Soạn bài Thực hành tiếng việt trang 51 SGK Ngữ Văn 10 tập 1 Cánh Diều - chi tiết

Câu 1

Trật tự từ trong mỗi cặp câu dưới đây thể hiện những khác biệt về ý nghĩa như thế nào?

a1. Mồng 8 tháng Ba là ngày phụ nữa Quốc tế

a2. Mồng 8 tháng Ba là ngày Quốc tế phụ nữ

b1. Đỗ Phủ là nhà thơ Trung Quốc nổi tiếng

b2. Đỗ Phủ là nhà thơ nổi tiếng Trung Quốc

c1. Bài thơ đã nói lên sự đồng cảm sâu sắc với những người lính của ông.

c2. Bài thơ đã nói lên sự đồng cảm sâu sắc của ông với những người lính.

Phương pháp giải:

- Đọc và xác định đúng yêu cầu đề bài,

- Ôn lại kiến thức về trật tự từ.

- Đọc và hiểu được ý nghĩa của mỗi câu, so sánh ý nghĩa.

Lời giải chi tiết:

a1. Phụ nữ Quốc tế chỉ chung những người phụ nữ trên toàn thế giới.

a2. Chỉ ngày lễ tôn vinh phụ nữ.

b1. Chì quê hương của nhà thơ Đỗ Phủ.

b2. Chỉ vị trí của Đỗ Phủ trong nền văn chương của Trung Quốc.

c1. Trật tự từ tạo cho người đọc hiểu đây là bài thơ  thể hiện tình cảm với những người lính của tác giả.

c2. Biểu thị ý nghĩa, bày tỏ tâm tư tình cảm của nhân vật đối với đồng đội của mình.

Câu 2

Phân tích và sửa lỗi về các trật tự từ trong các trường hợp sau

a.Tự tình (bài 2) là một trong những bài thơ cất lên tiếng nói quyết liệt đấu tranh cho nữ quyền của Hồ Xuân Hương.

b. Câu cá mùa thu, Vịnh mùa thu, uống rượu mùa thu là chùm thơ thu của Nguyễn Khuyến nổi tiếng.

c. Đến năm 2000, phải thanh toán hết các trang thiết bị cũ kĩ, lạc hậu, phải đầu tư một số dụng cụ chuyên khoa cần thiết cho các trạm y tế xã như răng, mắt

d. Họ úp cái nón lên mặt, năm xuống ngủ một giấc cho đến chiều.

Phương pháp giải:

- Đọc và xác định đúng đề bài.

- Ôn lại kiến thức về trật tự từ.

Lời giải chi tiết:

a. Tự tình (bài 2) là một trong những bài thơ cất lên tiếng nói đấu tranh quyết liệt cho nữ quyền của Hồ Xuân Hương.

b. Câu cá mùa thu, Vịnh mùa thu, Uống rượu mùa thu là chùm thơ thu nổi tiếng của Nguyễn Khuyến.

c. Đến năm 2000, phải thanh toán hết các trang thiết bị cũ kĩ, lạc hậu, phải đầu tư một số dụng cụ chuyên khoa cần thiết như răng, mắt cho các trạm y tế xã.

d. Họ nằm xuống, úp cái nón lên mặt ngủ một giấc cho đến chiều.

Câu 3

Trật tự từ trong các câu thơ Đường luật sau có gì khác với trật tự thông thường? Phân tích tác dụng tu từ của hiện tượng đảo trật tự từ mà tác giả đã lựa chọn:

a. Đêm khuya văng vẳng trống canh dồn

Trơ cái hồng nhan với nước non

       (Hồ Xuân Hương)

b. Lom khom dưới núi tiều vài chú

Lác đác bên sông chợ mấy nhà

(Bà Huyện Thanh Quan)

c. Lao xao chợ cá làng ngư phủ

Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương

(Nguyễn Trãi)

d. Lặn lội thân cò khi quãng vắng

Eo sèo mặt nước buổi đò đông

(Tú Xương)

Phương pháp giải:

- Đọc và xác định đúng yêu cầu đề bài

- Ôn lại kiến thức về trật tự từ, thể thơ Đường luật.

