Giải Bài tập 3 trang 14 sách bài tập Ngữ văn 9 - Kết nối tri thức với cuộc sống

Câu 1

Trả lời Câu hỏi 1 trang 15 SBT Văn 9 Kết nối tri thức

Bài thơ được viết theo thể thơ nào? Nêu căn cứ để xác định thể thơ.

Phương pháp giải:

Xác định số chữ (tiếng) trong mỗi dòng thơ, cách gieo vần, ngắt nhịp để chỉ ra đặc điểm của thể thơ sáu chữ.

Lời giải chi tiết:

- Mỗi dòng thơ có 6 chữ (tiếng).

- Bài thơ sử dụng vần chân, vần cách: người - nơi, rồi - thôi, thơi - lời.

- Nhịp thơ linh hoạt: 2/2/2, 3/3, 1/2/3 và 1/3/2.

Câu 2

Trả lời Câu hỏi 2 trang 15 SBT Văn 9 Kết nối tri thức

Trong hai khổ thơ đầu, cánh đồng thời thơ ấu hiện lên như thế nào trong kí ức của "ta"? Xác định những biện pháp tu từ nổi bật trong hai khổ thơ và nêu tác dụng của các biện pháp tu từ đó.

Phương pháp giải:

Xác định những câu thơ miêu tả cánh đồng thơ ấu trong hai khổ thơ đầu, từ đó rút ra nhận xét. Em tìm trong hai khổ thơ dấu hiệu của các biện pháp tu từ, xác định những biện pháp tu từ nổi bật và nêu tác dụng của chúng

Lời giải chi tiết:

- Trong hai khổ thơ đầu, cánh đồng thời thơ ấu hiện lên trong kí ức của "ta" như thuở khởi nguyên:

+ Cánh đồng ấy được bao quanh bởi một màu thiên thanh. Biện pháp tu từ ẩn dụ ví bầu trời với chiếc nôi gợi lên hình ảnh cánh đồng nằm thảnh thơi trong chiếc nôi bầu trời xanh biếc.

+ Cánh đồng ấy vắng vẻ không một bóng người, cũng tuyệt không một dấu chân người qua lại. Biện pháp tu từ điệp ngữ (không không không cả bóng người; không bước chân) đã làm nổi bật không gian vắng lặng, tịch mịch, sâu thẳm của cánh đồng. Đồng thời, nó cũng gợi lên một thế giới tâm hồn trong trẻo, ngây thơ của cậu bé - "ta" thuở ấu thơ. "Ta" dành cho canh đông thơ ấu một tình cảm nhớ thương, luyến tiếc. Tình cảm ấy được the hiện qua biện pháp tu từ điệp ngữ (mo mơ). Điệp ngữ “mơ mơ” nhấn mạnh ước mong được trở về với cánh đồng ấu thơ, cũng là trở về với tuổi thơ đẹp để, đồng thời thể hiện niềm bâng khuâng tiếc nuối tuổi thơ đã qua đi không trở lại.

Câu 3

Trả lời Câu hỏi 3 trang 15 SBT Văn 9 Kết nối tri thức

Nêu những cảm nhận của “ta" về hình ảnh cánh đồng trong thực tại thể hiện ở khổ thơ thứ ba và thứ tư. Trong khổ thơ thứ tư, nhà thơ đã sử dụng những biện pháp tu từ nào? Phân tích tác dụng của những biện pháp tu từ đó.

Phương pháp giải:

Xác định trong khổ thơ thứ ba và khổ thơ thứ tư những từ ngữ miêu tả hình ảnh cánh đồng trong thực tại và những từ ngữ diễn tả cảm xúc, từ đó xác định cảm nhận của "ta". Em tìm trong khổ thơ thứ tư các biện pháp tu từ và nêu tác dụng của chúng.

Lời giải chi tiết:

- Trở về tìm lại cánh đồng thơ ấu, "ta" gặp cô thôn nữ thân thiện, tươi cười, vồn vã chào như thể đã quen biết. Nhưng "ta" lại cảm thấy xa lạ bởi "ta" không còn là cậu bé ngày xưa. Sau những năm tháng "theo dòng đời", "phiêu bạt nơi phồn hoa" (Phó Đức Phương, Về quê), "ta" đã trưởng thành, đổi khác, không còn thuộc về nơi này - nơi của những tâm hồn ngây thơ, hồn nhiên, chân chất. Nhịp 2/2/2 của câu thơ “Em đấy, em cười, thôn nữ" diễn tả tâm trạng bối rối khi gặp người con gái vừa lạ vừa quen của "ta".

