Đề thi học kì 1 Văn 11 Cánh diều - Đề số 10

Đề thi

I. Đọc hiểu 

Đọc văn bản sau:

Phi hành gia Valentina Tereshkova - bóng hồng đầu tiên bay vào vũ trụ

          "Con chim không thể bay chỉ bằng một cánh. Hành trình vào vũ trụ của con người không thể phát triển thêm nữa nếu không có sự tham gia tích cực của phụ nữ".

Hành trình từ cô công nhân dệt may trở thành nhà du hành vũ trụ

          Valentina Tereshkova sinh ra ở ngôi làng nhỏ Maslennikovo, nằm gần thành phố Yaroslavl, Nga vào ngày 6/3/1937. Cha bà là một người lái máy kéo, còn mẹ làm việc trong một nhà máy dệt. Khi học xong, bà làm việc ở một nhà máy dệt, sau đó đi học nghề kĩ sư.

          Thích nhảy dù từ khi còn trẻ, Tereshkova bắt đầu học nhảy dù tại một câu lạc bộ bay địa phương. Bà thực hiện cú nhảy đầu tiên ở tuổi 22 vào tháng 5/1959.

          Cùng lúc ấy ở Nga, sau chuyến bay của Yuri Gagarin vào năm 1961, Sergey Korolyov, kĩ sư trưởng của chương trình vũ trụ Liên Xô, nghĩ tới việc đưa một phụ nữ lên vũ trụ. Với niềm đam mê được khám phá bầu trời, Valentina Tereshkova nhanh chóng có tên trong danh sách gồm 58 cô gái trẻ đầu tiên đăng ký tham gia chương trình nghiên cứu không gian vũ trụ của Liên Xô.

          […] Rốt cuộc, Valentina Tereshkova đã vượt qua hơn 400 ứng cử viên để trở thành người thực hiện chuyến bay lịch sử trên tàu vũ trụ Vostok 6 vào ngày 16/6/1963. Vào thời điểm được chọn làm phi hành gia, bà vẫn đang làm công nhân dệt may ở một địa phương […]

Chuyến bay lịch sử của “Chim mòng biển”

          Sau khi tận mắt được chứng kiến buổi phóng của sứ mệnh Vostok-5 tại Sân bay vũ trụ Baikonur vào ngày 14/6/1963, Tereshkova bước vào giai đoạn hoàn tất việc chuẩn bị cho chuyến bay của chính mình.

          Sáng 16/6/1963, Tereshkova cùng với Solovyova - phi hành gia dự bị của bà, đều mặc đồ du hành vũ trụ rồi được đưa đến bệ phóng bằng xe buýt.

          Sau khi hoàn thành việc kiểm tra hệ thống liên lạc và hỗ trợ sự sống, Tereshkova tiến vào bên trong tàu vũ trụ, cố định vị trí. Trước lúc con tàu cất cánh, nhiều người vẫn còn nhớ những cảm xúc mãnh liệt của Tereshkova: "Hỡi bầu trời, hãy ngả mũ!".

          Sau 2 giờ đếm ngược, Vostok-6 cất cánh mà không gặp bất kỳ sự cố nào. Sau vài giờ, Tereshkova đã liên lạc được với nhà du hành Bykovsky thuộc sứ mệnh Vostok-5. Đây là lần thứ 2 trong lịch sử hai tàu vũ trụ có người lái ở trong không gian cùng một lúc. Với ký hiệu cuộc gọi vô tuyến là "Chaika" (chim mòng biển), Tereshkova đã trở thành người phụ nữ đầu tiên bay vào vũ trụ khi bà 26 tuổi.

          Trong gần 6 thập kỷ kể từ khi Tereshkova lần đầu tiên mạo hiểm bước vào vũ trụ, đã có thêm 64 phi hành gia nữ tiếp bước bà, như một lời khẳng định cho tầm quan trọng và vị trí của "phái đẹp". Cho đến nay, phụ nữ đã chiếm hơn 10% tổng số các phi hành gia vũ trụ.

(Theohttps://dantri.com.vn/khoa-hoc-cong-nghe/phi-hanh-gia-valentina-tereshkova-bong-hong-dau-tien-bay-vao-vu-tru-20230308051546629.htm)

Thực hiện các yêu cầu từ câu 1 đến câu 5:

Câu 1. Nêu thông tin chính mà văn bản đề cập đến.

Câu 2. Chỉ ra các yếu tố hình thức của văn bản thông tin được thể hiện qua văn bản.

