Đề thi giữa kì 1 Văn 7 - Đề số 14

Đề thi

I. ĐỌC HIỂU (4,0 điểm)

Đọc bài thơ sau:

Lời ru của mẹ

(Thơ Xuân Quỳnh - Kiều Văn chủ biên, NXB Đồng Nai, 1997)

Câu 1 (0.5 điểm). Bài thơ được viết theo thể thơ nào?

Câu 2 (0.5 điểm). Tìm phó từ có trong hai câu thơ:

Khi con vừa ra đời

Lời ru về mẹ hát

Câu 3 (1.0 điểm). Câu thơ “Lúc con nằm ấm áp/Lời ru là tấm chăn” sử dụng biện pháp tu từ nào? Nêu tác dụng của biện pháp tu từ đó?

Câu 4 (1.0 điểm). Bài thơ nhắn gửi đến chúng ta thông điệp gì?

Câu 5 (1.0 điểm). Em hiểu gì về hình ảnh lời ru được tác giả sử dụng trong bài thơ?

PHẦN VIẾT (6.0 điểm)

Câu 1 (2.0 điểm). Viết đoạn văn nêu cảm nghĩ của em về đoạn thơ sau:

“Lời ru ẩn nơi nào

Giữa mênh mang trời đất

Khi con vừa ra đời

Lời ru về mẹ hát

Lúc con nằm ấm áp

Lời ru là tấm chăn

Trong giấc ngủ êm đềm

Lời ru thành giấc mộng

Khi con vừa tỉnh giấc

Thì lời ru đi chơi

Lời ru xuống ruộng khoai

Ra bờ ao rau muống”

(Trích “Lời ru của mẹ” - Xuân Quỳnh)

Câu 2 (4.0 điểm). 

Trong cuộc sống, có ý kiến cho rằng: “Lòng biết ơn là cội nguồn của hạnh phúc.”
Em hãy viết một bài văn (khoảng 600 chữ) trình bày suy nghĩ của em về ý kiến trên.

Đáp án

I. PHẦN ĐỌC HIỂU (4.0 điểm)

Câu 1.

Phương pháp:

Dựa vào đặc trưng thể loại

Lời giải chi tiết:

Thể thơ 5 chữ

Câu 2.

Phương pháp:

Vận dụng kiến thức đã học về phó từ

Lời giải chi tiết:

Phó từ: vừa

Câu 3.

Phương pháp:

Vận dụng kiến thức về biện pháp so sánh

Lời giải chi tiết:

- Biện pháp tu từ so sánh lời ru là tấm chăn

- Tác dụng: Gợi nên niềm yêu thương và tấm lòng của người mẹ. Phải có trái tim nhân hậu, giàu tình thương dành cho con tác giả mới phát hiện và ghi lại một cách chân thành và sâu sắc đến thế.

Câu 4.

Phương pháp:

Từ nội dung rút ra thông điệp phù hợp

Lời giải chi tiết:

Thông điệp mà tác giả muốn nhắn gửi đó là tình mẫu tử là thiêng liêng, cao cả, vĩnh hằng. Dẫu con lớn khôn, trưởng thành thì tình mẹ vẫn luôn bên con chia sẻ ngọt bùi, che chở đời con, giúp con vững bước trên đường đời. Vì thế hãy biết ơn, tự hào, trân quý cha mẹ mình

Câu 5.

Phương pháp:

Liên hệ thực tế

Lời giải chi tiết:

Lời ru trong bài thơ là hình ảnh ẩn dụ đầy cảm động về tình mẹ. Trong bài thơ, hình ảnh lời ru được nhắc lại nhiều lần tạo nên giọng điệu tha thiết, gợi sức sống, sự bền bỉ của lời ru. Đó cũng chính là tình mẫu tử thiêng liêng, bất diệt.

PHẦN VIẾT (6.0 điểm)

Câu 1.

