Giải Mục I. Một số khái niệm - Chuyên đề học tập Lịch sử 12 Cánh diều

1 a

a) Khái niệm (trang 40, sách chuyên đề học tập Lịch sử 12)

  - Giải thích khái niệm toàn cầu hóa.

  - Nêu một hoặc một số dẫn chứng cụ thể về toàn cầu hóa.

Lời giải chi tiết:

    - Toàn cầu hoá là quá trình gia tăng kết nối các khu vực, quốc gia dân tộc khác nhau thành một hệ thống gắn kết, tác động và phụ thuộc lẫn nhau ở quy mô toàn cầu.

    - Toàn cầu hoá diễn ra ở hầu khắp các lĩnh vực của đời sống xã hội, trong đó kinh tế là một trong những khía cạnh được thúc đẩy mạnh mẽ nhất. 

    - Thương mại và công nghệ là hai nhân tố quan trọng thúc đẩy gắn kết các quốc gia. 

Sự phát triển của chuỗi cung ứng toàn cầu: 

          Một ví dụ điển hình về toàn cầu hóa là sự phát triển của chuỗi cung ứng toàn cầu, nơi các thành phần của sản phẩm được sản xuất và lắp ráp ở nhiều quốc gia khác nhau trước khi được giao đến người tiêu dùng cuối cùng. 

Ví dụ, một chiếc điện thoại di động có thể có các thành phần được sản xuất tại Trung Quốc, lắp ráp ở Việt Nam, và được bán ra tại Hoa Kỳ. 

    - Sự lan truyền của văn hóa toàn cầu: Một dẫn chứng khác về toàn cầu hóa là sự lan truyền của văn hóa toàn cầu qua các phương tiện truyền thông và internet. Ví dụ, các nền văn hóa phương Tây như Hoa Kỳ và Châu Âu đã trở nên phổ biến trên khắp thế giới thông qua các bộ phim, âm nhạc, và truyền hình. Ngược lại, các yếu tố văn hóa truyền thống của các quốc gia khác cũng được truyền tải ra ngoài thông qua các phương tiện truyền thông toàn cầu. Sự lan truyền của văn hóa toàn cầu đã tạo ra một sự hiểu biết và tương tác đa dạng giữa các quốc gia và dân tộc.

Quảng cáo

1 b

b) Biểu hiện (trang 43, sách chuyên đề học tập Lịch sử 12)

 Phân tích những biểu hiện của toàn cầu hóa.

Lời giải chi tiết:

- Gia tăng vai trò của các tập đoàn xuyên quốc gia: Vai trò đó được thể hiện qua hoạt động thương mại đầu tư, phát triển nguồn nhân lực, nghiên cứu phát triển và chuyển giao khoa học, kĩ thuật.

- Tăng cường vai trò của các tổ chức liên kết khu vực và toàn cầu: Sự hình thành và phát triển của các tổ chức liên kết kinh tế, thương mại, tài chính khu vực và toàn cầu.

- Mở rộng thị trường và thương mại toàn cầu: Toàn cầu hoá đã mở ra thị trường mới, rộng lớn hơn cho hàng hoá và dịch vụ. 

- Tăng cường trao đổi văn hoá toàn cầu: Toàn cầu hoá dẫn đến việc tăng cường trao đổi, giao lưu văn hoá giữa các quốc gia.

- Gia tăng di cư toàn cầu:  Với nền kinh tế toàn cầu hiện nay, việc di cư của con người là điều tất yếu. Bên cạnh đó, di cư toàn cầu còn xuất phát từ các nguyên nhân: yếu tố địa lí, chính trị, môi trường...

trao đổi, giao lưu văn hoá giữa các quốc gia. 

1 c

c) Tác động (trang 45, sách chuyên đề học tập Lịch sử 12)

  Phân tích những tác động tích cực và tiêu cực của toàn cầu hóa. Nêu ví dụ cụ thể.