Câu 3. Nhận xét hiệu quả của cách tổ chức thông tin trong văn bản.

Câu 4. Phân tích mối liên hệ giữa các phần trong việc thể hiện thông tin chính của văn bản.

Câu 5. Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích ý nghĩa của sự kiện “Valentina Tereshkova - bóng hồng đầu tiên bay vào vũ trụ” đối với ngành khoa học vũ trụ nói riêng và nhân loại nói chung?

II. Viết

Anh chị hãy viết một bài thuyết minh giới thiệu về một số phẩm chất là thế mạnh của các bạn trẻ hiện nay.

Đáp án

I. Đọc hiểu 

Câu 1:

Phương pháp:

Đọc kĩ văn bản để xác định thông tin chính

Cách giải:

Văn bản đề cập đến hành trình trở thành nữ phi hành gia đầu tiên trên thế giới của Valentina Tereshkova.

Câu 2:

Phương pháp:

Vận dụng kiến thức về các đặc điểm hình thức của văn bản nghị luận để xác định 

Cách giải:

- Nhan đề "Phi hành gia Valentina Tereshkova - bóng hồng đầu tiên bay vào vũ trụ": nêu lên đối tượng và sự kiện chính.

- Sapo (đoạn mở đầu): Trích dẫn câu nói của Tereshkova, khái quát tầm quan trọng của phụ nữ trong hành trình khám phá vũ trụ.

- Đề mục: "Hành trình từ cô công nhân dệt may trở thành nhà du hành vũ trụ" và "Chuyến bay lịch sử của Chim mòng biển": giúp tổ chức thông tin theo các chủ đề nhỏ, mạch lạc.

Câu 3:

Phương pháp:

Vận dụng kiến thức về các cách tổ chức thông tin 

Cách giải:

-  Văn bản tổ chức thông tin theo trình tự thời gian.

- Hiệu quả của cách tổ chức thông tin này: 

 + Cho người đọc nắm được đặc điểm về hành trình cuộc đời và hành trình bay vào vũ trụ của Valentina Tereshkova: Từ cô công nhân trở thành một nhà du hành vũ trụ; từ khi bà chuẩn bị cho chuyến bay vào vũ trụ đến khi hoàn thành chuyến bay. 

+ Cho chúng ta biết được một số thông tin về lịch sử bay vào vũ trụ của nữ giới kể từ lần đầu tiên của Valentina Tereshkova.

Câu 4:

Phương pháp:

Căn cứ vào nội dung văn bản để chỉ ra mối liên hệ giữa các phần trong việc thể hiện thông tin chính

Cách giải:

-  Các phần trong văn bản có mối quan hệ chặt chẽ với nhau: 

+ Phần sa-pô khái quát nội dung chính của văn bản, 

+ phần hai thông tin về cuộc đời của Valentina Tereshkova,

+  phần ba thông tin về chuyến bay vào vũ trụ của Valentina Tereshkova 

+ phần bốn là phần kết luận về số lượng những chuyến bay vào vũ trụ của nữ giới. 

→ Cả bốn phần đều tập trung làm sáng tỏ thông tin chính của văn bản: nói về người phụ nữ đầu tiên bay vào vũ trụ.

Câu 5:

Phương pháp:

Gợi ý:

- Đối với ngành khoa học vũ trụ, những ghi chép về chuyến bay của bà đã đem lại những thông tin mới về vũ trụ, đưa hành trình khám phá vũ trụ lên những bước tiến mới; là động lực thúc đẩy ngành khoa học vũ trụ phát triển.

- Đối với nhân loại: Góp phần đẩy mạnh sự bình đẳng giới trong xã hội, thúc đẩy vai trò của nữ giới trong ngành khoa học vũ trụ nói riêng và các ngành khoa học nói chúng; giáo dục về sức mạnh của lòng đam mê và sự quyết tâm của con người,…

Cách giải:

Chuyến bay của Valentina Tereshkova năm 1963 không chỉ là một cột mốc cá nhân mà còn mang ý nghĩa to lớn đối với ngành khoa học vũ trụ và toàn nhân loại. Về mặt khoa học, sự kiện này chứng minh khả năng thích nghi và đóng góp của phụ nữ trong môi trường vũ trụ khắc nghiệt, mở ra một hướng phát triển mới cho các sứ mệnh không gian có sự tham gia của cả hai giới. Đối với nhân loại, Tereshkova đã trở thành biểu tượng cho sự bứt phá giới hạn, phá vỡ định kiến về vai trò của phụ nữ trong lĩnh vực khoa học kỹ thuật. Hành trình từ một cô công nhân dệt may trở thành phi hành gia của bà là minh chứng hùng hồn cho sức mạnh của ước mơ và lòng quyết tâm, truyền cảm hứng cho hàng triệu người, đặc biệt là phụ nữ trên toàn thế giới, dám theo đuổi đam mê và khẳng định giá trị của bản thân. Sự kiện này, vì thế, đã vượt ra ngoài khuôn khổ của một thành tựu khoa học đơn thuần, trở thành một câu chuyện cổ vũ tinh thần bình đẳng và khát vọng chinh phục của con người.

