Bài 7. Thích ứng với thay đổi - SGK GDCD 9 Cánh diều

Mở đầu

Trả lời câu hỏi Mở đầu trang 40 SGK GDCD 9 Cánh diều

Em hãy nêu một hoặc một số thay đổi trong cuộc sống của em hoặc người thân và nêu cách ứng xử trước những thay đổi đó.

Phương pháp giải:

Em liên hệ thực tế để trả lời câu hỏi

Lời giải chi tiết:

- Thay đổi môi trường học tập (từ cấp 1 lên cấp 2)

Cách ứng xử: Chủ động làm quen với các bạn mới, sắp xếp thời gian học tập hợp lí, tích cực tham gia vào các hoạt động học tập trên lớp

- Thay đổi thời tiết, dễ mắc các bệnh như cảm cúm, viêm da dị ứng,…

Cách ứng xử: Chủ động phòng chống các bệnh bằng cách: ăn uống đủ chất, vệ sinh cá nhân sạch sẽ, giữ gìn vệ sinh môi trường sống,…

Khám phá 1

Trả lời câu hỏi Khám phá 1 trang 41 SGK GDCD 9 Cánh diều

Em hãy đọc các tình huống dưới đây và trả lời câu hỏi

Tình huống 1

Bố mẹ Liên là công nhân. Trước đây, công ty phát triển tốt nên thu nhập của gia đình ổn định, đủ trang trải cho cuộc sống hằng ngày của cả gia đình và chi phí cho học hành của hai chị em Liên. Nhưng năm nay, công ty của mẹ Liên giảm biên chế nên mẹ Liên phải nghỉ việc ở công ty.

Tình huống 2

Do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, mấy năm gần đây sạt lở đất xuất hiện nhiều ở quê Vân, làm cho cuộc sống của mọi gia đình không được an toàn. Chính quyền huyện đã quyết định di chuyển gia đình Vân cùng một số gia đình khác trong ấp đến nơi ở mới. Ở nơi mới, việc đi lại, học tập và lao động của mỗi người đều bị xáo trộn, gặp nhiều khó khăn.

Tình huống 3

Anh K đang học năm thứ hai của một trường đại học thì bố của anh bỗng nhiên lâm bệnh nặng, không lao động được, vừa phải chữa chạy tốn kém lại không có người chăm sóc. Anh K cảm thấy rất hoang mang, lo lắng trước thay đổi đột xuất đến với mình và gia đình.

a. Em hãy xác định những thay đổi trong cuộc sống của các nhân vật trong các tình huống trên.

b. Những thay đổi này có thể ảnh hưởng đến cuộc sống của các cá nhân và gia đình như thế nào?

Phương pháp giải:

Em đọc kĩ các tình huống và đưa ra nhận xét của bản thân

Lời giải chi tiết:

Khám phá 2

Trả lời câu hỏi Khám phá 2 trang 42 SGK GDCD 9 Cánh diều

Em hãy quan sát bảng thông tin và trả lời câu hỏi

Thông tin

a. Để thích ứng với sự thay đổi, em cần rèn luyện những kĩ năng nào? Vì sao?

b. Dựa vào những kĩ năng trên, em hãy tư vấn cho các nhân vật trong từng trường hợp ở hoạt động 1 biện pháp phù hợp để thích ứng với sự thay đổi

c. Theo em, việc thích ứng với những thay đổi đó có ý nghĩa như thế nào?

Phương pháp giải:

Em đọc kĩ thông tin và trả lời các câu hỏi

Lời giải chi tiết:

a. Để thích ứng với sự thay đổi, em cần rèn luyện những kĩ năng như:

- Chấp nhận thay đổi là tất yếu. Vì thay đổi là một điều chắc chắn sẽ xảy ra trong cuộc sống, chỉ khi chấp nhận được chuyện này thì chúng ta mới có thể nhìn nhận mọi việc một cách nhẹ nhàng hơn

- Giữ bình tĩnh trong mọi hoàn cảnh, tình huống. Vì bình tĩnh giúp chúng ta giải quyết các vấn đề một cách hợp lí, hiệu quả hơn.

