Nêu một số ý tưởng cơ bản có thể triển khai khi thực hiện đề tài sau:
So sánh cái nhìn về chiến tranh trong Nỗi buồn chiến tranh với cái nhìn về chiến tranh trong một tác phẩm phù hợp mà bạn đã học hoặc tìm đọc thêm.
Dựa vào kiến thức và kĩ năng viết bài văn nghị luận so sánh, đánh giá hai tác phẩm truyện
Nêu ý tưởng của bản thân (có thể tham khảo trên sách, báo, internet,...)
1. Tổng quan về chủ đề chiến tranh trong các tác phẩm
Giới thiệu về tác phẩm:
+ "Nỗi buồn chiến tranh": Tác phẩm của Bảo Ninh tập trung vào cuộc chiến tranh Việt Nam và những ảnh hưởng lâu dài của nó đối với tâm lý và cuộc sống của những người lính. Nó khai thác sâu vào nỗi đau, mất mát và sự tàn phá của chiến tranh.
+ Chọn một tác phẩm khác có liên quan đến chiến tranh, có thể là một tác phẩm văn học Việt Nam hoặc quốc tế, chẳng hạn như "Chí Phèo" của Nam Cao
2. So sánh về bối cảnh lịch sử và xã hội
+ Tác phẩm của Bảo Ninh được viết trong bối cảnh sau chiến tranh Việt Nam
+ Dù không trực tiếp nói về chiến tranh, tác phẩm của Nam Cao được viết trong bối cảnh xã hội Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám 1945, một thời kỳ đầy bất công và bạo lực do sự thống trị của thực dân và tầng lớp địa chủ phong kiến.
=> so sánh sự bất ổn và bạo lực trong xã hội, dù xuất phát từ những nguyên nhân khác nhau (chiến tranh vs. áp bức giai cấp), đều để lại những vết thương sâu sắc trong lòng con người.
3. So sánh hình ảnh và số phận của nhân vật chính
+ Kiên trong “Nỗi buồn chiến tranh”: Một người lính mang trong mình những vết thương tinh thần sau chiến tranh, luôn sống trong sự ám ảnh về quá khứ và cảm giác vô vọng về tương lai.
+ Chí Phèo trong “Chí Phèo”: Một nông dân nghèo khổ bị biến thành "con quỷ dữ" của làng Vũ Đại do sự áp bức và bóc lột của xã hội phong kiến, cuối cùng cũng bị xã hội ruồng bỏ và đẩy vào con đường tự hủy diệt.
=> So sánh: Cả hai nhân vật đều là nạn nhân của những thế lực lớn hơn bản thân họ (chiến tranh, xã hội phong kiến). So sánh cách mà chiến tranh và áp bức xã hội hủy hoại tâm hồn và cuộc sống của họ.
4. Cách nhìn về chiến tranh trong từng tác phẩm
- “Nỗi buồn chiến tranh”:
+ Chiến tranh như một nỗi đau cá nhân: không chỉ gây ra sự tổn thương về thể xác mà còn làm suy sụp tâm hồn và cuộc sống của những người lính.
+ Ảnh hưởng lâu dài và không thể hồi phục: Khắc họa rõ nét những hậu quả lâu dài của chiến tranh, từ việc mất mát người thân, cảm giác tội lỗi, đến sự mất định hướng và khủng hoảng tinh thần.
+ Mô tả chiến tranh bằng hình ảnh đẫm máu và bi thảm: Các chi tiết mô tả chiến trường và cái chết là rất cụ thể và tàn bạo, phản ánh sự tàn khốc của chiến tranh.
- “Chí Phèo”
+ Viết về cuộc sống của Chí Phèo, một nông dân bị biến thành kẻ côn đồ và tay sai của xã hội. Mặc dù chiến tranh không phải là chủ đề chính nhưng ảnh hưởng của xã hội và chiến tranh có thể được phản ánh qua số phận của nhân vật.
+ Chí Phèo bị xã hội áp bức và biến thành tay sai, điều này phản ánh sự phân hóa xã hội trong thời kỳ chiến tranh và cách các hệ thống xã hội tác động đến cá nhân.
+ là nạn nhân của một xã hội không công bằng
5. So sánh cái nhìn về ý nghĩa của cuộc sống sau những biến cố lớn
+ Nỗi buồn chiến tranh: thể hiện một cái nhìn sâu sắc về sự trống rỗng và khó khăn trong việc tìm lại ý nghĩa cuộc sống sau chiến tranh.
+ Chí Phèo: Nam Cao thể hiện sự bi kịch của Chí Phèo khi không thể tìm thấy ý nghĩa của cuộc sống sau khi bị xã hội ruồng bỏ.
So sánh: Cả hai tác phẩm đều phản ánh sự khó khăn trong việc tìm kiếm ý nghĩa của cuộc sống sau những biến cố lớn, dù những biến cố đó khác nhau về bản chất.
Các bài tập cùng chuyên đề
Nêu cơ sở của việc so sánh, đánh giá hai tác phẩm: viết cùng đề tài, tiêu biểu cho những cách tiếp cận hiện thực chiến tranh của văn học trong một giai đoạn cụ thể.
Nêu mục đích của việc so sánh, đánh giá hai tác phẩm.
Trình bày luận điểm khái quát của hai tác phẩm
Trình bày những thông tin cần thiết về từng tác phẩm được so sánh: xuất xứ, bối cảnh câu chuyện, cốt truyện, nhân vật,...
Thông tin khái quát về Mảnh trăng cuối rừng
Thông tin khái quát về những đứa con trong gia đình.