II. Viết

Phương pháp:

1. Mở bài

Dẫn dắt và giới thiệu về vẻ đẹp phẩm chất là thế mạnh của các bạn trẻ hiện nay.

2. Thân bài

* Nêu một số phẩm chất của các bạn trẻ hiện nay:

+ Tinh thần sáng tạo và đổi mới: Không ngừng tìm tòi, ứng dụng công nghệ, tạo ra những giá trị mới.

+ Tính độc lập và tư duy phản biện: Dám nghĩ, dám làm, dám lên tiếng và bảo vệ chính kiến.

+ Khả năng thích nghi và hội nhập nhanh: Linh hoạt trước sự thay đổi, tự tin hội nhập quốc tế.

+ Trách nhiệm xã hội và lòng nhân ái: Quan tâm đến cộng đồng, môi trường và các vấn đề xã hội.

* Phân tích các phẩm chất ấy dựa trên các ví dụ, dẫn chứng cụ thể trong đời sống hằng ngày, trong học tập, lao động

- Trong học tập, nghiên cứu:

+ Sinh viên tham gia các cuộc thi KHKT trong nước và quốc tế, sáng chế robot, ứng dụng AI.

+ Các bạn trẻ khởi nghiệp (start-up) với những mô hình kinh doanh sáng tạo.

- Trong lao động, sản xuất:

+ Những kỹ sư, lập trình viên trẻ tạo ra sản phẩm công nghệ "Make in Vietnam".

+ Nông dân trẻ ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp.

- Trong đời sống xã hội:

+ Hình ảnh các tình nguyện viên áo xanh trong đại dịch COVID-19, trong các chiến dịch Mùa hè xanh.

+ Phong trào bảo vệ môi trường, nói không với rác thải nhựa do giới trẻ khởi xướng.

* Phân tích, lí giải nguồn gốc của các phẩm chất đáng quý ấy

- Ảnh hưởng từ truyền thống dân tộc: Tinh thần hiếu học, cần cù, yêu nước được kế thừa và phát huy trong bối cảnh mới.

- Tác động của thời đại công nghệ 4.0: Internet và mạng xã hội mở ra cơ hội tiếp cận tri thức toàn cầu, hình thành tư duy mở.

- Sự giáo dục và định hướng từ gia đình, nhà trường: Chú trọng phát triển toàn diện, khuyến khích sự sáng tạo và tư duy độc lập.

* Phát biểu suy nghĩ, cảm nhận về những phẩm chất của các bạn trẻ hiện nay

- Đây là những phẩm chất đáng quý, là "nguyên khí" của quốc gia trong kỷ nguyên số.

- Tạo nên một thế hệ trẻ năng động, tự tin, không ngại thách thức, mang trong mình khát vọng cống hiến và kiến tạo.

3. Kết bài

- Khẳng định lại ý nghĩa to lớn của những phẩm chất tốt đẹp nơi giới trẻ.

- Nhấn mạnh vai trò của họ trong sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước

Cách giải:

Bài viết tham khảo:

Trong dòng chảy bất tận của thời gian, mỗi thế hệ đều mang trong mình một sứ mệnh riêng, một vẻ đẹp riêng. Và thế hệ trẻ hôm nay, những chủ nhân tương lai của đất nước, đang từng bước khẳng định mình bằng một hành trang vô cùng quý giá: những phẩm chất tốt đẹp và nổi bật, vừa kế thừa tinh hoa truyền thống, vừa mang hơi thở của thời đại mới. Họ không chỉ là niềm hy vọng, mà còn là lực lượng tiên phong, đang kiến tạo nên một diện mạo mới cho dân tộc Việt Nam.

