Đề thi giữa kì 1 Văn 12 Kết nối tri thức - Đề số 8

Đề thi

Môn: Ngữ văn lớp 12

Thời gian làm bài: 90 phút - Không kể thời gian phát đề

PHẦN I. ĐỌC HIỂU 

Đọc văn bản sau:            

Trái tim anh bỗng rung rinh trở lại
Ấy là lúc làn gió heo may thổi khẽ bên sàn
Sấm bất chợt rùng mình bên tóc trắng
Là những giọt hồng cầu rắc rối chạy về tim.

Vầng mây thu điểm xuyết như lúm má đồng tiền
Trời xanh cao hút hồn mặt đất
Trái tim nhỏ, cất vào đâu cũng chật
Những nỗi niềm như con suối trào dâng.

Biết bầu trời còn mây bão ngổn ngang
Cũng se se lòng mình heo may gió thổi
Mỗi ban mai
Một mái tóc trắng ngời đứng đợi
Mùa thu xanh tặng trái tim xanh.

                                (Lò Cao Nhum, Cảm xúc mùa thu, NXB Hội Nhà văn, Hà Nội, 2009) 

Thực hiện yêu cầu sau:

Câu 1. Xác định thể thơ của văn bản trên.

Câu 2. Mùa thu trong văn bản trên được miêu tả qua những hình ảnh thiên nhiên nào?

Câu 3. Nêu tác dụng của phép tu từ so sánh trong đoạn thơ sau:

Vầng mây thu điểm xuyết như lúm má đồng tiền
Trời xanh cao hút hồn mặt đất
Trái tim nhỏ, cất vào đâu cũng chật
Những nỗi niềm như con suối trào dâng.

Câu 4. Nêu cảm hứng chủ đạo của văn bản trên.

Câu 5. Từ nội dung của các dòng thơ: Mỗi ban mai/Một mái tóc trắng ngời đứng đợi/Mùa thu xanh tặng trái tim xanh trên đã đem lại cho anh/ chị cảm nhận gì về mối quan hệ giữa thiên nhiên và con người.

PHẦN II. VIẾT 

Câu 1. 

Anh/chị hãy viết một đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) phân tích vẻ đẹp của mùa thu qua cảm nhận của nhân vật trữ tình “anh”trong văn bản ở phần Đọc hiểu. 

Câu 2. 

 Viết bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) bày tỏ suy nghĩ của anh/chị về sự sáng tạo của tuổi trẻ trong cuộc sống hiện nay.

 HẾT

Lời giải

PHẦN I. ĐỌC HIỂU 

Câu 1: 

Phương pháp: 

Căn cứ vào các đặc điểm hình thức để xác định thể thơ 

Cách giải:

Thể thơ: tự do

Câu 2:

Phương pháp: 

Đọc lướt toàn bài, tìm và liệt kê các danh từ chỉ sự vật, hiện tượng thuộc về thiên nhiên.

Cách giải:

- Theo văn bản, mùa thu được miêu tả qua những hình ảnh thiên nhiên: 

+ gió heo may thổi; sấm

+ mây thu điểm xuyết; trời xanh cao

Câu 3:

Phương pháp: 

Vận dụng kiến thức về biện pháp tu từ so sánh để phân tích tác dụng 

Cách giải:

- Tác dụng của biện pháp tu từ so sánh:

+ Tăng sức gợi hình, gợi cảm/ làm cho câu thơ sinh động hơn;

+ Lời thơ nhấn mạnh nỗi niềm trào dâng của tác giả trước vẻ đẹp của mùa thu;

+ Tình yêu thiên nhiên, yêu con người và cuộc sống của tác giả.

Câu 4: 

Phương pháp: 

Căn cứ vào nội dung văn bản để rút ra cảm hứng chủ đạo 

Cách giải:

Cảm hứng chủ đạo của văn bản: 

- Vẻ đẹp của mùa thu 

- Tình cảm tha thiết gắn bó của tác giả với thiên nhiên.

Câu 5:

Phương pháp: 

Gợi ý:

- Thiên nhiên và con người có mối quan hệ chặt chẽ với nhau.

- Thiên nhiên đem lại sự thư thái, phong phú hơn cho cuộc sống của con người 

…

Cách giải:

Ba dòng thơ cuối đã khắc họa một mối quan hệ hài hòa và gắn bó sâu sắc giữa con người với thiên nhiên. Hình ảnh "mái tóc trắng ngời đứng đợi" thể hiện sự chờ đợi, trân trọng và khao khát được hòa mình vào vẻ đẹp của thiên nhiên nơi con người. Đáp lại tình yêu và sự kiên nhẫn ấy, thiên nhiên  qua hình ảnh "mùa thu xanh" đã ban tặng một món quà vô giá: "trái tim xanh". Đó là sự thanh thản, sức sống tươi mới và những cảm xúc tích cực giúp tâm hồn con người được tái sinh và thanh lọc. Qua đó, ta thấy được mối giao cảm kỳ diệu: thiên nhiên nuôi dưỡng tâm hồn con người, và chính con người bằng sự trân quý của mình đã làm cho thiên nhiên trở nên có ý nghĩa.

