Đọc bốn khổ thơ đầu bài thơ Đêm nay Bác không ngủ và tìm những chi tiết giúp em biết lúc này thời tiết rất lạnh. Việc miêu tả thời tiết lạnh có liên quan gì đến sự kiện “đêm nay Bác không ngủ” trong bài thơ?
Đọc kĩ bốn khổ thơ
- Trong bốn khổ đầu của bài thơ, tuy từ “lạnh” không xuất hiện nhưng người đọc vẫn cảm nhận được thời tiết rất lạnh. Đó là vì nhà thơ đã đưa vào các khổ thơ này những chi tiết để miêu tả cái lạnh của thời tiết một cách rất tinh tế:
+ Vì lạnh nên phải đốt lửa để sưởi ấm.
+ Vì lạnh phải đắp chăn để giữ ấm.
- Cái lạnh vào lúc “trời khuya” nên càng lạnh thêm.
+ Đặc biệt, chi tiết “trời mưa lâm thâm” càng khiến cho cái lạnh trở nên giá
buốt hơn.
- Chi tiết thời tiết lạnh giúp ta thấy được lí do Bác không ngủ (vì thương chiến sĩ, dân công ngoài mặt trận). Thêm nữa, đêm khuya, trời lạnh, thông thường ai cũng có nhu cầu được ngủ, được nghỉ ngơi nhưng Bác vẫn không ngủ. Điều này giúp người đọc hiểu sâu sắc hơn về tình cảm của Bác dành cho đồng bào, chiến sĩ.
Các bài tập cùng chuyên đề
Đọc kĩ văn bản Đêm nay Bác không ngủ và xác định câu chuyện được kể trong bài thơ
Nhận biết những yếu tố tự sự, miêu tả trong văn bản Đêm nay Bác không ngủ và chỉ ra tác dụng của những yếu tố ấy.
Chỉ ra một số nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của bài thơ Đêm nay Bác không ngủ.
Đọc trước bài thơ Đêm nay Bác không ngủ, tìm hiểu thêm về tác giả Minh Huệ.
Chỉ ra tác dụng của các từ láy trong khổ thơ thứ hai bài thơ Đêm nay Bác không ngủ
Xác định và nêu tác dụng của biện pháp tu từ trong dòng thơ số 11 bài thơ Đêm nay Bác không ngủ.
Chú ý tác dụng của dấu gạch đầu dòng ở các dòng thơ số 23, 25 bài thơ Đêm nay Bác không ngủ và việc tạo yếu tố tự sự.
Các từ "đinh ninh", "phăng phắc" trong văn bản Đêm nay Bác không ngủ giúp em hình dung ra hình ảnh Bác lúc này như thế nào?
Khổ thơ từ câu 53 - 56 bài thơ Đêm nay Bác không ngủ thể hiện tâm trạng của ai?
Xác định cách gieo vần của hai khổ thơ cuối bài thơ Đêm nay Bác không ngủ.
Bài thơ Đêm nay Bác không ngủ có những nhân vật nào? Tìm các chi tiết liên quan đến hoàn cảnh xuất hiện của các nhân vật. Kể lại câu chuyện trong bài thơ dựa theo trật tự thời gian (khoảng 9-10 dòng).
Liệt kê các chi tiết thể hiện tình cảm của Bác đối với các chiến sĩ và dân công trong Đêm nay Bác không ngủ. Chi tiết nào gây ấn tượng nhất cho em?
Tìm các chi tiết thể hiện tình cảm của anh đội viên dành cho Bác Hồ (từ dòng 1 - dòng 44) trong Đêm nay Bác không ngủ. Chi tiết nào đem lại cho em nhiều cảm xúc nhất?
Câu thơ “Đêm nay Bác không ngủ” được điệp lại mấy lần trong bài thơ Đêm nay Bác không ngủ? Ý nghĩa của sự điệp lại này là gì?
Hãy chỉ ra một số yếu tố miêu tả trong văn bản Đêm nay Bác không ngủ và nêu tác dụng qua một ví dụ cụ thể.
Đoạn trích sau là toàn bộ câu chuyện mà Minh Huệ được nghe kế lại về Bác. Đọc đoạn trích và thực hiện yêu cầu bên dưới:
“Một đêm, Bác Hồ ghé vào một lán bộ đội giữa rừng. Một đội viên tỉnh giấc thấy có một cụ già Nùng đang tiếp củi vào bếp lửa giữa lán. Bóng ông cụ và ánh lửa như đang toả sáng, xua đi bóng tối và cái lạnh lẽo của núi rừng. Anh trùm kín thêm áo trấn thủ lên đầu định ngủ tiếp nhưng linh tính mách bảo anh một điều gì đó. Anh ló đầu ra, căng mắt quan sát và nhận ra Bác Hồ. Anh vùng dậy sung sướng định reo lên nhưng không hiểu sao, anh chỉ lại run run khẽ thốt:
- Bác ơi, sao Bác chưa ngủ ạ? Thưa Bác, mời Bác đi ngủ...
Bác cười hiển, đầm ấm:
- Được, cháu cứ ngủ ngon, Bác sẽ đi ngủ.