Bước sang thế kỷ XXI, giới trẻ Việt Nam đã phát triển và tỏa sáng với nhiều phẩm chất đáng quý. Đầu tiên phải kể đến là tinh thần sáng tạo và đổi mới không ngừng. Không bằng lòng với những gì sẵn có, họ luôn khao khát tìm tòi, học hỏi và ứng dụng công nghệ để tạo ra những giá trị mới. Tiếp đó là tính độc lập và tư duy phản biện. Họ dám nghĩ, dám làm, dám lên tiếng trước những bất công và bảo vệ quan điểm cá nhân một cách có lý lẽ. Trong một thế giới phẳng đầy biến động, khả năng thích nghi và hội nhập nhanh chóng chính là chìa khóa giúp họ không bị tụt lại phía sau. Và trên hết, trách nhiệm xã hội và lòng nhân ái luôn là ngọn lửa ấm nóng trong trái tim tuổi trẻ, thể hiện qua sự quan tâm sâu sắc đến cộng đồng và môi trường.

Những phẩm chất ấy không còn là khái niệm trừu tượng, mà đang được chứng minh sinh động qua từng hành động cụ thể. Trong lĩnh vực học tập và nghiên cứu, hình ảnh những học sinh, sinh viên đoạt giải cao tại các kỳ thi Olympic quốc tế, hay những nhà sáng chế trẻ với các dự án robot, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) phục vụ đời sống, khiến chúng ta không khỏi tự hào. Phong trào khởi nghiệp (start-up) với những mô hình kinh doanh sáng tạo, táo bạo do các bạn trẻ lèo lái đã và đang góp phần thay đổi bộ mặt kinh tế. Trong lao động và sản xuất, thế hệ kỹ sư, lập trình viên trẻ tuổi đang ngày đêm viết nên những dòng code cho các sản phẩm công nghệ "Make in Vietnam", khẳng định vị thế của Việt Nam trên bản đồ công nghệ thế giới. Ở những cánh đồng, những "nông dân áo trắng" ứng dụng công nghệ cao, IoT vào sản xuất nông nghiệp sạch và bền vững. Đặc biệt, trong đời sống xã hội, hình ảnh những chiếc áo xanh tình nguyện xông pha nơi tuyến đầu chống dịch COVID-19, hay nhiệt huyết trong các chiến dịch Mùa hè xanh đã trở thành biểu tượng đẹp về lòng nhân ái và trách nhiệm. Họ còn là những người tiên phong trong các phong trào bảo vệ môi trường, nói không với rác thải nhựa, lan tỏa lối sống xanh đến toàn cộng đồng.

Vậy đâu là nguồn cội hun đúc nên những phẩm chất đáng trân quý ấy? Trước hết, đó là sự kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc như hiếu học, cần cù, yêu nước, thương nòi, nhưng được thể hiện bằng một hình thức mới, phù hợp với thời đại. Thứ hai, sự bùng nổ của cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0 đã mở ra một chân trời tri thức rộng lớn. Internet và mạng xã hội trở thành công cụ đắc lực, giúp giới trẻ có cơ hội tiếp cận với tinh hoa của nhân loại, từ đó hình thành tư duy cởi mở và khả năng hội nhập. Và không thể không kể đến sự giáo dục đúng đắn từ gia đình và nhà trường, ngày càng chú trọng phát triển năng lực cá nhân, khuyến khích tư duy phản biện và sáng tạo thay vì lối học thụ động.

Có thể nói, những phẩm chất của giới trẻ hôm nay khiến chúng ta thêm tin tưởng và hy vọng. Họ không chỉ là những người thừa kế, mà còn là những kiến trúc sư đang kiến tạo nên một Việt Nam mới - năng động, sáng tạo và giàu lòng nhân ái. Sự năng động, bản lĩnh và khát khao cống hiến của họ chính là "nguyên khí" quốc gia trong kỷ nguyên số, là nguồn lực nội sinh mạnh mẽ nhất để đất nước phát triển bền vững. Họ mang trong mình một khát vọng vươn lên, không ngại dấn thân, không sợ thách thức, và luôn hướng đến những giá trị nhân văn, tốt đẹp.

Tóm lại, những phẩm chất tốt đẹp nơi giới trẻ không chỉ là thế mạnh của riêng họ, mà còn là tài sản vô giá của cả dân tộc. Chính họ sẽ là những người chèo lái con thuyền đất nước vượt qua mọi thách thức, hiện thực hóa khát vọng đưa Việt Nam trở thành một quốc gia hùng cường và thịnh vượng. Vai trò và sứ mệnh của thế hệ trẻ trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước là không thể phủ nhận.