Lời giải chi tiết:

a. Miêu tả hình ảnh thiên nhiên như muốn vùng lên, phá ngang, phẫn uất với đất trời. Phép đảo ngữ như cố tình khoét sâu thêm vào cái sự bẽ bàng của tâm trạng. “Trơ” là tủi hổ, là chai lì, không còn cảm giác. Thêm vào đó, hai chữ “hồng nhan” (chỉ dung nhan người thiếu nữ) lại đi với từ “cái” thật là rẻ rúng, mỉa mai. Cái “hồng nhan” trơ với nước non đúng là không chỉ gợi sự dãi dầu mà đậm hơn có lẽ là ở sự cay đắng. Câu thơ chỉ nói đến hồng nhan mà lại gợi ra cả sự bạc phận của chủ thể trữ tình. Thật cay đắng, xót xa và sự bẽ bàng khôn tả.

b. Trong những câu thơ trên, tác giả đảo vị ngữ lên trước chủ ngữ. Việc đảo tật tự từ nhằm nhấn mạnh sự nhỏ bé (của những chú tiểu), sự thưa thớt, vắng vẻ, hoan sơ, hoang vu trong một khoảng không gian bao la rộng lớn của cảnh Đèo Ngang.

c. Đảo trật tự cú pháp: lao xao chợ cá/dắng dỏi cầm ve => Nhấn mạnh những âm thanh của một cuộc sống đang sinh sôi, cũng chính là tiếng lòng của tâm hồn Nguyễn Trãi trước cuộc sống no ấm, thịnh vượng của dân chúng

d. Hai câu thơ đã sử dụng phép đảo ngữ: “lặn lội” và “eo xèo” lên đầu câu nhằm nhấn mạnh sự gian khổ của bà Tú, nói lên công việc đầy nhọc nhằn vất vả, qua đó cho thấy hình ảnh người vợ tần tảo, chịu thương chịu khó.

Câu 4

Hãy viết một đoạn văn (khoảng 8 đến 10 dòng) với câu chủ đề: Mùa thu trong thơ Nguyễn Khuyến luôn mang một nỗi buồn man mác như chính nỗi niềm của tác giả về đất nước, về thời cuộc. Giải thích cách sắp xếp trật tự từ ở một câu trong đọan văn mà em đã viết.

Phương pháp giải:

- Đọc và xác định đúng yêu cầu đề bài

- Ôn lại kiến thức về trật tự từ

- Đọc lại tác phẩm Câu cá mùa thu nắm lại nội dung và liên hệ với kiến thức bên ngoài,

Lời giải chi tiết:

Mùa thu trong thơ Nguyễn Khuyến luôn mang một nỗi buồn man mác như chính nỗi niềm của tác giả về đất nước, về thời cuộc. Thật vậy, chùm bài thơ về thu của nhà thơ Nguyễn Khuyến là chùm thơ xuất sắc nhất của nhà thơ, được sáng tác trong thời gian nhà thơ cáo quan về ở ẩn. Trong bài Thu điếu, nhà thơ đã thể hiện được nỗi niềm buồn man mác qua những hình ảnh thiên nhiên nhẹ nhàng, trữ tình, ẩn chứa nỗi buồn man mác: nhà cỏ thấp le te, ngõ tối có những con đom đóm lập loè, khói nhạt, bóng trăng loe trên mặt hồ lóng lánh, màu trời xanh ngắt,... Thế nhưng đằng sau những cảnh thiên nhiên ấy là hình ảnh mắt đỏ hoe và uống rượu say nhè. Người đọc có thể cảm nhận được đó là nỗi buồn của thời cuộc, của lực bất tòng tâm khi không thể phụng sự tổ quốc vì đã về quê ở ẩn. Tinh thần ấy cũng xuất hiện tương tự trong Thu điếu. Dù đang ngồi cần câu nhưng khung cảnh thiên nhiên vô cùng tĩnh mịch đến cô đơn, hiu quạnh. Và trên nền cảnh ấy, người ngồi câu cá chỉ ngồi bất động ôm cần mà thôi, chỉ có sự chuyển động duy nhất là cá đớp động dưới chân bèo. Tóm lại, mùa thu trong thơ Nguyễn Khuyến luôn mang một nỗi buồn man mác như chính nỗi niềm của tác giả về đất nước, về thời cuộc.