Trong Tuyên ngôn Độc lập, sau khi trích dẫn hai bản tuyên ngôn nổi tiếng của nước Mỹ và nước Pháp, tác giả Hồ Chí Minh đã viết:
Đó là những lẽ phải không ai chối cãi được.
Thế mà hơn tám mươi năm nay, bọn thực dân Pháp lợi dụng lá cờ tự do, bình đẳng, bác ái, đến cướp đất nước ta, áp bức đồng bào ta. Hành động của chúng trái hẳn với nhân đạo và chính nghĩa.
Phân tích cách tác giả làm tăng tính khẳng định của các luận điểm ở những câu trên.
Đọc kĩ phần nhận biết một số biện pháp, vận dụng khả năng phân tích để thực hiện yêu cầu của đề bài.
Phân tích cách tác giả làm tăng tính khẳng định của các luận điểm trong đoạn trích Tuyên ngôn Độc lập:
-Sử dụng lí lẽ chặt chẽ:
+Trích dẫn hai bản tuyên ngôn nổi tiếng của Mỹ và Pháp, được xem là những "lẽ phải không ai chối cãi được".
+Đối chiếu hành động của thực dân Pháp với những "lẽ phải" đó, làm rõ sự mâu thuẫn, trái ngược.
-Sử dụng ngôn ngữ logic, dõng dạc:
+Câu văn ngắn gọn, súc tích, thể hiện sự khẳng định mạnh mẽ.
+Sử dụng các từ ngữ có tính khẳng định cao như "không ai chối cãi được", "trái hẳn".
-Sử dụng các biện pháp tu từ:
+Lặp cấu trúc: "Đó là những lẽ phải không ai chối cãi được." - "Hành động của chúng trái hẳn với nhân đạo và chính nghĩa."
+So sánh đối lập: đối chiếu "lẽ phải" với hành động của thực dân Pháp.
+Lập luận chặt chẽ:Từ luận điểm chung về "lẽ phải", tác giả đi đến luận điểm cụ thể về hành động của thực dân Pháp.
+Luận điểm được sắp xếp hợp lý, logic, dẫn dắt người đọc đến kết luận.
-Tác dụng:
+Khẳng định tính chính nghĩa của cuộc đấu tranh giành độc lập của dân tộc Việt Nam.
+Vạch trần bộ mặt giả nhân giả nghĩa của thực dân Pháp.
+Tăng tính thuyết phục cho các luận điểm trong bài.
-Kết luận:
Với cách sử dụng lí lẽ chặt chẽ, ngôn ngữ logic, dõng dạc, các biện pháp tu từ và lập luận chặt chẽ, tác giả đã làm tăng tính khẳng định cho các luận điểm trong đoạn trích, góp phần khẳng định tính chính nghĩa của cuộc đấu tranh giành độc lập của dân tộc Việt Nam.
Các bài tập cùng chuyên đề
Đọc đoạn văn sau và thực hiện yêu cầu:
Sự thực là từ mùa thu năm 1940, nước ta đã thành thuộc địa của Nhật, chứ không phải thuộc địa của Pháp nữa. Khi Nhật hàng Đồng minh thì nhân dân cả nước ta đã nổi dậy giành chính quyền, lập nên nước Việt Nam Cộng hòa Dân chủ.
Sự thực là dân ta đã lấy lại nước Việt Nam tự tay Nhật, chứ không phải tự tay Pháp.
(Hồ Chí Minh, Tuyên ngôn Độc lập)
Tác giả muốn phủ định, đồng thời khẳng định điều gì trong đoạn văn?
Xuất phát từ nội dung thực hành tiếng Việt của bài học, hãy xác định từ khóa của đoạn văn và cho biết vì sao bạn lại xác định như vậy.
Liệt kê những danh từ, cụm danh từ, đại từ đã được Hồ Chí Minh sử dụng trong Tuyên ngôn độc lập để chỉ thực dân Pháp. Từ ngữ nào được sử dụng nhiều nhất? Điều đó đã làm tăng tính phủ định của một số luận điểm trong văn bản như thế nào?
Lập bảng tổng hợp các từ ngữ thể hiện ý nghĩa khẳng định và phủ định được dùng trong Tuyên ngôn Độc lập của Hồ Chí Minh. Nhận xét về hiệu quả biểu đạt của lớp (nhóm) từ ngữ này trong văn bản.
Đọc lại ba văn bản ở Bài 3: Nhìn về vốn văn hóa dân tộc, năng lực sáng tạo, mấy ý nghĩ về thơ và tìm dẫn chứng cho thấy các tác giả đã sử dụng một số biện pháp phù hợp nhằm làm tăng tính khẳng định, phủ định của văn bản.
