Cảm hứng là cảm xúc mãnh liệt, được dồn nén cao độ, thúc đẩy hành động sáng tạo của nhà văn. Nếu sự lí giải chủ đề làm nên chiều sâu tư tưởng của tác phẩm, thì cảm hứng khơi gợi sự đồng cảm, tác động mạnh mẽ đến cảm xúc của người đọc.
- Tình cảm mãnh liệt: Cảm hứng chủ đạo thường là những cảm xúc sâu sắc và mạnh mẽ, như tình yêu, nỗi nhớ, lòng yêu nước, hoặc sự phẫn nộ.
- Tư tưởng xác định: Nó thường gắn liền với một tư tưởng hoặc thông điệp cụ thể mà tác giả muốn truyền tải.
- Xuyên suốt tác phẩm: Cảm hứng này được thể hiện liên tục và nhất quán trong suốt tác phẩm, từ đầu đến cuối.
- Tác động đến cảm xúc người đọc: Mục tiêu của cảm hứng chủ đạo là gây tác động mạnh mẽ đến cảm xúc và suy nghĩ của người đọc hoặc người xem.
- Cảm hứng chủ đạo của bài thơ Bếp lửa (Bằng Việt): Nỗi nhớ, tình thương, sự kính trọng và biết ơn bà của người cháu.
- Cảm hứng chủ đạo của bài thơ Đò Lèn (Nguyễn Duy): Nỗi nhớ quê hương, tình cảm gia đình và những kỷ niệm tuổi thơ
- Cảm hứng chủ đạo của bài Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc của Nguyễn Đình Chiểu: Lòng yêu nước nồng nàn, tinh thần yêu thương đồng bào sâu sắc và niềm tin vào sự bất tử của dân tộc.