Câu 3 (trang 74, SGK Ngữ Văn 11, tập một):

Suy ngẫm của tác giả về bản chất của thời gian, nghệ thuật, tình yêu bà mối tương quan giữa chúng.

Theo Văn Cao, sức tàn phá của thời gian là không thể phủ nhận. Như cây thay lá mỗi khi đến mùa thu, thời gian làm mờ nhạt bao kỷ niệm… đó là sự tàn phá khốc liệt của thời gian lên sự vật. Cái vô tận của nó luôn khiến con người đôi khi cảm thấy sợ hãi bởi nó cũng không chừa một ai cả. Nhưng cũng nhờ vào sự tàn phá đó, tác giả cũng nhận ra được sự tồn tại trường tồn của một số sự vật, đó là nghệ thuật, là cái đẹp, là tình yêu của con người. Nghệ thuật của nhân loại được lưu giữ trong những tác phẩm nghệ thuật như những bài thơ, lời ca, tiếng hát… nó cứ như vậy mà được lưu truyền từ thế hệ này đến thế hệ khác. Cũng như tình yêu vậy, dù thời gian có làm mờ nhạt tất cả nhưng tình yêu với cái đẹp, con người cũng là bất tận, đó là thứ tình cảm thiêng liêng và đáng trân trân trọng. Ba sự vật vô hình mà tưởng chừng như hữu hình, nó không chỉ gắn bó mà còn quan hệ mật thiết với nhau, giúp chúng ta nhận ra được đâu mới là thứ đáng được ghi nhớ, bảo tồn, từ đó giúp con người hiểu ra và càng trân trọng thêm những giá trị tuyệt vời ấy. 

Theo Văn Cao, sức tàn phá của thời gian là không thể phủ nhận.

Cái vô tận của nó luôn khiến con người đôi khi cảm thấy sợ hãi bởi nó cũng không chừa một ai cả. Nhưng cũng nhờ vào sự tàn phá đó, tác giả cũng nhận ra được sự tồn tại trường tồn của một số sự vật, đó là nghệ thuật, là cái đẹp, là tình yêu của con người.

Nghệ thuật của nhân loại được lưu giữ trong những tác phẩm nghệ thuật như những bài thơ, lời ca, tiếng hát… nó cứ như vậy mà được lưu truyền từ thế hệ này đến thế hệ khác.

Cũng như tình yêu vậy, dù thời gian có làm mờ nhạt tất cả nhưng tình yêu với cái đẹp, con người cũng là bất tận, đó là thứ tình cảm thiêng liêng và đáng trân trân trọng. 

- Thời gian qua đi là miên viễn không bao giờ trở lại. Sự nghiệt ngã ấy chính là bi kịch của phận người, con người không thể nào nắm giữ, níu kéo được được thời gian. Bài thơ cho chúng ta thấy cái ý nghĩa nhân sinh tưởng như bình thường mà không phải ai cũng nhận biết được khi con người luôn đắm chìm trong quá nhiều tham vọng của cuộc sống…Ý niệm về thời gian trong bài thơ của Văn Cao, vì thế mang tư tưởng hiện sinh tích cực.

- Nghệ thuật và Tình yêu luôn khác biệt và luôn vượt lên mọi thứ tầm thường, tự thân nó luôn mang một sức mạnh trường tồn, vĩnh cửu bởi nó là hiện thân của cái Đẹp. Trong dòng chảy nghiệt ngã của thời gian, mọi sự vật, hiện tượng có thể lụi tàn và tan biến vào hư không. Nhưng có những giá trị không thể mất mà mãi mãi “còn xanh”, đó là những giá trị thuộc về nghệ thuật và cái đẹp được kết tinh từ những câu thơ, những bài hát và đặc biệt là từ đôi mắt em.

→ Thời gian xóa nhòa tất cả, thời gian tàn phá cuộc đời con người. Duy chỉ có văn học nghệ thuật và kỉ niệm về tình yêu là có sức sống lâu dài, không bị thời gian hủy hoại.