Vâng lời Bác, anh đội viên trở về sạp. Nhưng làm sao có thể ngủ được khi được gặp Bác Hồ và Bác Hồ còn thức. Thế là anh lại vùng dậy, nài nỉ mời Bác đi ngủ kẻo trời sắp sáng. Bác lại âu yếm bảo: “Cháu cứ việc ngủ ngon, ngày mai đi đánh giặc. Cháu ngủ ngon là Bác khoẻ. Bác không buồn ngủ vì trời lạnh còn nhiều bộ đội và dân công ngủ ngoài rừng.”...”.
(Nhà thơ Minh Huệ đã viết bài thơ “Đêm nay Bác không ngủ” như thế nào?)
Chỉ ra sự giống nhau, khác nhau giữa đoạn trích và bài thơ của Minh Huệ.
Chi tiết “Rồi Bác đi dém chăn / Từng người từng người một” giúp em hiểu được điều gì về tình cảm của Bác với các chiến sĩ?
Vì sao ở đoạn cuối bài thơ Đêm nay Bác không ngủ, anh đội viên lại “thức luôn cùng Bác”?
Câu thơ “Đêm nay Bác không ngủ” được điệp lại mấy lần trong bài thơ Đêm nay Bác không ngủ? Ý nghĩa của sự điệp lại này là gì?
Hãy chỉ ra một số yếu tố miêu tả trong văn bản Đêm nay Bác không ngủ và nêu tác dụng qua một ví dụ cụ thể.
Đoạn trích sau là toàn bộ câu chuyện mà Minh Huệ được nghe kể lại về Bác.
Đọc đoạn trích và thực hiện yêu cầu bên dưới:
Một đêm, Bác Hồ ghé vào một lán bộ đội giữa rừng. Một đội viên tỉnh giấc thấy "Có một cụ già Nùng" đang tiếp củi vào bếp lửa giữa lán. Bóng ông cụ và ánh lửa như đang tỏa sáng, xua đi bóng tôi và cái lạnh lẽo của núi rừng. Anh trùm kín thêm áo trấn thủ lên đầu định ngủ tiếp nhưng linh tính mách bảo anh một điều gì đó. Anh ló đầu ra, căng mắt quan sát và nhận ra Bác Hồ. Anh vùng dậy sung sướng định reo lên nhưng không hiểu sao, anh chỉ lại run run khẽ thốt:
- Bác ơi, sao Bác chưa ngủ ạ? Thưa Bác, mời Bác đi ngủ...
Bác cười hiền, đầm ấm:
- Được, cháu cứ ngủ ngon, Bác sẽ đi ngủ.
Vâng lời Bác, anh đội viên trở về sạp. Nhưng làm sao có thể ngủ được khi được gặp Bác Hồ và Bác Hồ còn thức. Thể là anh lại vùng dậy, nài nỉ mời Bác đi ngủ kẻo trời sắp sảng. Bác lại âu yếm bảo: “Cháu cứ việc ngủ ngon, ngày mãi đi đánh giặc.
Cháu ngủ ngon là Bác khoẻ. Bác không buồn ngủ vì trời lạnh còn nhiêu bộ đội và dân công ngủ ngoài rừng.".
(Nhà thơ Minh Huệ đã viết bài thơ “Đêm nay Bác không ngủ” như thế nào?)
Chỉ ra sự giống nhau, khác nhau trong câu chuyện giữa đoạn trích và bài thơ của Minh Huệ.
Dựa vào các yếu tố nào để xác định bài thơ Nàng tiên ốc của Phan Thị Thanh Nhàn được coi là bài thơ có yếu tố tự sự, miêu tả? Hãy chỉ ra các yếu tố kể và tả trong văn bản bài thơ.
NÀNG TIÊN ỐC
Buổi tối như mọi bữa
Bé làm nũng nghiêng đầu:
- Chị ơi, chuyện cổ tích
Kể cho em nghe nào!
…“Xưa có bà già nghèo
Chuyên mò cua bắt ốc
Một hôm bà bắt được
Một con ốc xinh xinh
Vỏ nó biêng biếc xanh
Không giống như ốc khác
Bà thương không muốn bán
Bèn thả vào trong chum
Rồi bà lại đi làm
Đến khi về thấy lạ:
Sân nhà sao sạch quá!
Đàn lợn đã được ăn
Cơm nước nấu tinh tươm
Vườn rau tươi sạch cỏ
Bà già thấy chuyện lạ
Bèn cố ý rình xem
Thì thấy một nàng tiên
Bước ra từ chum nước
Bà già liền bí mật
Đập vỡ vỏ ốc xanh
Rồi ôm lấy nàng tiên
Không cho chui vào nữa
Hai mẹ con từ đó
Rất là thương yêu nhau...”
Bé nghe nghênh cái đầu
Mắt tròn xoe không chớp
Chị kể xong, bất chợt
Bé kêu lên rất to:
- Ứ ừ biết rồi cơ
Chị phê bình em đấy!
(In trong sách Hương cốm, NXB Kim Đồng, Hà Nội, 1975)
Nhân vật trung tâm trong bài thơ Đêm nay Bác không ngủ?