Lời giải chi tiết:

Tác động tích cực: 

    - Về kinh tế: thúc đẩy sự phát triển nhanh chóng của quan hệ thương mại quốc tế, đầu tư và dòng vốn giữa các quốc gia, góp phần tăng trưởng và phát triển kinh tế. Ví dụ: Sự hợp tác giữa EU với Nhật, Mỹ, Việt Nam, ASEAN,..

    - Về chính trị: thúc đẩy hợp tác và ổn định chính trị để đảm bảo sự phát triển của nền kinh tế toàn cầu. Ví dụ: Các thành viên trong Liên minh châu Âu (EU) luôn thúc đẩy hợp tác và chia sẻ quá trình ra quyết định về các vấn đề chính trị, hợp tác xây dựng các chính sách, quy định và luật pháp liên quan đến các quốc gia thành viên. Khung thể chế chung đó thúc đẩy đối thoại, đàm phán, đảm bảo ổn định chính trị và hợp tác bền vững.

     - Về khoa học- công nghệ: làm gia tăng nhanh chóng các hoạt động trao đổi khoa học- công nghệ giữa các quốc gia, tạo điều kiện cho sự tiến bộ trên các lĩnh vực giáo dục, y học, kĩ thuật và công nghệ. Ví dụ: Cách mạng công nghiệp 4.0 đã mở ra nhiều cơ hội cho sự phát triển của các công nghệ mới, cung cấp các công cụ và phương pháp tiên tiến cho việc nghiên cứu khoa học. 

Tác động tiêu cực:

   - Về kinh tế: làm gia tăng cạnh tranh kinh tế giữa các quốc gia, trong đó các quốc gia phát triển hơn sẽ có lợi thế về công nghệ và nguồn lực, kết quả là nhiều nước đang phát triển không thể cạnh tranh với các nước phát triển, dẫn đến tụt hậu về kinh tế. Ví dụ: Cuộc khủng hoảng kinh tế từ Mỹ (2008) đã lan rộng ra nhiều nước trên thế giới như Đức, Anh, Pháp,... tác động không nhỏ đến nền kinh tế toàn cầu với sự đổ vỡ hàng loạt hệ thống ngân hàng, sụt giá chứng khoán và mất giá tiền tệ quy mô lớn.

    - Về chính trị: dẫn đến sự phát triển của các tổ chức và thỏa thuận quốc tế làm giảm quyền lực của các quốc gia- dân tộc trong điều chỉnh chính sách.  Ví dụ: toàn cầu hóa chính trị có thể khiến cho Ấn Độ phụ thuộc quá mức vào các tổ chức quốc tế như IMF, World Bank và WTO, và phải thích nghi với các chuẩn mực và yêu cầu được đặt ra bởi các tổ chức này.

   - Về văn hoá: Toàn cầu hoá đã và đang tạo ra nguy cơ đánh mất bản sắc văn hoá dân tộc: tập quán, thực hành văn hoá truyền thống bị thu hẹp,...Ví dụ: Sự lan truyền của văn hóa phương Tây có thể đang làm mất đi sự độc đáo của văn hóa Ấn Độ, khi mà các phong cách sống, quan niệm và giá trị phương Tây đang trở thành lựa chọn phổ biến hơn đối với các thế hệ trẻ Ấn Độ.

   - Về môi trường: Toàn cầu hoá đã dẫn đến nhu cầu sử dụng nguồn tài nguyễn thiên nhiên ngày càng tăng, khiến việc khai thác, sử dụng tài nguyên một cách không bền vững. Ví dụ: dẫn đến sự cạn kiệt các nguồn tài nguyên như thiếc, titan, tài nguyên nước, ...

2 a

a) Khái niệm (trang 45, sách chuyên đề học tập Lịch sử 12)

- Giải thích khái niệm hội nhập quốc tế.

