Giải Mục I. Nhật Bản sau chiến tranh thế giưới thứ hai (1945 – 1973) - Chuyên đề học tập Lịch sử 12 Cánh diều

1 a

a) Quá trình dân chủ hóa (trang 27, sách chuyên đề học tập Lịch sử 12)

  Nêu quá trình dân chủ hoá ở Nhật Bản những năm 1945- 1952.

Lời giải chi tiết:

- Về an ninh- chính trị: SCAP tiến hành giải tán lực lượng vũ trang của Nhật Bản, xét xử tội phạm chiến tranh, thực hiện dân chủ hoá xã hội Nhật Bản, tiến hành cuộc Tổng tuyển cử bầu Nghị viện mới ngày 10- 4- 1946 và quan trọng nhất là ban hành Hiến pháp 1946.

    - Về kinh tế: 

          + SCAP thực hiện chính sách phi quân sự hoá nền kinh tế, nhằm xóa bỏ các yếu tố dẫn tớbi việc khôi phục nền kinh tế chiến tranh và dân chủ hoá các tổ chức kinh tế của Nhật Bản.

          + Những cải cách được tiến hành theo lệnh của SCAP gồm: cải cách ruộng đất, Nhà nước trưng mua ruộng đất và bán cho người canh tác với giá ưu đãi; giải thể các Dai-bát-xư, chống độc quyền hàng hoá, ...

    - Về văn hoá, giáo dục: 

          + SCAP đã sửa đổi Chương trình Giáo dục theo hướng thúc đẩy các tư tưởng tự do, dân chủ. 

          + Tháng 3- 1947, Luật Giáo dục cơ bản và Luật Giáo dục trường học được Nghị viện Nhật Bản thông qua.

Quảng cáo

1 b

b) Chuyển biến về kinh tế, xã hội (trang 28, sách chuyên đề học tập Lịch sử 12)

Nêu những chuyển biến về kinh tế, xã hội của Nhật Bản trong những năm 1945- 1952.

Lời giải chi tiết:

- Về kinh tế:

+ Trong những năm 1945- 1950, kinh tế Nhật Bản phát triển chậm chạp và lệ thuộc chặt chẽ vào kinh tế Mỹ. 

+ Với quyết tâm của người Nhật, sự đầu tư, giúp đỡ của Mỹ và nhờ vào Chiến tranh Triều Tiên, nền kinh tế của Nhật Bản được phục hồi vào những năm 1950 – 1951.

    - Về xã hội:

+ Sau chiến tranh, nạn đói diễn ra ở nhiều nơi trong nước, tình trạng thất nghiệp phổ biến. 

+ Đến năm 1952, nhờ những cải cách văn hoá, giáo dục, phục hồi các quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí,... xã hội Nhật Bản chuyển dần sang xã hội dân chủ và từng bước ổn định.

2 a

a) Tình hình kinh tế (trang 30, sách chuyên đề học tập Lịch sử 12)

  Nêu sự phát triển của kinh tế Nhật Bản trong những năm 1952- 1973.

Giải thích nguyên nhân dẫn đến “sự thần kỳ” của nền kinh tế trong những năm 1960- 1973.

Lời giải chi tiết:

Sự phát triển của kinh tế Nhật Bản trong những năm 1952- 1973:

    - Một số ngành công nghiệp của Nhật Bản đạt tốc độ phát triển cao hơn nhiều so với Mỹ, Anh, Cộng hoà Liên bang Đức.

    - Từ đầu những năm 70 trở đi, Nhật Bản trở thành một trong ba trung tâm kinh tế - tài chính của thế giới (cùng với Mỹ và Tây Âu), chính thức trở thành đối thủ cạnh tranh với Mỹ.

    - Quan hệ thương mại quốc tế của Nhật Bản cũng có sự phát triển vượt bậc. Kim ngạch xuất khẩu của Nhật Bản năm 1960 là khoảng 8,5 tỉ USD, 10 năm sau tăng lên 38,3 tỉ USD.

    - Tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Nhật Bản trong những năm 1952 – 1973 ở mức cao, bình quân khoảng 10%/năm.

    - Năm 1956, Nhật Bản bình thường hoá quan hệ với Liên Xô và gia nhập Liên hợp quốc. Năm 1964, Thế vận hội Ô-lim-píc đã được tổ chức tại Nhật Bản.