Phương pháp:

*Mở đoạn:

+ Đoạn thơ trên được trích từ bài thơ “Lời ru của mẹ” của nhà thơ Xuân Quỳnh.

+ Đoạn thơ đã khơi gợi trong lòng người đọc không ít những cảm xúc và suy nghĩ về ý nghĩa của lời ru, của tình mẹ đối với cuộc đời của mỗi con người.

*Thân đoạn:

+ Chủ đề chính của bài thơ là tình mẫu tử, được thể hiện qua những lời ru đầy yêu thương của mẹ .

+ Những lời hát ru của mẹ được tác giả nhắc tới trong đoạn thơ khiến ta nhớ về những niệm về tuổi thơ êm đềm được sống trong vòng tay yêu thương của mẹ. Mỗi lời ru của mẹ đều mang đến một cảm giác yên bình và an lành. Nó khiến ta không chỉ cảm nhận được sự quan tâm, che chở của mẹ mà còn nuôi dưỡng ta về mặt tinh thần.

+ Đoạn thơ giúp ta nhận ra tình yêu vô điều kiện, sự hy sinh thầm lặng của mẹ. Mẹ luôn dõi theo và bảo vệ con trong mọi hoàn cảnh. Ta trân trọng và biết ơn từng giây phút được ở bên mẹ, được nghe tiếng mẹ ru, được mẹ yêu thương vỗ về.

+ Về nghệ thuật, đoạn thơ mang phong cách nhẹ nhàng với giọng điệu dịu dàng, ấm áp. Xuân Quỳnh sử dụng ngôn từ giản dị nhưng đầy sức gợi, các biện pháp tu từ như ẩn dụ và nhân hóa được dùng khéo léo đã làm nổi bật ý nghĩa của lời ru. Cấu trúc bài thơ đơn giản nhưng chặt chẽ, mỗi khổ thơ đều gợi lên một hình ảnh cụ thể để từ đó gợi lên tình mẫu tử cao đẹp, thiêng liêng. Chính những yếu tố nghệ thuật trong đoạn thơ đã giúp làm nổi bật nội dung và thông điệp, tạo nên một tác phẩm đầy cảm xúc và ý nghĩa.

*Kết đoạn:

+ Đọc đoạn thơ ta càng thêm trân trọng, yêu thương và biết ơn mẹ.

+ Đoạn thơ đã nhắc nhở mỗi chúng ta về ý nghĩa thiêng liêng của tình mẫu tử. Nó khiến ta nhận ra rằng mình cần trân trọng và giữ gìn những tình cảm thiêng liêng này trong cuộc sống, đồng thời sống sao cho xứng đáng với tình yêu thương của mẹ.

Lời giải chi tiết:

Đoạn thơ trên được trích từ bài thơ “Lời ru của mẹ” của nhà thơ Xuân Quỳnh. Đoạn thơ đã khơi gợi trong lòng người đọc không ít những cảm xúc và suy nghĩ về ý nghĩa của lời ru, của tình mẹ đối với cuộc đời của mỗi con người. Chủ đề chính của bài thơ là tình mẫu tử, được thể hiện qua những lời ru đầy yêu thương của mẹ. Những lời hát ru của mẹ được tác giả nhắc tới trong đoạn thơ khiến ta nhớ về những niệm về tuổi thơ êm đềm được sống trong vòng tay yêu thương của mẹ. Mỗi lời ru của mẹ đều mang đến một cảm giác yên bình và an lành. Nó khiến ta không chỉ cảm nhận được sự quan tâm, che chở của mẹ mà còn nuôi dưỡng ta về mặt tinh thần. Đoạn thơ giúp ta nhận ra tình yêu vô điều kiện, sự hy sinh thầm lặng của mẹ. Mẹ luôn dõi theo và bảo vệ con trong mọi hoàn cảnh. Ta trân trọng và biết ơn từng giây phút được ở bên mẹ, được nghe tiếng mẹ ru, được mẹ yêu thương vỗ về. Về nghệ thuật, đoạn thơ mang phong cách nhẹ nhàng với giọng điệu dịu dàng, ấm áp. Xuân Quỳnh sử dụng ngôn từ giản dị nhưng đầy sức gợi, các biện pháp tu từ như ẩn dụ và nhân hóa được dùng khéo léo đã làm nổi bật ý nghĩa của lời ru. Cấu trúc bài thơ đơn giản nhưng chặt chẽ, mỗi khổ thơ đều gợi lên một hình ảnh cụ thể để từ đó gợi lên tình mẫu tử cao đẹp, thiêng liêng. Chính những yếu tố nghệ thuật trong đoạn thơ đã giúp làm nổi bật nội dung và thông điệp, tạo nên một tác phẩm đầy cảm xúc và ý nghĩa. Đọc đoạn thơ ta càng thêm trân trọng, yêu thương và biết ơn mẹ. Đoạn thơ đã nhắc nhở mỗi chúng ta về ý nghĩa thiêng liêng của tình mẫu tử. Nó khiến ta nhận ra rằng mình cần trân trọng và giữ gìn những tình cảm thiêng liêng này trong cuộc sống, đồng thời sống sao cho xứng đáng với tình yêu thương của mẹ.

