Theo vốn văn học của bạn, thời điểm hoàng hôn có vị trí như thế nào trong cảm hứng sáng tạo của các nhà thơ xưa và nay.
Vận dụng các tri thức Ngữ văn đã được học, chú ý các bài thơ xuất hiện hình ảnh này, tìm hiểu về cảm hứng chủ đạo trong các bài thơ đó.
Vị trí của thời điểm hoàng hôn trong cảm hứng sáng tạo của các nhà thơ xưa và nay:
-Biểu tượng đa dạng:
+Vẻ đẹp thiên nhiên: Hoàng hôn được miêu tả với những gam màu rực rỡ, tráng lệ, tạo nên khung cảnh thơ mộng, trữ tình. Ví dụ: "Bên kia sông Đuống" (Hoàng Cầm), "Chiều hôm nhớ nhà" (Trần Tế Xương).
+Cảm xúc con người: Hoàng hôn khơi gợi nhiều cung bậc cảm xúc khác nhau: buồn thương, tiếc nuối, bâng khuâng, suy tư về kiếp nhân sinh, hay niềm hy vọng vào tương lai. Ví dụ: "Đây thôn Vĩ Dạ" (Hàn Mặc Tử), "Sang thu" (Hồ Dzếnh), "Bên kia sông Đuống" (Hoàng Cầm).
+Triết lý nhân sinh: Hoàng hôn tượng trưng cho sự tàn phai, héo úa, là lời nhắc nhở về quy luật sinh lão bệnh tử, về sự ngắn ngủi của kiếp người. Ví dụ: "Cảnh chiều hôm" (Bà Huyện Thanh Quan), "Thu hứng" (Đỗ Phủ).
-Biến đổi trong cách thể hiện:
+Thơ ca truyền thống:
Tập trung miêu tả cảnh vật, sử dụng nhiều điển tích, ẩn dụ.
Thể hiện quan niệm về vũ trụ, triết lý nhân sinh.
+Thơ ca hiện đại:
Tập trung thể hiện cảm xúc, suy tư của con người trước cảnh hoàng hôn.
Sử dụng ngôn ngữ sáng tạo, giàu hình ảnh, biểu cảm.
-Ví dụ:
+Thơ ca xưa:
"Bên kia sông Đuống" (Hoàng Cầm): miêu tả cảnh hoàng hôn trên sông Đuống, gợi nỗi buồn ly hương, thương nhớ quê nhà.
"Đây thôn Vĩ Dạ" (Hàn Mặc Tử): miêu tả cảnh hoàng hôn trên sông Hương, thể hiện niềm khao khát yêu thương và sự nuối tiếc.
+Thơ ca hiện đại:
"Chiều hôm nhớ nhà" (Trần Tế Xương): miêu tả cảnh hoàng hôn gợi nỗi buồn nhớ quê hương, gia đình.
"Sang thu" (Hồ Dzếnh): miêu tả cảnh hoàng hôn gợi cảm giác bâng khuâng, suy tư về thời gian và kiếp người.
-Kết luận:
Hoàng hôn là một biểu tượng đa dạng trong thơ ca, khơi gợi nhiều cảm xúc và suy tư cho con người.
Cách thể hiện hình ảnh hoàng hôn trong thơ ca đã có sự biến đổi theo thời gian, phản ánh những thay đổi trong quan niệm thẩm mỹ và cách nhìn nhận thế giới của con người.
Các bài tập cùng chuyên đề
Hãy cho biết hình dung của bạn về nội dung sáng tác của những nhà thơ vốn lấy lí tưởng cách mạng làm lẽ sống
Hình dung cảnh ngộ nhân vật trữ tình phải trải qua trên đường đi đày.
Chú ý hiện tượng điệp từ ở câu 2, mối tương quan giữa tính chất không gian và hoạt động của con người ở câu 3.
Nhận xét về nghệ thuật miêu tả thiên nhiên ( hình ảnh, bút pháp…) trong hai câu thơ đầu của mỗi bài thơ
Dựa vào hoàn cảnh sáng tác của mỗi tác phẩm, hãy chỉ ra tác động của thời điểm chiều tối và đêm trăng rằm tháng Giêng đến cảm xúc và tâm trạng của nhà thơ trong mỗi bài
Hãy làm sáng rõ sự vận động của thời gian, các hình ảnh được thể hiện trong hai bài thơ Mộ và Nguyên tiêu, qua đó, nêu cảm nhận về cách nhìn cuộc sống của tác giả.
