Soạn bài Tự trào I SGK Ngữ văn 8 tập 2 Chân trời sáng tạo - chi tiết

- Những từ ngữ, hình ảnh: Chẳng quan mà chẳng phải dân, Ngơ ngơ ngẩn ngẩn, vểnh râu, lên mặt

- Bức chân dung tự họa của tác giả, khắc họa tài năng văn chương chữ nghĩa của tác giả nhưng lại cho mình là ngu dốt, là ngẩn ngơ, không ăn thua với đời,  ăn bám vợ con, vô công rỗi nghề.

Từ ngữ, hình ảnh mà tác giả  đã sử dụng để tự phác họa bức họa chân dung về bản thân trong sáu câu thơ đầu là: chẳng phải quan mà chẳng phải dân, ngơ ngơ ngẩn ngẩn, hàau con chè, vểnh rêu, dáng văn thân 

Bức chân dung thể hiện ông là một người an nhàn không có chức quan nhưng cũng không phải là dân mà ở nhà ngâm thơ đèn sách, đôi lúc kêu hãnh, kiêu ngạo với các văn thân, sống dựa vào vợ kiếm từng đồng từng hào lo cho cuộc sống. Ta thấy cuộc sống của tác giả khá nhàn hạ được vợ con hầu hạ không phải lo toan 

- Thủ pháp trào phúng: lời lẽ kín đáo, cách nói ngược để cười nhạo, mỉa mai

- Tác dụng: thể hiện sự tinh tế trong cách viết của tác giả, nhẹ nhàng mà thâm sâu.

Việc sử dụng lối nói hóm hỉnh, giễu nhại với những động từ như “vểnh râu, lên mặt”, danh từ “phụ lão, dáng văn thân” đã giúp tác giả bày tỏ “sự cảm thấy không phải với chính mình” (Trần Đình Sử), bất lực với chính mình. Tiếng cười ở đây mang ý nghĩa giải thoát cho sự bức bách, bất lực trước hoàn cảnh của Trần Tế Xương.

Trào phúng là thủ pháp nghệ thuật được xây dựng dựa trên những tương phản, đối lập, mâu thuẫn từ đó làm bật lên tiếng cười mỉa mai, châm biếm. Đồng thời cũng làm nên giáo trị phê phán, tố cáo sâu sắc với hiện thực xã hội, con người trong tác phẩm

- Thái độ tự trào của tác giả trước cuộc đời.

- Điều đó giúp ta hiểu nhà thơ vẫn giữ một tinh thần lạc quan lạc quan, đứng về phía dân nghèo.

– Tình cảm, cảm xúc: lo lắng cho thời cuộc, quan tâm vận mệnh đất nước một cách thầm kín.

– Qua tình cảm, cảm xúc của tác giả bộc lộ trong hai câu cuối, ta thấy được ông là người yêu nước, bất bình trước thực trạng hỗn loạn của xã hội.

Theo em, tác giả đã thể hiện tình cảm, cảm xúcvefe sự bất lực trước cuộc sống không thể đạt được mục đích làm quan to giúp vợ sống an nhàn nên không biết sống lâu như vậy có thể làm thay đổi cuộc sống tốt hơn trong hai câu thơ cuối

Điều đó giúp ta hiểu nhà thơ tuy thể hiện trong câu thơ rất an nhàn nhưng thật ra lại rất đau khổ chán trường về lối sống hiện tại

Chủ đề: Bức chân dung tự họa của nhà thơ, qua đó thấy được sự đổi thay của xã hội và tinh thần lạc quan, thanh cao của nhà thơ.

- Chủ đề của bài thơ: Tiếng cười tự chế giễu vì sự bất lực của bản thân trước hoàn cảnh xã hội giao thời đầy nhiễu nhương.

- Căn cứ: Những từ ngữ, hình ảnh với lối nói giễu nhại:

+ Chẳng phải quan mà chẳng phải dân

+ Ngơ ngơ ngẩn ngẩn hóa ra đần

+ Hầu con chẻ rượu ngày sai vặt

+ Lương vợ ngô khoai tháng phát dần

Chủ đề của bài thơ là chế giễu về cuộc sống nhàm chán, an nhàn nhưng lại không giúp đỡ gì cho vợ con.

Một số chi tiết:

Chẳng phải quan mà chẳng phải dân

Ngơ ngơ ngẩn ngẩn hóa ra đần

Hầu con chẻ rượu ngày sai vặt

Lương vợ ngô khoai tháng phát dần

Thông điệp: Dù cuộc sống có xoay vần, đổi thay thì hãy luôn giữ cho mình tinh thần lạc quan, yêu đời.

Thông điệp: Sự tự nhận thức về tình cảnh của mình: bất lực trước hoàn cảnh và tố cáo xã hội giao thời đầy nhiễu nhương, mâu thuẫn đã đẩy những tri thức như ông vào tình cảnh này.

Thông quan bài thơ này, tác giả muốn gửi đến người đọc thông điệp là phê phán thói hư tật xấu ở trong xã hội.