Câu 2.

Phương pháp:

1. Mở bài

- Giới thiệu vấn đề: Trong cuộc sống, lòng biết ơn là một giá trị đạo đức cao đẹp.

- Dẫn dắt → trích dẫn ý kiến: “Lòng biết ơn là cội nguồn của hạnh phúc.”

2. Thân bài

a. Giải thích

- Lòng biết ơn: là sự trân trọng, ghi nhớ công lao, tình cảm, sự giúp đỡ của người khác dành cho mình.

- “Cội nguồn của hạnh phúc”: nền tảng để con người cảm thấy vui vẻ, sống ý nghĩa, được yêu thương.
→ Ý kiến muốn khẳng định: hạnh phúc không chỉ đến từ vật chất, mà còn từ thái độ sống biết ơn, tri ân.

b. Biểu hiện và ý nghĩa

- Biết ơn cha mẹ: sinh thành, dưỡng dục.

- Biết ơn thầy cô: dạy dỗ, dìu dắt.

- Biết ơn bạn bè, người xung quanh: đồng hành, giúp đỡ trong khó khăn.

- Biết ơn xã hội, đất nước: tạo môi trường sống, hòa bình, cơ hội phát triển.
→ Lòng biết ơn giúp ta sống nhân ái, biết trân trọng hạnh phúc, lan tỏa yêu thương, làm cho các mối quan hệ trở nên tốt đẹp hơn.

c. Dẫn chứng

- HS tự lấy dẫn chứng phù hợp

d. Phản đề

- Một số người vô ơn, chỉ biết nhận mà không biết trả ơn → dễ trở thành ích kỉ, vô cảm, đánh mất tình yêu thương của người khác.

- Sống không biết ơn sẽ làm con người khô cứng, khó tìm thấy hạnh phúc đích thực.

e. Bài học bản thân

- Mỗi người, đặc biệt học sinh, cần rèn luyện lòng biết ơn qua những việc làm nhỏ: nghe lời cha mẹ, kính trọng thầy cô, chia sẻ với bạn bè, biết nói lời cảm ơn.

- Biết ơn giúp ta sống đẹp, trưởng thành và tìm thấy niềm vui giản dị trong cuộc sống.

3. Kết bài

- Khẳng định lại ý nghĩa của lòng biết ơn.

- Liên hệ bản thân: Em sẽ sống biết ơn để trở thành người hạnh phúc và có ích.