PHẦN II. VIẾT 

Câu 1: 

Phương pháp: 

Gợi ý:

- Mùa thu thơ mộng, lãng mạn mang lại cảm giác xôn xao, nôn nao trong lòng nhân vật trữ tình hình ảnh: làn gió heo may thổi khẽ bên sàn, sấm bất chợt rùng mình; vầng mây thu điểm xuyết; trời xanh cao hút hồn mặt đất…)

- Thiên nhiên mùa thu trở nên hữu tình, da diết gắn bó hơn với con người.

(hình ảnh:Trái tim anh bỗng rung rinh trở lại; những nỗi niềm như con suối trào dâng; se se lòng mình heo may gió thổi; mùa thu xanh tặng trái tim xanh…)

- Tác giả đã dùng những từ ngữ giản dị, mộc mạc để miêu tả thiên nhiên mùa thu ; Biện pháp tu từ được vận dụng một cách linh hoạt mang lại điểm nhấn cho bài thơ => góp phần tạo nên một bức tranh thiên nhiên rất đẹp thơ mộng, lãng mạn và đặc trưng của mùa thu.

Cách giải:

Đoạn văn tham khảo: 

Qua cảm nhận của nhân vật trữ tình "anh", mùa thu trong thơ Lò Cao Nhum hiện lên với một vẻ đẹp thơ mộng, lãng mạn và đầy chất thi vị. Mùa thu ấy bắt đầu từ những tín hiệu giản dị mà tinh tế: "làn gió heo may thổi khẽ bên sàn", "sấm bất chợt rùng mình" hay "vầng mây thu điểm xuyết" trên nền "trời xanh cao hút hồn mặt đất". Những hình ảnh ấy không đơn thuần là miêu tả cảnh vật mà còn là chất xúc tác khơi gợi bao cảm xúc trong lòng thi nhân. Để rồi, "trái tim anh bỗng rung rinh trở lại" - một sự hồi sinh của những xúc cảm tưởng chừng đã ngủ quên. Cảm xúc ấy trào dâng mãnh liệt, khiến "những nỗi niềm như con suối trào dâng" và tâm hồn "se se" theo từng hơi thở của gió heo may. Sự gắn bó giữa con người với thiên nhiên trở nên da diết, hữu tình hơn bao giờ hết, để rồi kết tinh trong hình ảnh đẹp đẽ: "Mùa thu xanh tặng trái tim xanh". Thành công của bài thơ còn đến từ nghệ thuật sử dụng ngôn từ giản dị, mộc mạc cùng những biện pháp tu từ linh hoạt như so sánh "như lúm má đồng tiền", "như con suối trào dâng", nhân hóa "sấm rùng mình", "mùa thu tặng" đã tạo nên điểm nhấn đặc sắc, góp phần khắc họa một bức tranh mùa thu vừa chân thực, vừa sống động, in đậm dấu ấn riêng trong lòng người đọc.

Câu 2:

Phương pháp: 

* Giới thiệu vấn đề nghị luận và nêu khái quát quan điểm của cá nhân về vấn đề.

* Triển khai vấn đề:

- Giải thích: sáng tạo là sự say mê tìm tòi để tìm ra những phương pháp, cách thức tốt hơn so với phương pháp đã có; để tạo ra những giá trị mới mẻ về vật chất hoặc tinh thần

- Bàn luận: Sự sáng tạo cần được kêu gọi, khích lệ ở mọi lĩnh vực, mọi lứa tuổi, song đặc biệt cần thiết đối với giới trẻ, vì:

+ Cuộc sống luôn thay đổi từng ngày, những người trẻ tuổi nếu không có sự sáng tạo sẽ bị thụt lùi so với thời cuộc, thậm chí bị đào thải;

+ Tuổi trẻ là những người đang ở giai đoạn tràn đầy năng lượng, có sự năng động và nhiệt huyết, chính vì vậy cần có sự thay đổi và bứt phá, tìm ra những phương pháp mới mẻ, hiệu quả hơn để tạo ra những giá trị ưu việt hơn cho cuộc đời;

+ Những người trẻ tuổi càng năng động sáng tạo càng phát huy được năng lực, khẳng định được giá trị của bản thân, thích nghi với thời cuộc, cống hiến được nhiều hơn cho đời sống xã hội (nêu dẫn chứng về sự sáng tạo của tuổi trẻ).

- Mở rộng, trao đổi với quan điểm trái chiều hoặc ý kiến khác để có cái nhìn toàn diện hơn

+ Liên hệ thực tế, nhiều người bị sức ì của tư duy, hoặc không ý thức được sự cần thiết nên không có sự sáng tạo trong công việc

+ Sáng tạo không có nghĩa là cố tình phải làm khác đi, thay đổi hoàn toàn, sáng tạo cần phải dựa trên việc xem xét tình hình thực tế, phù hợp và hiệu quả.