"Ta" cũng ngậm ngùi khi nhận thấy tình yêu trong sáng thuở nào đã lùi xa, mờ dần trong kí ức (Kia đôi nhân tình gần khuất), chỉ còn lại những hình ảnh ghi dấu tình yêu ban đầu như những chứng nhân lặng lẽ (chiếc cầu cong, hàng cây thân trắng, toà nhà cồ).

- Trong khổ thơ thứ tư, biện pháp tu từ điệp ngữ (kia) kết hợp liệt kê, nhân hoá (chiếc cầu cong thảnh thơi, toà nhà cổ im lời) gợi lên biết bao hình ảnh gắn với những kỉ niệm đẹp đẽ không thể nào quên, khiến cho ranh giới giữa hiện tại và quá khứ, thực và ảo, hiện hữu và kí ức dường như bị xoá nhoà. Người và cảnh như vẫn còn đây mà cũng như đã xa rồi.

Câu 4

Trả lời Câu hỏi 4 trang 15 SBT Văn 9 Kết nối tri thức

Xác định chủ đề, cảm hứng chủ đạo của bài thơ

Phương pháp giải:

Đọc kĩ nội dung bài thơ, từ nội dung rút ra chủ đề, cảm hứng chủ đạo

Lời giải chi tiết:

Em căn cứ vào nhan đề, những hình ảnh và những từ ngữ miêu tả, thể hiện tình cảm, cảm xúc để xác định chủ đề và cảm hứng chủ đạo của bài thơ.

- Chủ đề: tình yêu tuổi thơ đẹp đẽ chan hoà trong tình yêu quê hương, tình cảm gia đình và những rung động đầu đời.

- Cảm hứng chủ đạo: nỗi lứu luyến, tiếc nhớ những kỉ niệm đẹp đẽ, trong sáng của tuổi thơ; sự gắn bó tha thiết, máu thịt với đồng đất quê hương, với cha mẹ, gia đình, ...

Câu 5

Trả lời Câu hỏi 5 trang 15 SBT Văn 9 Kết nối tri thức

Từ cảm nhận về bài thơ, em hãy nêu suy nghĩ của mình về vai trò của kí ức tuổi thơ đối với mỗi con người.

Phương pháp giải:

Em trả lời theo cảm nhận và trải nghiệm cá nhân

Lời giải chi tiết:

- Tuổi thơ rất quan trọng trong cuộc đời mỗi người vì đầy là giai đoạn con người hình thành nhân cách từ những trải nghiệm khó quên.

- Gia đình, nhà trường, xã hội cần tạo môi trường tốt nhất để trẻ em có tuổi thơ đẹp. Mỗi cá nhân khi còn bé được cha mẹ, người thân nuôi dưỡng thì cần cố gắng học tập, rèn luyện va lưu giữ những kỉ niệm tốt đẹp; khi trưởng thành cần trân trọng những kỉ niệm đó và cố gắng tạo một môi trường tốt cho thế hệ tiếp theo. Những người có trải nghiệm tiêu cực trong tuổi thơ thì hãy lấy đó làm động lực để cố gắng vươn lên trong cuộc sống.

Câu 6

Trả lời Câu hỏi 6 trang 15 SBT Văn 9 Kết nối tri thức

Tìm một số ví dụ cho thấy cụm từ chiếc nôi có thể được dùng với nghĩa khác so với nghĩa của cụm từ này trong dòng thơ"trong chiếc nôi màu thiên thanh".

Phương pháp giải:

Tìm một số ví dụ cho thấy cụm từ chiếc nôi có thể được dùng theo một nghĩa khác với nghĩa của nó trong dòng thơ "trong chiếc nôi màu thiên thanh".

Lời giải chi tiết:

- Ai Cập cổ đại là một trong những chiếc nôi của văn minh nhân loại.

- Gia đình là điểm tựa yêu thương, là chiếc nôi của mỗi người.

- Kinh Bắc là chiếc nôi của nghệ thuật hát dân ca quan họ.

- Chúng ta luôn luôn nằm trong lòng chiếc nôi xanh của cây cối - đó là cái máy điều hoà khí hậu vĩ đại của chúng ta.

(Nguyễn Bát Can - Lã Vĩnh Quyên, Sức khoẻ của thanh niên)