Lời giải chi tiết:

Trong kho tàng đạo lí truyền thống của dân tộc ta, lòng biết ơn luôn được xem là một phẩm chất cao đẹp, làm nên nhân cách con người. Từ ngàn xưa, cha ông ta đã dạy: “Uống nước nhớ nguồn, ăn quả nhớ kẻ trồng cây.” Bàn về ý nghĩa của sự tri ân, có ý kiến cho rằng: “Lòng biết ơn là cội nguồn của hạnh phúc.” Đây là một nhận định sâu sắc, gợi cho chúng ta nhiều suy nghĩ.

Trước hết, lòng biết ơn là gì? Đó là thái độ trân trọng, ghi nhớ và đền đáp công ơn đối với những ai đã giúp đỡ, yêu thương ta trong cuộc sống. “Cội nguồn của hạnh phúc” nghĩa là gốc rễ, nền tảng để con người được sống vui vẻ, thanh thản và được yêu thương. Như vậy, câu nói trên muốn khẳng định: hạnh phúc đích thực không chỉ đến từ vật chất, mà quan trọng hơn cả là thái độ sống biết ơn, biết trân trọng tình nghĩa.

Thật vậy, lòng biết ơn có nhiều biểu hiện phong phú trong đời sống. Trước hết, đó là sự biết ơn đối với cha mẹ, những người đã sinh thành, dưỡng dục và dành cho ta tình yêu thương vô điều kiện. Kế đến là lòng biết ơn thầy cô, những người đã dạy dỗ, truyền đạt tri thức và dìu dắt ta nên người. Bên cạnh đó, ta cũng cần biết ơn bạn bè, những người luôn kề vai sát cánh, sẻ chia buồn vui. Rộng hơn, mỗi người đều phải biết ơn xã hội, quê hương, đất nước – nơi mang lại cho ta môi trường hòa bình, những cơ hội học tập và phát triển. Chính nhờ lòng biết ơn, ta mới sống nhân ái, trân trọng hạnh phúc, vun đắp tình yêu thương, từ đó cảm thấy cuộc đời có ý nghĩa hơn.

Trong thực tế, có biết bao tấm gương thể hiện tinh thần ấy. Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn căn dặn thế hệ trẻ “uống nước nhớ nguồn, ăn quả nhớ kẻ trồng cây”, nhắc nhở ta phải tri ân những người đi trước. Hằng năm, chúng ta có ngày 20/11 để tri ân thầy cô, ngày 27/7 để tưởng nhớ thương binh liệt sĩ, hay mùa Vu lan báo hiếu để thể hiện tình cảm với cha mẹ. Đó đều là minh chứng cho giá trị trường tồn của lòng biết ơn. Bên cạnh đó, nhiều học sinh nghèo nhờ ý thức tri ân cha mẹ và thầy cô đã vượt khó học giỏi, trở thành những người có ích cho xã hội.

Tuy nhiên, trong xã hội vẫn còn một số người vô ơn, chỉ biết nhận mà không biết trả ơn. Họ sống ích kỉ, vô cảm, coi thường công sức của người khác. Lối sống ấy không những khiến họ mất đi sự yêu thương, tin tưởng của mọi người, mà còn khó có thể tìm thấy hạnh phúc thật sự.

Từ những suy ngẫm trên, bản thân em nhận ra rằng cần phải nuôi dưỡng lòng biết ơn từ những hành động nhỏ bé: nghe lời cha mẹ, lễ phép với thầy cô, chia sẻ cùng bạn bè, nói lời cảm ơn khi nhận được sự giúp đỡ. Đó là cách đơn giản nhưng thiết thực để ta bồi đắp tình yêu thương và trở nên hạnh phúc hơn mỗi ngày.

Tóm lại, “lòng biết ơn là cội nguồn của hạnh phúc” là một chân lí giản dị mà sâu sắc. Biết ơn giúp con người sống đẹp hơn, biết trân trọng những gì mình có và lan tỏa yêu thương trong cộng đồng. Riêng em, em sẽ cố gắng rèn luyện lòng biết ơn trong học tập và cuộc sống, để mai sau trở thành một người vừa hạnh phúc, vừa có ích cho xã hội.