Nhận xét về nhạc điệu (thể hiện qua vần, nhịp, phối thanh, cấu trúc lặp,...) của bài thơ Thời gian.
Sau khi đã phân tích chi tiết nội dung của bài thơ, từ đó cảm nhận những vẻ đẹp trong nghệ thuật, đặc biệt là về nhạc điệu và đưa ra những nhận xét của chính mình
Cách 1
- Nhạc điệu của câu thơ cũng lạ thường và rất linh hoạt nhằm nhấn mạnh ý, tạo ra một nhạc điệu đặc biệt. Đồng thời, số câu trong mỗi đoạn không ổn định, đoạn đầu bốn câu và đoạn cuối ba câu. Số câu trong mỗi đoạn theo hướng giảm dần. Đó là cái lạ của bài thơ, xét về cấu trúc đoạn và văn bản.
- Toàn bài thơ có 12 dòng nhưng không hẳn là 12 câu vì nó có những câu vắt qua nhiều dòng. Cũng có thể hiểu 12 dòng ấy chỉ có một câu vì toàn bộ bài thơ không có dấu chấm cuối câu. Đó là một cấu trúc mơ hồ khó hiểu.
- Ngoài ra Văn Cao còn dùng thủ pháp “lạ hóa” từ ngữ, cú pháp. Cấu trúc của thơ không chỉ thể hiện ở bề mặt văn bản mà còn thể hiện ở tầng sâu ngữ nghĩa của nó. Bài thơ “Thời gian” cũng vậy, điều tác giả muốn nói đều nằm ở bên ngoài con chữ, phía sau những hình ảnh do con chữ tạo ra.
→ Văn Cao dùng các hình thức ngôn từ mang nhiều tầng nghĩa tượng trưng kết hợp với các biện pháp tu từ và đặc biệt là cách ngắt dòng, ngắt nhịp sáng tạo mới lạ để nêu lên vấn đề về thời gian trong cuộc sống của con người. Đây cũng chính là điều làm nên chất riêng trong thơ của Văn Cao.
Cách 2- Nhạc điệu của câu thơ cũng lạ thường và rất linh hoạt nhằm nhấn mạnh ý, tạo ra một nhạc điệu đặc biệt. Đồng thời, số câu trong mỗi đoạn không ổn định, đoạn đầu bốn câu và đoạn cuối ba câu. Số câu trong mỗi đoạn theo hướng giảm dần. Đó là cái lạ của bài thơ, xét về cấu trúc đoạn và văn bản.
- Toàn bài thơ có 12 dòng nhưng không hẳn là 12 câu vì nó có những câu vắt qua nhiều dòng. Cũng có thể hiểu 12 dòng ấy chỉ có một câu vì toàn bộ bài thơ không có dấu chấm cuối câu. Đó là một cấu trúc mơ hồ khó hiểu.
- Ngoài ra Văn Cao còn dùng thủ pháp “lạ hóa” từ ngữ, cú pháp. Cấu trúc của thơ không chỉ thể hiện ở bề mặt văn bản mà còn thể hiện ở tầng sâu ngữ nghĩa của nó. Bài thơ “Thời gian” cũng vậy, điều tác giả muốn nói đều nằm ở bên ngoài con chữ, phía sau những hình ảnh do con chữ tạo ra.
Cách 3Bài thơ viết theo thể thơ tự do, gần như không có vần, nhịp thơ chậm rãi khiến giọng điệu bài thơ có sự giản dị, trầm lắng, dồn nén, hàm súc, giàu chất suy tưởng.
Các bài tập cùng chuyên đề
Câu 1 (trang 74, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Đặc điểm thể loại và cấu tứ của bài thơ.
Câu 2 (trang 74, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Tính chất tượng trưng của các hình ảnh thơ.
Câu 3 (trang 74, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Suy ngẫm của tác giả về bản chất của thời gian, nghệ thuật, tình yêu bà mối tương quan giữa chúng.
Khi hình dung về thời gian, người ta thường nghĩ đến những từ ngữ nào?
Đọc bài thơ Thời gian, hãy tưởng tượng âm thanh tiếng sỏi rơi trong lòng giếng cạn
Dòng thơ đầu tiên bài thơ Thời gian cho thấy nhà thơ hình dung như thế nào về thời gian và về quan hệ giữa thời gian với con người?
Hình ảnh chiếc lá khô và “tiếng sỏi trong lòng giếng cạn” trong bài thơ Thời gian gợi cho bạn cảm nhận gì về thời gian?
Hãy chỉ ra:
a. Điểm tương đồng giữa các hình ảnh “những câu thơ”, “những bài hát” và “đôi mắt em” ở sáu dòng thơ cuối.
b. Điểm khác biệt giữa các hình ảnh vừa nêu (ở sáu dòng thơ cuối) với hình ảnh “những chiếc lá” (ở sáu dòng thơ đầu)
Nhận xét về mối tương quan giữa các hình ảnh thơ trong bài Thời gian theo cột ngang và cột dọc trong bảng sau:
|
Sáu dòng thơ đầu |
Sáu dòng thơ cuối |
|
Những chiếc lá khô |
Những bài hát còn xanh Những câu thơ còn xanh |
|
Tiếng sỏi trong lòng giếng cạn |
Hai giếng nước |
Đọc lại bài thơ Độc “Tiểu Thanh kí” (Nguyễn Du) mà bạn đã học trong Bài 7. Những điều trông thấy. Nêu ít nhất một điểm tương đồng và một điểm khác biệt trong cảm nhận về thời gian của hai tác giả Nguyễn Du và Văn Cao.
Tìm nghe một bài hát của Văn Cao và viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày cảm xúc của bạn khi nghe bài hát đó.
Bài thơ Thời gian được sáng tác bằng thể thơ gì? Thể thơ ấy có phù hợp với nội dung cảm xúc mà nhà thơ muốn bộc lộ không? Vì sao bạn nhìn nhận như vậy?
Qua cách cảm nhận thời gian của nhân vật trữ tình, có thể nhận ra được điều gì về sự hiện diện của yếu tố tượng trưng trong bài thơ Thời gian?
Việc lặp lại từ “riêng” trong đoạn thơ 2 hé lộ điều gì về mối liên hệ giữa đoạn thơ thứ 2 và đoạn thơ 1 bài thơ Thời gian trên phương diện nội dung?
Đọc bài thơ Thời gian và xác định nghĩa ẩn dụ của từ “xanh” (được nhắc tới hai lần trong bài thơ).
Phân tích hiệu quả nghệ thuật của việc so sánh “đôi mắt em” với “hai giếng nước” trong bài thơ Thời gian
Bài thơ Thời gian đã gợi cho bạn những suy nghĩ gì về bản chất của thời gian, nghệ thuật, tình yêu và mối tương quan giữa chúng.
