Câu 2 (trang 74, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Tính chất tượng trưng của các hình ảnh thơ.
Chú ý vào những hình ảnh được sử dụng trong bài thơ.
- Hình ảnh “Thời gian qua kẽ tay” → gợi liên tưởng đến sự tương phản giữa cái hữu hình và vô hình, cái hữu hạn và vô hạn.
- “Khô những chiếc lá”, “Rơi những kỷ niệm” → gợi lên liên tưởng về sự lụi tàn, mờ nhạt của sự vật theo thời gian như lá rơi vào mùa thu, kỷ niệm quá lâu dần bị con người lãng quên.
- “câu thơ còn xanh”, “bài hát còn xanh” → liên tưởng về sự trường tồn của những giá trị nghệ thuật theo thời gian
- “đôi mắt em như hai giếng nước” → hình ảnh đẹp tượng trưng cho người con gái mà tác giả yêu thương, nó cũng luôn tồn tại cùng với thời gian đó là sự đẹp đẽ và tình yêu của con người.
→ Qua những hình ảnh đó giúp ta hiểu ra một triết lý nhân sinh sâu sắc: thời gian có thể làm lụi tàn, phai mờ đi một số sự vật, kỷ niệm nhưng đứng trước cái đẹp, tình yêu của con người thì nó luôn trường tồn theo thời gian và năm tháng.
Cách 2- “Thời gian qua kẽ tay” → gợi liên tưởng đến sự tương phản giữa cái hữu hình và vô hình, cái hữu hạn và vô hạn.
- “Khô những chiếc lá”, “Rơi những kỷ niệm” → gợi lên liên tưởng về sự lụi tàn, mờ nhạt của sự vật theo thời gian.
- “câu thơ còn xanh”, “bài hát còn xanh” → liên tưởng về sự trường tồn của những giá trị nghệ thuật theo thời gian
- “đôi mắt em như hai giếng nước” → hình ảnh đẹp tượng trưng cho người con gái mà tác giả yêu thương
→ thời gian có thể làm lụi tàn, phai mờ đi một số sự vật, kỷ niệm nhưng đứng trước cái đẹp, tình yêu của con người thì nó luôn trường tồn theo thời gian và năm tháng.
Cách 3- Thời gian không vô hình mà là một khối vật chất có thể cân đo đong đếm, có thể cầm được trên tay.
- Hình ảnh lá khô: hình tượng ẩn dụ có tính khái quát cao hé mở một góc nhìn về thời gian vaö cuộc sống nghiệt ngã của đời người mà ai cũng phải trải qua, đấy là quy luật của sinh và tử.
- Phép so sánh kỉ niệm như tiếng sỏi: Những viên sỏi kỷ niệm đã hiện về nhưng không để lại âm thanh gì vì lòng giếng đời người đã cạn. Khi lòng giếng bị lấp đầy cũng là lúc kỷ niệm biến mất cùng khói sương.
- Thời gian làm khô chiếc lá đời người nhưng lại làm tươi xanh chiếc lá thơ chiếc lá nhạc.
→ Mỗi người tự nghiệm lại đời mình, tự cảm đời mình cũng là một cách hiểu thời gian của Văn Cao.
Các bài tập cùng chuyên đề
Câu 1 (trang 74, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Đặc điểm thể loại và cấu tứ của bài thơ.
Câu 3 (trang 74, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Suy ngẫm của tác giả về bản chất của thời gian, nghệ thuật, tình yêu bà mối tương quan giữa chúng.
Khi hình dung về thời gian, người ta thường nghĩ đến những từ ngữ nào?
Đọc bài thơ Thời gian, hãy tưởng tượng âm thanh tiếng sỏi rơi trong lòng giếng cạn
Dòng thơ đầu tiên bài thơ Thời gian cho thấy nhà thơ hình dung như thế nào về thời gian và về quan hệ giữa thời gian với con người?
Hình ảnh chiếc lá khô và “tiếng sỏi trong lòng giếng cạn” trong bài thơ Thời gian gợi cho bạn cảm nhận gì về thời gian?
Hãy chỉ ra:
a. Điểm tương đồng giữa các hình ảnh “những câu thơ”, “những bài hát” và “đôi mắt em” ở sáu dòng thơ cuối.
b. Điểm khác biệt giữa các hình ảnh vừa nêu (ở sáu dòng thơ cuối) với hình ảnh “những chiếc lá” (ở sáu dòng thơ đầu)
Nhận xét về mối tương quan giữa các hình ảnh thơ trong bài Thời gian theo cột ngang và cột dọc trong bảng sau:
|
Sáu dòng thơ đầu |
Sáu dòng thơ cuối |
|
Những chiếc lá khô |
Những bài hát còn xanh Những câu thơ còn xanh |
|
Tiếng sỏi trong lòng giếng cạn |
Hai giếng nước |
Nhận xét về nhạc điệu (thể hiện qua vần, nhịp, phối thanh, cấu trúc lặp,...) của bài thơ Thời gian.
Đọc lại bài thơ Độc “Tiểu Thanh kí” (Nguyễn Du) mà bạn đã học trong Bài 7. Những điều trông thấy. Nêu ít nhất một điểm tương đồng và một điểm khác biệt trong cảm nhận về thời gian của hai tác giả Nguyễn Du và Văn Cao.
Tìm nghe một bài hát của Văn Cao và viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày cảm xúc của bạn khi nghe bài hát đó.
Bài thơ Thời gian được sáng tác bằng thể thơ gì? Thể thơ ấy có phù hợp với nội dung cảm xúc mà nhà thơ muốn bộc lộ không? Vì sao bạn nhìn nhận như vậy?
Qua cách cảm nhận thời gian của nhân vật trữ tình, có thể nhận ra được điều gì về sự hiện diện của yếu tố tượng trưng trong bài thơ Thời gian?
Việc lặp lại từ “riêng” trong đoạn thơ 2 hé lộ điều gì về mối liên hệ giữa đoạn thơ thứ 2 và đoạn thơ 1 bài thơ Thời gian trên phương diện nội dung?
Đọc bài thơ Thời gian và xác định nghĩa ẩn dụ của từ “xanh” (được nhắc tới hai lần trong bài thơ).
Phân tích hiệu quả nghệ thuật của việc so sánh “đôi mắt em” với “hai giếng nước” trong bài thơ Thời gian
Bài thơ Thời gian đã gợi cho bạn những suy nghĩ gì về bản chất của thời gian, nghệ thuật, tình yêu và mối tương quan giữa chúng.