* Kết luận: Khẳng định lại quan điểm cá nhân đã trình bày và rút ra bài học cho bản thân

Cách giải:

Trong guồng quay không ngừng của cuộc sống hiện đại, một trong những yếu tố then chốt quyết định sự phát triển của cá nhân và xã hội chính là sự sáng tạo. Điều này càng trở nên quan trọng và cấp thiết hơn bao giờ hết đối với thế hệ trẻ. Tôi tin rằng, sáng tạo không chỉ là một kỹ năng, mà còn là thái độ sống, là phương tiện để tuổi trẻ khẳng định mình và cống hiến cho cộng đồng.

Vậy, sáng tạo là gì? Đó là quá trình say mê tìm tòi, nghiên cứu để phát hiện ra những phương pháp, cách thức, giải pháp mới mẻ, hiệu quả hơn so với những gì đã có. Đồng thời, sáng tạo cũng là khả năng tạo ra những giá trị mới, có thể là vật chất hoặc tinh thần. Bản chất của sáng tạo là sự không bằng lòng với hiện tại, là khao khát vượt ra khỏi giới hạn để kiến tạo nên những điều tốt đẹp hơn.

Sự sáng tạo cần được khuyến khích ở mọi lứa tuổi, nhưng nó đặc biệt quan trọng với giới trẻ. Thứ nhất, thế giới ngày nay biến đổi chóng mặt với tốc độ của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Những kiến thức hôm nay có thể ngày mai đã trở nên lỗi thời. Một người trẻ nếu chỉ biết thụ động tiếp nhận, không chịu đổi mới tư duy và sáng tạo, chắc chắn sẽ bị tụt hậu, thậm chí bị đào thải khỏi dòng chảy của thời đại. Thứ hai, tuổi trẻ chính là giai đoạn đẹp nhất của đời người, tràn đầy năng lượng, nhiệt huyết và những ước mơ. Sức trẻ là nguồn nhiên liệu vô tận cho mọi hành trình khám phá và sáng tạo. Chính sự năng động ấy thúc giục họ tìm tòi, bứt phá để tạo ra những giá trị ưu việt hơn. Thứ ba, sáng tạo chính là con đường ngắn nhất để người trẻ phát huy năng lực, khẳng định giá trị bản thân và cống hiến cho xã hội. Chúng ta có thể thấy rất nhiều tấm gương sáng tạo đáng ngưỡng mộ: Những startup trẻ với những ý tưởng khởi nghiệp đột phá, giải quyết các vấn đề xã hội; những nhà khoa học trẻ trong nước và quốc tế nghiên cứu ra các loại vắc-xin, công nghệ mới; hay đơn giản là những bạn học sinh, sinh viên sáng tạo trong cách học, trong các dự án cộng đồng. Tất cả đều chứng minh rằng, khi tuổi trẻ dám nghĩ, dám làm, họ hoàn toàn có thể tạo nên những thay đổi tích cực.

Tuy nhiên, cần có cái nhìn toàn diện về sự sáng tạo. Trong thực tế, không ít người trẻ vẫn còn thụ động, ngại thay đổi do tư duy lối mòn, sợ thất bại, hoặc đơn giản là không ý thức được tầm quan trọng của việc sáng tạo. Họ bằng lòng với những gì có sẵn, đi trên con đường đã được vạch sẵn. Điều này vô tình giết chết tiềm năng phát triển của chính họ. Mặt khác, cần hiểu rằng sáng tạo không đồng nghĩa với việc phủ nhận hoàn toàn cái cũ, hay cố tình làm khác đi một cách màu mè, hình thức. Sáng tạo thực chất phải dựa trên nền tảng của tri thức, sự quan sát thực tế và nhằm mang lại hiệu quả thiết thực. Một ý tưởng dù mới lạ đến đâu nhưng không phù hợp và không giải quyết được vấn đề thì cũng chỉ là sự sáng tạo nửa vời.

Tóm lại, sáng tạo là yêu cầu tất yếu, là sức sống của tuổi trẻ trong xã hội hiện đại. Là những học sinh cuối cấp, chuẩn bị bước vào ngưỡng cửa cuộc đời, mỗi chúng ta cần ý thức rèn luyện tinh thần sáng tạo mỗi ngày. Hãy bắt đầu từ những điều nhỏ nhất: sáng tạo trong cách ghi chép bài học, trong một bài văn, một phương pháp giải toán, hay trong một hoạt động ngoại khóa. Hãy dũng cảm bước ra khỏi vùng an toàn, không ngừng học hỏi và dám thử nghiệm. Bởi chỉ khi đó, chúng ta mới thực sự sống trọn vẹn với tuổi trẻ của mình, trở thành những công dân năng động, đóng góp tích cực vào sự phát triển chung của đất nước.