Cả hai bài thơ đều có bút pháp hội họa đặc sắc. Bạn có đồng ý với ý kiến nhận xét này không? Vì sao?
Đối chiếu các bản dịch thơ với nguyên văn của mỗi bài thơ (thông qua các bản dịch nghĩa), từ đó chỉ ra những chỗ các văn bản dịch thơ có thể chưa diễn đạt hết sắc thái và ý nghĩa nguyên văn.
Bức tranh về cuộc sống con người được miêu tả ở hai câu sau bài thơ Mộ gợi cho bạn cảm nhận gì về tâm trạng và đời sống tâm hồn của người tù – nhà thơ?
Hình ảnh ánh trăng đầy thuyền trong hai câu sau bài thơ Nguyên tiêu có thể đưa đến những suy nghĩ gì về mối tương quan giữa người chiến sĩ và người nghệ sĩ ở nhân vật trữ tình?
Chỉ ra dấu ấn của phong cách cổ điển trong mỗi tác phẩm
Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích giá trị đặc sắc của hình ảnh lò than rực hồng (Mộ) hoặc hình ảnh trăng đầy thuyền (Nguyên tiêu)
Chia sẻ với các bạn trong lớp cảm nhận của bạn về một bài thơ/ câu thơ hay của tác giả Hồ Chí Minh, trong đó có hình ảnh vầng trăng hoặc hình ảnh mùa xuân.
Hãy hình dung không gian đêm rằm tháng Giêng.
Chú ý hình ảnh con thuyền chở trăng trong hai dòng thơ cuối.
Xác định bố cục của bài thơ.
Đề bài: Cho biết trong hai dòng thơ đầu:
a. Cảnh đêm nguyên tiêu được gợi tả với những nét đặc trưng nào?
b. Hình ảnh, từ ngữ, vần, nhịp trong nguyên tác có tác dụng như thế nào trong việc gợi tả những nét đặc trưng ấy?
So với hai dòng thơ đầu, bức tranh đêm nguyên tiêu ở hai dòng thơ cuối có gì khác biệt? Theo bạn, dòng thơ thứ ba Yên ba thâm xứ đàm quân sự (Giữa nơi khói sóng thăm thẳm, bàn bạc việc quân) có vai trò gì trong việc tạo ra sự khác biệt đó?
Bạn cảm nhận thế nào về hình ảnh con thuyền chở trăng ở dòng thơ cuối Dạ bán quy lai nguyệt mãn thuyền (Nửa đêm trở về, thuyền chở đầy ánh trăng)?
Nêu cảm nhận của bạn về tâm hồn, phong thái của nhà thơ Hồ Chí Minh qua bài thơ.
Nhiều nhà nghiên cứu văn học cho rằng, thơ của tác giả Hồ Chí Minh thường có sự kết hợp giữa tính cổ điển và tính hiện đại. Bài thơ Nguyên tiêu có thế hiện sự kết hợp hai tính chất đó hay không? Vì sao?
Phiên âm bài "Rằm tháng giêng" cùng thể thơ với bài nào?
Đâu là dấu ấn của phong cách cổ điển trong tác phẩm Nguyên tiêu?
Hình ảnh ánh trăng đầy thuyền trong hai câu sau bài thơ Nguyên tiêu có thể đưa đến những suy nghĩ gì về mối tương quan giữa người chiến sĩ và người nghệ sĩ ở nhân vật trữ tình?
Hình ảnh con người hiện lên như thế nào trong bài thơ?
Không gian trong câu thơ đầu bài thơ Rằm tháng giêng có đặc điểm gì?
Câu thơ thứ hai của bài thơ Rằm tháng giêng sử dụng biện pháp nghệ thuật gì?
Trong câu thơ thứ hai ở bản dịch bài thơ Rằm tháng giêng, dịch giả đã làm mất đi một từ "xuân" so với nguyên tác. Vậy việc sử dụng tới ba từ "xuân" trong câu thơ nhằm dụng ý gì?
Dòng nào nhận xét đúng về đặc điểm bức tranh thiên nhiên trong hai câu đầu bài thơ Rằm tháng giêng?
Bài thơ Rằm tháng giêng thể hiện phong thái gì ở Bác Hồ?