- Chủ động giải quyết theo hướng tích cực. Vì giải quyết vấn đề theo hướng tích cực sẽ giúp cho vấn đề trở nên nhẹ nhàng, dễ chấp nhận hơn.

b. Tư vấn biện pháp phù hợp để thích ứng với sự thay đổi

Tình huống 1:

- Gia đình Liên có thể tìm kiếm nguồn thu nhập thay thế bằng cách tìm các công việc làm thêm, kinh doanh nhỏ lẻ,…

- Gia đình cần cân đối lại chi tiêu cho phù hợp với ngân sách hiện tại

- Nhờ sự hỗ trợ của chính quyền địa phương, các tổ chức xã hội để giảm bớt áp lực

Tình huống 2:

- Gia đình cần khuyến khích các thành viên, đặc biệt là trẻ em, tham gia vào các hoạt động xã hội, giáo dục để nhanh chóng hòa nhập và thích ứng với môi trường mới.

- Các thành viên gia đình cần được hỗ trợ tâm lý để vượt qua những khó khăn ban đầu và thích ứng với cuộc sống mới.

- Các thành viên gia đình có thể được hỗ trợ để tìm kiếm việc làm hoặc cải thiện nghề nghiệp để duy trì cuộc sống mới.

Tình huống 3:

- Anh K nên tìm các dịch vụ hỗ trợ chăm sóc y tế hoặc các nguồn tài chính hỗ trợ điều trị cho bố.

- Anh K có thể xem xét điều chỉnh lịch học hoặc yêu cầu hỗ trợ từ trường đại học để phù hợp với trách nhiệm gia đình.

- Anh K có thể xem xét các nguồn tài chính hỗ trợ từ gia đình, bạn bè hoặc các tổ chức để giảm bớt áp lực tài chính trong gia đình.

Luyện tập 1

Trả lời câu hỏi Luyện tập 1 trang 43 SGK GDCD 9 Cánh diều

Em hãy dự đoán những thay đổi có khả năng xảy ra trong cuộc sống

Phương pháp giải:

Em dựa vào hiểu biết cá nhân và tìm kiếm thêm các thông tin trên internet để hoàn thành bảng

Lời giải chi tiết:

Luyện tập 2

Trả lời câu hỏi Luyện tập 2 trang 43 SGK GDCD 9 Cánh diều

Em hãy cho biết các trường hợp dưới đây đề cập đến thay đổi nào có thể xảy ra. Em hãy dựa vào những biện pháp thích ứng để tư vấn biện pháp thích ứng với sự thay đổi đó

a. Đất nông nghiệp ở quê em được thu hồi để xây dựng khu công nghiệp, vì vậy, bố mẹ em phải chuyển đổi công việc

b. Do hoàn cảnh khó khăn, bố mẹ N phải đi làm ăn xa, ở nhà chỉ còn hai anh em N và ông bà

Phương pháp giải:

Em đọc kĩ 2 trường hợp và dựa vào kiến thức đã học trong bài để xác định sự thay đổi sau đó đưa ra biện pháp thích ứng phù hợp

Lời giải chi tiết:

Luyện tập 3

Trả lời câu hỏi Luyện tập 3 trang 44 SGK GDCD 9 Cánh diều

Em hãy bày tỏ quan điểm của mình về các ý kiến dưới đây và giải thích lí do.

A. Tất cả những thay đổi có khả năng xảy ra trong cuộc sống của bản thân và gia đình đều là thay đổi tiêu cực

B. Khi thay đổi xảy ra, chúng ta cứ duy trì cuộc sống như hiện tại, không nhất thiết phải thích ứng

C. Hãy coi những sự thay đổi có thể xảy ra trong cuộc sống là cơ hội, động lực để rèn luyện bản thân và trưởng thành

Phương pháp giải:

Em đọc kĩ các ý kiến và đưa ra quan điểm cá nhân. Giải thích rõ ràng lí do

Lời giải chi tiết:

A. Không đồng tình. Tất cả những thay đổi có khả năng xảy ra trong cuộc sống không phải lúc nào cũng là thay đổi tiêu cực. Thực tế, những thay đổi có thể mang đến cơ hội mới, sự tiến bộ, và sự phát triển cá nhân cho bản thân và gia đình.

B. Không đồng tình. Khi thay đổi xảy ra, việc duy trì cuộc sống như hiện tại mà không thay đổi có thể dẫn đến sự bế tắc và không phát triển. Thay vào đó, thích ứng với thay đổi giúp chúng ta học hỏi và phát triển khả năng thích ứng, từ đó có thể khai thác tối đa các cơ hội mới mà thay đổi mang lại.

C. Đồng tình. Thay đổi là một phần không thể tránh khỏi trong cuộc sống và nên được coi là cơ hội để rèn luyện bản thân và trưởng thành. Quan điểm tích cực này giúp chúng ta nhìn nhận các thử thách như một cơ hội để phát triển kỹ năng, tăng cường sự sáng tạo và đạt được mục tiêu cá nhân.