Nguyên nhân dẫn đến “sự thần kỳ” của nền kinh tế:

- Thứ nhất, sự quyết tâm và tinh thần tự lực, tự cường của nhân dân Nhật Bản.

- Thứ hai, chính sách quản lí có hiệu quả của Chính phủ Nhật Bản và vai trò dẫn dắt của các nhà lãnh đạo.

- Thứ ba, quá trình dân chủ hoá cùng với việc xây dựng nền kinh tế thị trường tự do theo mô hình Mỹ đã thúc đẩy kinh tế phát triển. Đồng thời, các công ty Nhật Bản có tầm nhìn xa, quản lí hiệu quả, ...

- Thứ tư, Nhật Bản luôn áp dụng các thành tựu khoa học – kĩ thuật hiện đại nhằm nâng cao năng suất lao động, chất lượng và hạ giá thành sản phẩm.

- Thứ năm, chi phí quốc phòng của Nhật Bản thấp. Nhật Bản tập trung vào việc tái cơ cấu ngành công nghiệp theo hướng xuất khẩu.

- Thứ sáu, Nhật Bản đã tận dụng tốt các yếu tố bên ngoài để phát triển như: nguồn viện trợ của Mỹ, nguồn thu đến từ các đơn đặt hàng của Mỹ cho cuộc chiến tranh ở Triều Tiên (1950- 1953) và Việt Nam (1954- 1975),...

2 b

b) Tình hình chính trị - xã hội (trang 31, sách chuyên đề học tập Lịch sử 12)

Đọc thông tin, tư liệu và quan sát hình 6,7:

    - Nêu những nét chính về tình hình chính trị- xã hội Nhật Bản trong những năm 1952- 1973. 

    - Giải thích vì sao Nhật Bản lại liên minh chặt chẽ với Mỹ. 

Lời giải chi tiết:

   - Những nét chính về tình hình chính trị- xã hội Nhật Bản trong những năm 1952- 1973:

    - Về đối nội: 

          + Chính phủ Nhật Bản tập trung duy trì và bảo vệ chế độ tư bản. Từ năm 1955 đến năm 2009, Đảng Dân chủ Tự do (LDP) liên tục cầm quyền. 

          + Chính phủ chủ trương xây dựng “Nhà nước phúc lợi chung”, tăng thu nhập quốc dân lên gấp đôi trong vòng 10 năm (1960 – 1970). Về thực chất, quyền lực chính trị nằm trong tay ba thế lực chính bao gồm: LDP, các doanh nghiệp lớn và giới quan chức cấp cao.

    - Về đối ngoại:

          + Nhật Bản chủ trương liên minh chặt chẽ với Mỹ, kí Hiệp ước hoà bình Xan Phran-xi-xcô (8-9-1951), chấm dứt thời kì chiếm đóng của lực lượng Đồng minh (1952). 

          + Cùng ngày, Hiệp ước an ninh Mỹ – Nhật được kí kết, theo đó Nhật Bản chấp nhận được đặt dưới “chiếc ô” bảo hộ hạt nhân của Mỹ, cho Mỹ đóng quân và xây dựng căn cứ quân sự trên đất Nhật Bản.

    - Về xã hội: 

          + Trải qua hơn hai thập kỉ phát triển kinh tế với tốc độ tăng trưởng cao, tầng lớp trung lưu mới xuất hiện và ngày càng tăng về số lượng trong các thành phố lớn, các trung tâm công nghiệp. 

          + Mặc dù vậy, Nhật Bản phải đối mặt với nhiều vấn đề xã hội như giá nhà ở tăng cao, ô nhiễm môi trường, dịch bệnh, ùn tắc giao thông, ...

Nhật Bản liên minh chặt chẽ với Mỹ vì: 

    - Nhật Bản đặt mối quan hệ chặt chẽ với Mỹ để đảm bảo an ninh quốc gia và phòng thủ chống lại các mối đe dọa từ bên ngoài. 

    - Liên minh với Mỹ giúp Nhật Bản duy trì mối quan hệ thương mại mạnh mẽ và tiếp cận thị trường lớn của Mỹ, đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế của họ.

    - Sau Thế chiến II, Mỹ đã giúp Nhật Bản phục hồi và xây dựng lại đất nước, tạo nên một mối liên kết đặc biệt giữa hai quốc gia.

    - Liên minh với Mỹ mang lại cho Nhật Bản một vị thế quốc tế mạnh mẽ và quyền lợi trong các cơ chế quyết định toàn cầu.