an, nỗi cô đơn thường trực trong thế giới nghệ thuật của Hàn Mặc Tử.

Câu 2:

Phương pháp:

1. Mở bài

Giới thiệu được vấn đề nghị luận: cách ứng xử cần có của tuổi trẻ trước cái mới trong thời đại công nghệ số.

2. Thân bài 

2.1. Giải thích

2.1.1 Biết giải thích thế nào là công nghệ số? 

Quá trình chuyển đổi từ mô hình truyền thống sang mô hình số, thông qua việc áp dụng các công nghệ số như AI, Big data, IoT, Cloud, blockchain,... nhằm thay đổi phương thức điều hành, quản lý quy trình làm việc cũng như văn hóa doanh nghiệp.

2.1.2 Biết giải thích thế nào là cách ứng xử trước thời đại công nghệ số? 

Là khả năng thích nghi, đối mặt với sự thay đổi không ngừng của thời đại mới – thời đại của những bước tiến vượt bậc về công nghệ.

 2.2. Chỉ ra được ý nghĩa (vai trò, tác dụng) của thời đại công nghệ số đối với tuổi trẻ.

- Thời đại công nghệ số giúp người trẻ tiếp cận thông tin nhanh chóng, nâng cao hiệu suất công việc. Dẫn ra và phân tích các bằng chứng.

- Thời đại công nghệ số giúp thế hệ trẻ kết nối, gia tăng cơ hội thành công. Dẫn ra và phân tích các bằng chứng.

- Thời đại công nghệ số cũng mang lại những tiện ích trong cuộc sống hàng ngày của người trẻ như mua sắm trực tuyến, thanh toán điện tử, giúp tiết kiệm thời gian và công sức. Dẫn ra và phân tích các bằng chứng

2.3. Cách ứng xử của người trẻ trong thời đại công nghệ số.

- Tiếp thu những giá trị tốt đẹp của cái mới trong thời đại công nghệ số để phát huy điểm mạnh của bản thân, từ đó dễ dàng đi đến thành công.

- Chọn lọc thông tin khi tiếp nhận, bài trừ những mặt xấu, không để bản thân thụ động khi tiếp nhận.

- Suy nghĩ thấu đáo, chủ động, đặt giá trị đạo đức lên hàng đầu.

- Chủ động học tập, trau dồi bản thân để có thể làm chủ được công nghệ số

 (Học sinh tự lấy dẫn chứng phù hợp)

2.4 Biết mở rộng, nâng cao vấn đề

- Nếu không có sự ứng xử phù hợp sẽ dẫn đến những hậu quả tiêu cực không chỉ gây ảnh hưởng đến bản thân mà còn cả xã hội.

- Phê phán những người trẻ phụ thuộc quá nhiều vào công nghệ số, có những hành vi thiếu văn hóa, xâm phạm nhân phẩm của người khác…

- Đề xuất những giải pháp để người trẻ có cách ứng xử phù hợp trong thời đại công nghệ số: 

+ Người trẻ cần có nhận thức rõ ràng về những lợi ích và tác hại của nó. 

+ Các cơ quan, tổ chức cũng cần có những biện pháp bảo vệ, hướng dẫn và xây dựng một môi trường công nghệ lành mạnh, bảo đảm quyền riêng tư và sự an toàn của người dùng.

3. Kết bài: Khẳng định quan điểm cá nhân đã trình bày và rút ra bài học cho bản thân. 

Cách giải:

Chúng ta đang sống trong xã hội hiện đại, nơi công nghệ số trở thành một phần tất yếu của cuộc sống. Sự bùng nổ của internet, điện thoại thông minh và các nền tảng mạng xã hội đã mở ra một thế giới phẳng, kết nối toàn cầu. Trước bối cảnh đó, thế hệ trẻ cần xác định cho mình một cách ứng xử phù hợp để không chỉ thích nghi mà còn vươn lên làm chủ thời đại mới.

Trước hết, chúng ta cần hiểu rằng, công nghệ số là một công cụ trung tính. Bản thân nó không tốt cũng không xấu, mà giá trị tích cực hay tiêu cực phụ thuộc hoàn toàn vào cách con người sử dụng. Đối với giới trẻ, công nghệ số mang lại những lợi ích to lớn không thể phủ nhận. Nó mở ra kho tàng tri thức khổng lồ, giúp việc học tập và nghiên cứu trở nên dễ dàng, hiệu quả hơn. Các nền tảng mạng xã hội trở thành cầu nối, thu hẹp khoảng cách địa lý, gia tăng kết nối và mở ra vô vàn cơ hội hợp tác, khởi nghiệp. Những tiện ích như mua sắm trực tuyến, thanh toán điện tử, làm việc từ xa giúp người trẻ tiết kiệm thời gian, công sức và tối ưu hóa cuộc sống.

Tuy nhiên, mặt trái của công nghệ số cũng hiện hữu rõ ràng. Nạn tin giả, thông tin độc hại tràn lan có thể khiến giới trẻ bị định hướng sai lệch, dẫn đến những nhận thức lệch lạc. Tình trạng nghiện mạng xã hội, nghiện game khiến nhiều bạn trẻ sống trong thế giới ảo, xa rời thực tế, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe thể chất và tinh thần. Không ít người có những hành vi thiếu văn hóa, bạo lực mạng, xâm phạm đời tư người khác một cách thiếu suy nghĩ. Sự phụ thuộc quá mức vào công nghệ có thể làm thui chột kỹ năng giao tiếp trực tiếp và tư duy phản biện.

Trước những cơ hội và thách thức đó, tuổi trẻ cần có một cách ứng xử chủ động, sáng suốt và có trách nhiệm. Điều đầu tiên và quan trọng nhất là thái độ tiếp thu có chọn lọc. Hãy trở thành những người dùng thông thái, biết khai thác những lợi ích tích cực của công nghệ để phát triển bản thân, phục vụ học tập và công việc, đồng thời phải biết "gạn đục khơi trong", bài trừ những thông tin xấu, độc. Thứ hai, mỗi bạn trẻ cần đặt đạo đức và văn hóa ứng xử lên hàng đầu. Mỗi hành vi, lời nói trên mạng xã hội đều phản chiếu nhân cách. Hãy ứng xử văn minh, tôn trọng sự khác biệt và bảo vệ quyền riêng tư của người khác như chính bản thân mình. Thứ ba, thay vì chỉ là người tiêu dùng thụ động, giới trẻ cần chủ động học hỏi, trau dồi kỹ năng để trở thành chủ nhân của công nghệ, từ việc sử dụng thành thạo các phần mềm đến việc học lập trình, nắm bắt xu hướng để sáng tạo ra những giá trị mới. Cuối cùng, cần duy trì sự cân bằng giữa đời sống số và thực. Đừng để thế giới ảo chi phối hoàn toàn. Hãy dành thời gian cho các mối quan hệ ngoài đời thực, cho các hoạt động thể thao, văn hóa lành mạnh để phát triển toàn diện.

Tóm lại, thời đại công nghệ số là một thử thách lớn để tuổi trẻ khẳng định bản lĩnh và trí tuệ. Bằng thái độ ứng xử văn minh, chủ động và có trách nhiệm, người trẻ không chỉ làm chủ được công cụ đầy quyền năng này mà còn góp phần kiến tạo một xã hội số lành mạnh, tích cực. Là những chủ nhân tương lai của đất nước, thế hệ trẻ hãy để công nghệ trở thành đôi cánh đưa Việt Nam vươn xa ra biển lớn tri thức nhân loại.