Luyện tập 4

Trả lời câu hỏi Luyện tập 4 trang 44 SGK GDCD 9 Cánh diều

Có ý kiến cho rằng, sự thay đổi là không thể tránh khỏi trong cuộc sống của chúng ta. Vì vậy, vượt qua sự sợ hãi, bi quan là một trong những biện pháp quan trọng để thích ứng.

Em hãy liệt kê những cách để vượt qua sự sợ hãi, bi quan khi đối mặt với những thay đổi bất lợi và nêu ví dụ để làm rõ điều đó.

Phương pháp giải:

Em liên hệ thực tế để hoàn thành bài tập

Lời giải chi tiết:

Một số cách để vượt qua cảm giác sợ hãi, bi quan

- Chấp nhận sự thay đổi là tất yếu, tìm hiểu rõ lí do của sự thay đổi.

VD: Khi công ty quyết định thay đổi quy trình làm việc, thay vì lo lắng về sự thay đổi này có thể ảnh hưởng đến công việc, nhân viên có thể cố gắng hiểu rõ lý do và mục đích của thay đổi. Đôi khi, việc này có thể mang lại cơ hội cho họ để phát triển kỹ năng mới hoặc cải thiện hiệu suất công việc.

- Tập trung vào những điều kiện hiện có để tìm giải pháp.

VD: Khi bạn chuẩn bị bước vào một cấp học mới, thay vì lo lắng về mọi việc sẽ diễn ra như thế nào, bạn có thể tập trung vào việc chuẩn bị các vật dụng cá nhân cần thiết và tìm hiểu về môi trường học tập mới đó.

- Tích cực học hỏi và phát triển, coi sự thay đổi là cơ hội

VD: Khi bắt đầu công việc mới với một vai trò khác so với trước đây, thay vì lo sợ về khả năng thành công, chúng ta có thể sử dụng cơ hội này để học hỏi từ đồng nghiệp và phát triển các kỹ năng mới như quản lý dự án hoặc kỹ năng giao tiếp hiệu quả hơn.

- Luôn giữ vững tinh thần lạc quan để nhìn nhận vấn đề

VD: Khi bạn cần thay đổi lộ trình học tập do một số môn học không phù hợp với mình, thay vì nản lòng và bi quan, bạn có thể nhìn nhận đây là cơ hội để thử nghiệm các môn học mới và tìm ra ngành nghề phù hợp hơn với mình.

Vận dụng 1

Trả lời câu hỏi Vận dụng 1 trang 44 SGK GDCD 9 Cánh diều

Em hãy sưu tầm các tài liệu về thích ứng với sự thay đổi để xác định những kĩ năng cần rèn luyện và báo cáo kết quả trước lớp

Phương pháp giải:

Em tìm kiếm các thông tin trên internet để hoàn thành bài tập

Lời giải chi tiết:

Thích ứng với “trạng thái bình thường mới” trong phòng, chống dịch COVID-19

Cách rèn luyện kĩ năng thích ứng

Vận dụng 2

Trả lời câu hỏi Vận dụng 2 trang 44 SGK GDCD 9 Cánh diều

Em hãy vận dụng một số biện pháp thích ứng với sự thay đổi vào một trường hợp cụ thể và nêu hiệu quả của việc áp dụng biện pháp đó

Phương pháp giải:

Em liên hệ thực tế để hoàn thành

Lời giải chi tiết:

Trường hợp: Trong lúc đá bóng, em không may bị ngã gãy tay, phải bó bột 2 tuần. Trong 2 tuần này mọi hoạt động sinh hoạt, học tập của em đều bị ảnh hưởng

Một số biện pháp thích ứng với trường hợp này:

- Nhờ sự giúp đỡ từ gia đình, thầy cô, bạn bè

+ Gia đình hỗ trợ các hoạt động như: bố mẹ đưa đến trường, làm các công việc nhà giúp,…

+ Thầy cô hỗ trợ trong việc thêm thời gian hoàn thành bài tập và bài kiểm tra

+ Bạn bè hỗ trợ giúp đỡ mang sách vở và chia sẻ ghi chép

- Sử dụng công nghệ để tiếp cận nội dung học tập

Hiệu quả: Nhờ có sự giúp đỡ của mọi người, việc học tập và sinh hoạt của em được đảm bảo, không bị ảnh hưởng quá nhiều