Chủ thể trữ tình trong bài thơ Nguyệt cầm đã thể hiện cảm xúc gì khi lắng nghe tiếng đàn? Các chi tiết nào trong bài thơ cho thấy điều đó?
Khai thác nội dung, dựa vào những chi tiết nổi bật thể hiện cảm xúc của chủ thể trữ tình khi lắng nghe tiếng đàn, từ đó phân tích và cảm nhận.
Cách 1
- Chủ thể trữ tình khi lắng nghe tiếng đàn đã thể hiện những cảm xúc, tình cảm đầy chất trữ tình:
+ Ngay câu thơ đầu tiên, nhà thơ Xuân Diệu đã tạo cho bài thơ một âm hưởng trầm buồn, và nỗi buồn ấy được thể hiện ngay trong câu thơ sau đó “Trăng thương, trăng nhớ, hỡi trăng ngần”, vầng trăng trong cái nhìn của nhà thơ cũng đâu phải là một hiện tượng của thiên nhiên mà nó như một con người, có sự đa cảm nhất định, biết thương, biết nhớ.
+ Tác giả dường như đang mối sầu không có người dãi tỏ “Trăng nhớ Tầm Dương, nhạc nhớ người”.
+ Câu thơ “Chiếc đảo hồn tôi rợn bốn bề” thể hiện những suy tư bộn bè, cũng như sự đồng cảm với thi nhân của Xuân Diệu, dường như ông cũng cảm nhận được nỗi buồn, sự bỗi bề ấy mà “làm thinh”, “nín thở”.
→ Đứng trước tiếng đàn, chủ thể trữ tình dạt dào biết bao cảm xúc, đó là âm vị trầm buồn, chất chứa những nỗi suy tư, những bí mật không thể giãi bày, không thể tâm sự.
Cách 2- Chủ thể trữ tình khi lắng nghe tiếng đàn đã thể hiện những cảm xúc, tình cảm đầy chất trữ tình:
+ Ngay câu thơ đầu tiên, nhà thơ Xuân Diệu đã tạo cho bài thơ một âm hưởng trầm buồn, và nỗi buồn ấy được thể hiện ngay trong câu thơ sau đó
+ Tác giả dường như đang mối sầu không có người để bày tỏ “Trăng nhớ Tầm Dương, nhạc nhớ người”.
+ Câu thơ “Chiếc đảo hồn tôi rợn bốn bề” thể hiện những suy tư bộn bề, cũng như sự đồng cảm với thi nhân của Xuân Diệu
→ Đứng trước tiếng đàn, chủ thể trữ tình dạt dào biết bao cảm xúc, đó là âm vị trầm buồn, chất chứa những nỗi suy tư, những bí mật không thể giãi bày, không thể tâm sự.
Cách 3Cảm xúc của chủ thể trữ tình chuyển biển từ lạnh lẽo, u buồn (khổ 1, qua các chi tiết dây cung nguyệt lạnh, trung thương, trắng nhớ, đàn buồn, đàn lặng) đến bởi hỏi, run rẩy khi tưởng nhớ những loài hoa nghệ thuật trong quá khứ (khổ 2 và khổ 3, qua các chi tiết như bóng sáng rung mình, nương tử đã chết, đàn ghê như nước, nhớ Tâm Dương,...) và rợn ngợp, rùng mình khi cảm nhận nỗi cô đơn muôn đời của những tài hoa nghệ thuật (khổ 4, qua các chi tiết như chiếc đảo, rợn bốn bể, sâu âm nhạc, sao Khuê).
Các bài tập cùng chuyên đề
Hãy hình dung cảm giác của bạn khi nghe tiếng đàn trong một đêm trăng.
Hình ảnh “mỗi giọt rơi tàn” trong bài Nguyệt cầm gợi tả điều gì?
Bạn hình dung âm thanh “long lanh tiếng sỏi” trong bài Nguyệt cầm như thế nào?
Hình ảnh “biển” và “chiếc đảo” trong Nguyệt cầm có mối quan hệ như thế nào?
Hình ảnh trăng nhập vào dây đàn ở khổ thơ đầu tiên bài Nguyệt cầm có gì độc đáo so với hình ảnh trăng và đàn trong tác phẩm nghệ thuật (văn học hoặc hội họa, âm nhạc) mà bạn biết?
Kẻ bảng sau vào vở và liệt kê vào cột [1], cột [2] một số chi tiết nghệ thuật đã kết hợp để tạo nên các hình ảnh thể hiện sự tương giao giữa các giác quan trong cột [3]:
|
Khổ thơ |
Ánh sáng (trăng) [1] |
Âm thanh (đàn - âm nhạc) [2] |
Hình ảnh thể hiện sự tương giao của các giác quan [3] |
|
1 |
|
|
…giọt rơi tàn như lệ ngân |
|
2 |
|
|
…bóng sáng bỗng rung mình |
|
3 |
|
|
Long lanh tiếng sỏi… |
|
4 |
|
|
…ánh nhạc: biển pha lê… |
Từ bảng trên, cho biết: bạn cảm nhận thế nào về sự kết hợp giữa các cảm giác và tác dụng nghệ thuật của sự kết hợp ấy trong bài thơ; từ đó, giải thích ý nghĩa của nhan đề Nguyệt cầm.
Các cảm giác “lạnh” (khổ 1), “rung mình” (khổ 2), “ghê như nước” (khổ 3), “rợn” (khổ 4),... trong Nguyệt cầm là cảm giác của ai và toát ra từ đâu?
Xác định ý nghĩa tượng trưng của hình ảnh người phụ nữ ở khổ thơ thứ hai, bến Tầm Dương ở khổ thứ ba và sao Khuê ở khổ thơ cuối. Chỉ ra mối liên hệ giữa những hình ảnh này, từ đó xác định cấu tứ ở bài thơ Nguyệt cầm
Xác định cách ngắt nhịp và phối hợp thanh điệu trong bài thơ Nguyệt cầm. Từ đó, nhận xét về nhạc điệu của bài thơ và mô tả hình dung của bạn về tiếng đàn nguyệt trong đêm lạnh.
Vẽ một bức tranh hoặc viết một đoạn văn khoảng 200 chữ nêu ấn tượng của bạn về bài thơ Nguyệt cầm