  - Nêu một hoặc một số dẫn chứng cụ thể về hội nhập quốc tế

Lời giải chi tiết:

- Khái niệm: Hội nhập quốc tế là quá trình các quốc gia tham gia vào hệ thống khu vực và thế giới, trở thành một bộ phận cấu thành của hệ thống khu vực và thế giới. Khái niệm hội nhập quốc tế ban đầu được sử dụng chủ yếu trong lĩnh vực chính trị và kinh tế quốc tế. Tuy nhiên, cùng với sự mở rộng của toàn cầu hoá, các nội dung của khái niệm hội nhập quốc tế cũng trở nên đa dạng, trải rộng trên nhiều lĩnh vực như ngoại giao, giáo dục, văn hoá,...

    - Một hoặc một số dẫn chứng cụ thể về hội nhập quốc tế:

          + Hiệp định Thương mại Xuyên Thái Bình Dương (CPTPP): CPTPP là một thỏa thuận thương mại đa phương giữa 11 quốc gia trên toàn Thái Bình Dương, bao gồm cả Việt Nam, Úc, Canada, Nhật Bản, và New Zealand. Thỏa thuận này giúp tạo ra một khu vực thị trường lớn và tăng cường giao thương tự do giữa các quốc gia thành viên, thúc đẩy xuất khẩu và đầu tư nước ngoài.

          + Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO): WTO là một tổ chức quốc tế chịu trách nhiệm quản lý và giám sát các thỏa thuận thương mại giữa các quốc gia thành viên. Tổ chức này cung cấp một cơ sở pháp lý cho việc thúc đẩy thương mại tự do và giải quyết tranh chấp thương mại giữa các quốc gia, tạo điều kiện thuận lợi cho hội nhập kinh tế toàn cầu.

2 b

b) Một số lĩnh vực hội nhập quốc tế (trang 47, sách chuyên đề học tập Lịch sử 12)

Trình bày nội dung hội nhập quốc tế trên các lĩnh vực kinh tế, chính trị, an ninh- quốc phòng, văn hóa, giáo dục. Nêu ví dụ cụ thể.

Lời giải chi tiết:

    - Hội nhập kinh tế quốc tế: Đây là quá trình các nước tiến hành các hoạt động tăng cường sự gắn kết về kinh tế nhằm đạt hiệu quả tăng trưởng cao hơn. Ví dụ: Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á – Thái Bình Dương (APEC) là một diễn đàn kinh tế mở, nhằm xúc tiến các biện pháp kinh tế, thúc đẩy thương mại và đầu tư giữa các nền kinh tế thành viên trên cơ sở hoàn toàn tự nguyện. 

    - Hội nhập quốc tế về chính trị: là quá trình các nước tham gia vào thể chế chính trị song phương, đa phương nhằm thúc đẩy ổn định khu vực và giải quyết những thách thức chung.

    - Hội nhập quốc tế về an ninh- quốc phòng: là sự tham gia của quốc gia vào quá trình đảm bảo hoà bình và an ninh thông qua các thoả thuận song phương hay đa phương về an ninh- quốc phòng. Ví dụ: Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF) là một diễn đàn quan trọng nhất về hợp tác an ninh ở châu Á. ARF đã bổ sung vào các cơ chế liên minh song phương và đối thoại khác nhau hiện có ở châu Á, củng cố hợp tác an ninh ở khu vực. 

    - Hội nhập quốc tế về văn hoá- giáo dục: là quá trình mở cửa, trao đổi văn hoá với các quốc gia khác, chia sẻ các giá trị văn hoá với thế giới, tiếp thu các giá trị văn hoá, giáo dục tiến bộ của thế giới để bổ sung và phát triển nền văn hoá dân tộc. Ví dụ: Tổ chức Giáo dục hoạt động với mục đích thắt chặt sự hợp tác giữa các quốc gia về giáo dục, khoa học và văn hoá, góp phần xây dựng hoà bình, phát triển bền vững và đối thoại liền văn hoá,...