Phân tích cụ thể điểm tương đồng giữa hai tác phẩm: tính chất của sự miêu tả và cảm hứng sáng tác.
a. Đọc và tìm hiểu văn bản sau rồi trả lời các câu hỏi bên dưới:
- Văn bản lựa chọn cấp độ nào để tiến hành so sánh? Việc so sánh dựa trên những tiêu chí nào
- Việc lập bảng có tác dụng gì trong thao tác so sánh? Xác định hai ý chính trong đoạn văn sau bảng. Hai ý này có quan hệ thế nào với những tiêu chí lập bảng ở trên
- Những khác biệt nào giữa hai tác phẩm được nêu ra ở văn bản ?
b. Văn bản trên có đáp ứng của một bài so sánh, đánh giá hai tác phẩm truyện không? Vì sao?
So sánh yếu tố kì ảo trong: “ Chuyện chức phán sự đền tản viên” của Nguyễn Dữ với yếu tố kì ảo trong truyện cổ tích “ Thạch Sanh”
Đọc lại đoạn trích so sánh giữa “Câu chuyện tình ở Thanh Trì” và “Trương Chi” ( ý a trong mục 1.2) và phân tích làm sáng tỏ ba điểm cần lưu ý sau:
- Xác định rõ cấp độ so sánh: đề tài hay cốt truyện, nhân vật, hình ảnh...
- Các dẫn chứng phục vụ cho việc so sánh phải chính xác và cùng cấp độ ( cốt truyện với cốt truyện, hình ảnh với hình ảnh, nhân vật với nhân vật,...)
- Chỉ ra được ý nghĩa của sự tương đồng hoặc khác biệt giữa hai tác phẩm
Cụm từ nào trong nhan đề và các đoạn mở bài, kết bài cho thấy đề tài của bài viết đã được xác định rõ ràng, cụ thể?
Tác giả bài viết so sánh, đánh giá hai tác phẩm trên những tiêu chí nào?
Nhận xét về cách sử dụng lí lẽ và bằng chứng của tác giả bài viết khi so sánh, đánh giá hai tác phẩm.
Nêu một số mẫu câu mà người viết thường dùng nhằm làm rõ sự tương đồng/ khác biệt giữa hai tác phẩm.
Từ bài viết trên đây, bạn rút ra những lưu ý gì khi viết bài văn nghị luận so sánh, đánh giá hai tác phẩm văn học?
Viết bài văn nghị luận so sánh, đánh giá hai tác phẩm truyện, kí hoặc kịch mà theo bạn là có những điểm tương đồng/ khác biệt.
Hãy sửa lại nhận định sau cho chính xác:
“Bài nghị luận so sánh, đánh giá hai tác phẩm hướng tới mục đích xem tác phẩm nào có giá trị hơn tác phẩm nào chứ không phải để nhận ra những khác biệt, sự đa dạng trong cách nhìn và cảm thụ về đời sống.”.
Lập dàn ý so sánh điểm giống và khác nhau trong hai truyện ngắn Muối của rừng và Con thú lớn nhất.
Chọn một luận điểm mà em thấy tâm đắc nhất trong dàn ý ở câu 2 và viết thành một đoạn văn có độ dài từ 15-20 dòng.
Chuyển dàn ý về so sánh điểm giống và khác nhau trong hai truyện ngắn Muối của rừng và Con thú lớn thành bài trình chiếu Powerpoint và trình bày trước lớp hoặc trong tổ/ nhóm.
Lập dàn ý cho đề tài bài viết mà bạn tự chọn có nội dung so sánh, đánh giá hai tác phẩm truyện.
Lập bảng đối chiếu so sánh, đánh giá các yếu tố thuộc nội dung, nghệ thuật trong hai tác phẩm truyện và hai tác phẩm kịch. Có thể sử dụng mẫu bảng sau (làm vào vở):
|
Nội dung/ hình thức |
So sánh, đánh giá hai tác phẩm truyện |
So sánh, đánh giá hai tác phẩm kịch |
|
So sánh các yếu tố nội dung |
(Liệt kê các yếu tố cơ bản về nội dung của thể loại cần so sánh) |
(Liệt kê các yếu tố cơ bản về nội dung của thể loại cần so sánh) |
|
So sánh các yếu tố nghệ thuật |
(Liệt kê các yếu tố cơ bản về nghệ thuật của thể loại cần so sánh) |
(Liệt kê các yếu tố cơ bản về nghệ thuật của thể loại cần so sánh) |
Lập dàn ý cho một trong các đề sau:
a. Viết bài nghị luận so sánh, đánh giá vai trò của yếu tố kì ảo trong hai tác phẩm Chuyện chức phán sự đền Tản Viên (Nguyễn Dữ) và Trên đỉnh non Tản (Nguyễn Tuân).
b. Viết bài nghị luận so sánh, đánh giá hình tượng nhân vật Sơn Tinh trong hai tác phẩm Trên đỉnh non Tản (Nguyễn Tuân) và Sơn Tinh, Thủy Tinh của Nguyễn Nhược Pháp.
c. Viết bài nghị luận so sánh, đánh giá về cách xây dựng hình tượng nhân vật bi kịch trong hai văn bản Vĩnh biệt Cửu Trùng đài (trích Vũ Như Tô, Nguyễn Huy Tưởng) và Sống hay không sống - đó là vấn đề ( trích Hăm - lét, U. Sếch - xpia)
Dựa vào dàn ý mà bạn đã lập khi thực hiện Bài tập 3, hãy chọn một ý phần thân bài trong dàn ý viết thành một đoạn văn khoảng 300 chữ (có câu mở đoạn, các câu thân đoạn và câu kết đoạn), chỉ ra điểm tương đồng/ điểm khác biệt giữa hai tác phẩm
